شرکت مترآب به بررسی طرح‌های توجیهی کارخانه‌های که به نوعی با آب در ارتباطند پرداخته مانند طرح توجیهی آبرسانی به قشم یا طرح توجیهی ساختن کارخانجاتی مانند تولید پکیج، آبگرمکن و کولر آبی انجام دادن ممیزی برای دادن انشعابات و طراحی ادوات فنی برای کارخانه‌ها پرداخته که کارها در این شرکت بصورت پروژه‌ای می‌باشد و بعد از اتمام پروژه دیگری در دست گرفته خواهد شد این شرکت برای گرفتن تسهیلات از بانک‌ها با توجه به کار کردن روی طرح‌های توجیهی برای سرمایه‌گذاران تلاش می‌کند و بدین ترتیب سعی در افزایش تولیدات و پیشرفت‌های صنعتی کشور دارد.
در این فصل مبالغ ارزیابی تأسیسات موجود ، سرمایه‌گذاریهای جدید، سرمایه‌گذاریهای جایگزینی، هزینههای نگهداری و تعمیرات، درآمدهای سرمایه‌ائی و درآمدهای جاری به همراه عوامل مؤثر شامل جمعیت، نوع و میزان مصرف، میزان تولید، زمان، تورم، کارمزد بانکی و . . . مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
بلحاظ ضرورت تعیین وضعیت تأمین آب شهر قشم از جانب کارفرمای محترم خواسته شده است که یک گزارش تحلیلی تا سال 1384 بصورت مجزا تهیه گردد. لذا دوره این بررسی از سال 1378 الی 1384 خواهد بود.
با توجه به شرایط موجود برای جمعیت شهر قشم و شهرک‌های جدید ایجاد شده و یا در دست ساختمان بطوریکه در فصلهای گذشته اشاره گردید تنها منابع تولید آب شیرین تا سال 1383 دستگاههای آب شیرین‌کن هستند و پس از آن از طریق انتقال آب از سرزمین اصلی با اطمینان بیشتر نیاز مصرف‌کنندگان آب در شهر قشم تأمین خواهد شد.
در حال حاضر تولید در حد 2000 متر مکعب در روز است و با تعمیرات اساسی و نگهداری مناسب از دستگاههای آب شیرین کن انتظار می‌رود که تولید تا سقف 5500 متر مکعب در روز برسد. وضعیت موجود شبکه توزیع حاکی از آن است که اولاً حدود 2200 انشعاب را تحت پوشش دارد و ثانیاً بعلت نقص فنی در بعضی از لوله‌ها، خصوصاً انشعبات، تلف آب در آن زیاد است. از طرف دیگر شبکه بصورت مداوم مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرد و مدت بهره‌برداری کمتر از 8 ساعت در هفته است.
بنابراین در طول دوره با توجه به محدودیت تولید باید سریعاً نسبت به بازسازی شبکه موجود حدود 10 کیلومتر و تعویض کلیه انشعابات موجود اقدام اساسی بعمل آورد. با توجه به این شرایط پیش‌بینی می‌گردد که کارفرمای محترم ظرف مدت 4 سال علاوه بر توسعة، وضعیت موجود را نیز بهبود بخشد.
یک مدل ریاضی که روابط بین داده‌ها (مقایر تولید آب، جمعیت، الگوی مصرف، مقادیر مصرف آب در کاربریهای مختلف، ارزش فعلی تأسیسات، هزینههای نگهداری و تعمیرتات، هزینههای بهره‌برداری، تورم، کارمزد بانکی و فرمول‌های ریاضی و اقتصادی مرتبط و . . . ) تحلیل می‌کند، طراحی و بکار گرفته شده است.
برای آنکه مدل ریاضی بتواند نتایج مطلوب بدست دهد. اطلاعات زیر تحت عنوان داده‌ها تهیه و به رایانه منتقل شده است.
1- جمعیت شهر قشم برای سالهای 78 الی 84 طبق اطلاعات دریافتی منظور شده است.
در این مدل جمعیت مصرف‌کننده تحت پوشش شبکه توزیع و یا حمل بوسیله تانکر نیز درج شده است. تعدادی از مصرف‌کنندگان آب شیرین، ساکن شهر قشم نمی‌باشند که در جدول آنها نیز پیش‌بینی شده است جدول شماره 14.
2- مصرف سرانه در سال 78 برابر 77 لیتر بوده و با توجه به مطالب مندرج در بند 5 از فصل دوم و محدودیت تولید مقدار مصرف سرانه برای سالهای 79،80،81 و 1382 مقدار 120،130،140،160 و برای سالهای بعد 180 لیتر در روز برای هر نفر پیش‌بینی گردیده است. در جدول شماره 13 میزان مصرف توسط شبکه توزیع، حمل با تانکر و همچنین پیش‌بینی آب بحساب نیامده نیز درج شده است.
بیان این نکته ضروریست که میزان مصرف توسط شبکه توزیع بر حسب توسعه تعداد انشعابات سالانه اضافه شده و متناسباً از آمار حمل با تانکر کسر شده است، بطوریکه طبق برنامه از سال حمل آب با تانکر ناچیز و یا صفر می‌گردد.
البته این امر وقتی صادق خواهد بود که تا آن تاریخ آب شهرهای صنعتی و مسیر راه خطر انتقال و همچنین روستاهای مجاور از طریق خط انتقال تأمین گردد.
نرم افزار تحلیل اقتصادی با توجه به اطلاعات ورودی اعلام شده و همچنین اطلاعات دیگری که بتدریج به آنها اشاره می‌گردد. نتایج محاسبات را به شرح جدول شماره 14 ارائه می‌دهد.
در ردیفهای 1 الی 6 داده‌های اشاره شده را درج نموده است.
با توجه به نسبت مقادیر مصارف درج شده در جدول شماره. او مقدار مصرف و میزان آب بحساب نیامده در ردیفهای 5 و 6 همچنین پیش‌بینی مقادیر فروش آب شیرین برای انواع کاربریها برای سالهای مختلف محاسبه و در ردیفهای 8 الی 11 درج شده است.
تعیین نرخ فروش آب ضمن آنکه به قیمت تمام شده آن بستگی دارد به نوع فعالیت و اهداف شرکت آب و برق و تأسیسات قسمت که یک واحد اقتصادی انتقاعی یا غیرانتفاعی باشد، نیز بستگی دارد. اگر فرض شود که این شرکت یک واحد اقتصادی غیر انتفاعی است. لذا باید نرخ فروش آب نحوی باشد که بتواند کلیه هزینه‌ها را تأمین نماید.
بر اساس تحقیق بعمل آمده این شرکت بر طبق رویه سایر شرکتهای آب و فاضلاب برای مصارف مسکونی (که در سال 77 برابر 75 درصد تولد بوده است) تا میزان نزدیک به 85 درصد به مصارف مسکونی یارانه پرداخت نموده است و در سال 79 این مقدار به 89 درصد افزایش یافته است.
روش افزایش نرخ آب بها برای واحدهای غیر مسکونی در حال حاضر هر سه ماه 10 درصد است. که متوسط سالانه آن برابر 6/27 درصد نسبت به نرخ ابتدای سال می‌گردد.
در این مدل با توجه به تعرفه پیشنهادی برای سال 79 افزایش نرخ واحدهای غیرمسکونی برابر 10 درصد در نظر گرفته شده است.
در مورد مصارف مسکونی برای حرف بخشی از یارانه از سال 79 به بعد سالانه 24 درصد افزایش نرخ منظور شده است.
قیمت تمام شده برای بهره‌برداری و نگهداری که می‌بایستی از طریق فروش آب عمدتاً تأمین گردد در ردیف 41 همین جدول محاسبه شده. قیمت تمام شده یک متر مکعب آب برای سال 78 مبلغ 18705 ریال و برای سالهای بعد به ترتیب 15888، 17963، 16033، 15775، 14799، 9789 ریال برآورده شده است.
بطوریکه در ردیف شماره 28 دیده می‌شود متوسط نرخ فروش (متوسط درآمد آب بها) نستب به قیمت تمام شده(در ردیف 40) برای سالهای 78 تا 82 بسیار کم بوده و بتدریج افزایش می‌یابد. این نسبت‌ها برای سالهای 78 تا 84 برابر 19/0 ، 27/0، 42/0، 58/0، 58/0، 16/1، 06/2 است.
بطوریکه در نمودار صفحه شماره 51 دیده می‌شود مقادیر کسر درآمد نسبت به هزینه تا سالهائی که آب شیرین کن‌ها منبع تامین آب هستند، زیاد می‌باشد. ولی از سال 1384 که از آب سطحی استفاده می‌شود این نسبت کم می‌شود، و روند افزایش تعرفه آب بها بنحوی است که بعد از چند سال دیگر طبق نمودار صفحه 51 درآمد و هزینه سربسر خواهد شد. مقادیر کسری قبل از سال 1384 از محل مازاد منابع سرمایه‌ای تامین می‌شود.
بعلت کم بودن تعرفه آب بها و با احتساب منابع در چند سال اول کم بود نقدینگی وجود خواهد داشت که برای تأمین این کمبود مبلغی نزدیک به 900 میلیون ریال اعتبار خارج از مقدورات شرکت نیاز است.
برای جبران (یا بازپرداخت اعتبار اشاره شده) مبالغ افزیش درآمد سال 82 به بعد و علاوه بر آن کاهش شدید هزینه‌ها از سال 84 به بعد (بعلت عدم استفاده از آب شیرین کن‌ها) کافی می‌باشد.
با توجه به توضیحات فوق مبالغ پیشنهادی نرخ آب بها در ردیفهای 19 الی 22 بر اساس اینکه دستگاه بهره برداری یک واحد اقتصادی غیرانتفافی است و ضریب افزایش نرخ آب بها (24/1 و 1/1) می‌باشد، محاسبه و درج شده است.
آبونمان برای تأمین هزینههای ثابت نگهداری و بهره‌برداری که شامل استهلاک حقوق و دستمزد ماشین‌آلات و . . . است برای هر انشعاب بتناسب قطر آن تعیین می‌شود. چون آبونمان فعلی نسبت به هزینههای ثابت مذکور مبلغ بسیار ناچیزی است. چنانچه بخواهیم این هزینه‌ها را از طریق آبونمان تأمین کنیم مبلغ آبونمان بسیار زیاد خواهد شد. و این امر برای شهروندان در شرایط حاضر قابل پذیرش نخواهد بود. بنابراین مبالغ آبونمان برای هر انشعاب در هر ماه بنحو محاسبه شده است که افزایش نرخ آب‌بها از حد معقول بیشتر نگردد.
مبلغ آبونمان در سال 78 برابر 6500 ریال در ماه است و برای سالهای بعد افزایش آن 24 درصد در نظر گرفته شده است.
این مبالغ برای انشعاب بصر 5/0 اینچ است و برای قطرهای 75/0، 00/1 و 5/1 و 2 اینچ به ترتیب 2، 4 و 9 و 16 برابر آبونمان 5/0 اینچ تعیین می‌گردد.
هزینههای جاری شامل استهلاک، حقوق، دستمزد، مصرف انرژی، سوخت و مواد مصرفی و بهای آب انتقالی از شرکت آبفای هرمزگان، لوازم و متعلقات و لوازم یدکی، مشین آلات و سیر بر اساس ارزیابی انجام شده در فصل 3 متناسباً بر حسب مقدار تولید، مبلغ هر یک محاسبه و در ردیفهای 30 الی 39 درج شده است.
بهای نرخ آب انتقالی از شرکت آبفای هرمزگان در سال 84 برابر 3000 ریال با توجه به نرخ فروش آب صنایع در شهر بندر عباس برابر 1000 ریال در سال 78، برآورد شده است.
قیمت تمام شده هر متر مکعب آب در این مرحله از مطالعات که مدت دوره تحلیل 7 سال است و این مدت خیلی کمتر از عمر مفید کلی تأسیسات تولید و توزیع آب شهری است، نمی‌تواند از اعتبار کافی بلحاظ یک سیستم مالی و اقتصادی. برخوردار باشد.
اما برای هر سال با اعمال هزینه استهلاک تأسیسات مورد بهره‌بر داری و سایر هزینههای جاری و مقدار تولید مقدار تولید قیمت تمام شده را می‌توان بدست آورد. این مبالغ برای هر سال در ردیف 40 درج شده است.
متوسط قیمت تمام شده هر متر مکعب آب برای این دوره 7 ساله برابر 14259 ریال است.
بر اساس مقادیر عملیات نوسازی که قبلاً در مورد آن بحث گردید (10 کیلومتر لوله گذری شبکه توریع و 2100 انشعاب) بعلاوه مقادیر توسعه، مبالغ اعتبار مورد نیاز با احتساب هر متر لوله گذاری بطور متوسط 000/300 ریال برای هر انشعاب 000/350 ریال (تهیه مصالح و نصب) محاسبه و برای سالهای مختلف در ستون مربوطه در ردیفهای 43 و 44 درج شده است.
هزینههای واحد برای سالهای بعد با تورم 15 درصد افزایش منظور شده است.
هزینه بازسازی اساسی آب شیرین کن که 5000 میلیون ریال برآورد شده در ردیف 42 درج گردیده است.
تأمین اعتبار لازم برای اجرای پروژه‌های بازسازی و نوسازی و تأمین رخشی از هزینههای نگهداری و تعمیرات (بدلیل k آنکهآنآن آن
آنکه درآمدهای آب بها و حق انشعاب کافی نیست) تحت عنوان وام در این بررسی بر ای حل مشکلات مالی و به سرانجام رسیدن پروژه‌ها و راهبری مدیریت نگهداری و تعمیرات در نظر گرفته شده است.(ردیف 51)
در این بررسی برای این وام فرض گردیده است که نرخ کارمزد بانکی آن 20 درصد و در مدت 5 سال باز پرداخت گردد.
مبلغ و زمان دریافت این وام بطوری انتخاب گردیده که در هیچ سالی نقدینگی واحد بهره‌برداری منفی نگردد . البته در این راستا از مبالغ ذخیره استهلاک نیر کمک گرفته شده و روند درآمدها بنحوی است که می‌تواند این مقادیر ذخیره را در پایان 7 سال حتی با منظور نممودن سود بانکی (10درصد) آن جایگزین نمود.
در این شرایط بطورریکه در ردیف 18 جدول شماره 16 دیده می‌شود بعلت عدم نقدینگی پروژه‌های بازسازی و توسعه را نمی‌توان اجرا نمود و در نتیجه درآمد حاصل نخواهد شد و عملاً عملیات توسعه و بازسازی انشعابات و لوله‌گذاری در چند سال اول برنامه مقدور نبوده و در نتیجه عملیات بهره‌برداری مختل می‌گردد.