فسفر در گیاهان

فسفر در گیاهان

مقدمه

فسفر از عناصر اصلی مورد نیاز گیاه بوده و نیز مهمترین عنصر در تولید محصول می باشد. فسفر در کلیه^ء فرایندهای بیو شیمیایی ، ترکیبات کارمایه زا و ساخت و کارهای انتقال کارمایه دخالت دارد. افزون بر آن ، فسفر جزیی از پروتئین یاخته بوده و به عنوان بخشی از پروتئین هسته ، غشاء یاخته ای و اسیدهای نوکلئیک نقشی ویژه دارد. مقدار فسفر پوسته^ء جامد زمین حدود 12/0 درصد می باشد. مقدار فسفر خاک از 02/0 تا 50/0 درصد نوسان داشته ، و میانگین آن 05/0 درصد است. به همین دلیل ، غلظت فسفر در یاخته های گیاهی بسیار اندک ( حدود 2/0 درصد ) ، و تقریبا ً غلظت ازت و یا پتاسیم می باشد.

بر خلاف ازت ، ترکیبات فسفری تقریبا ً نامحلول بوده و به راحتی از نیمرخ خاک شسته نمی شوند. مقدار فسفر قابل استفاده در زراعتهای مناطق نیمه خشک ، در مقایسه با نواحی مرطوب ، کمتر عامل محدود کننده به شمار می رود. معمولا ً هنگامی که اراضی مناطق خشک و نیمه خشک آبیاری شده و در انها کشت متمرکز[1] انجام گیرد ، کمبود فسفر چند فصل زراعی پس از کمبود ازت مطرح می شود. بطور کلی ، فسفر قابل استفاده^ء خاک در کشت متمرکز سریعا ً به مصرف رسیده و مقدار ان در خاک کاهش می یابد. در چنین شرایطی افزودن کودهای فسفاتی ، جهت نیل به عملکرد بالا ، ضرورت می یابد. کمبود فسفر ، فعل و انفعالات سوخت و ساز[2] ، نظیر تبدیل قند به نشاسته را متوقف ساخته ، و در نهایت آنتوسیانین ( رنگ ارغوانی ) در برگ تشکیل می شود.

جذب فسفر به مقدار کافی ، در اویل دوره^ء رشد گیاه ،اهمیتی بسیار دارد ؛ این اهمیت در اندامهای زایشی ، بیشتر مشهود می باشد. این عنصر در تشکیل بذر نقش اساسی داشته ، و به مقدار زیاد در بذر و میوه یافت می شود. فسفر عامل زودرشی محصولات ، بویژه غلـّات می باشد. از جمله نقشهای حیاتی فسفر در گیاه ، فسفریل شدن[3] می باشد. طی این واکنش ، عامل فسفات ، در یک واکنش انتقالی ، جابه جا می شود ؛ بدین ترتیب ، قدرت واکنش دهندگی ترکیب دریافت کننده^ء فسفات افزایش می یابد. در واقع فسفریل باعث کاهش موانع کارمایه فعال سازی[4] گشته ، و در درون شبکه^ء گیاهی به شرایطی که از نظر ترمودینامیکی[5] نامساعد است ، چیره می گردد. در نتیجه ، شمار واکنشهایی که از نظر شیمیایی در نظامهای زنده ( موجودات زنده ) امکان پذیر است ، افزایش می یابد.

تبادلات فسفر در گیاه ، شامل سه مرحله^ء جدا از یکدیگر است. در مرحله^ء اول ، گیاه فسفات معدنی را جذب می کند. سپس این ماده در داخل گیاه با ملکولها یا بنیانهای آلی ترکیب می گردد (فسفریل شدن ). در مرحله^ء دوم این ترکیبات ابتدایی ، عامل فسفریل را به سایر ملکولها انتقال می دهند. این مرحله را فسفریل شدن مبادله ای می گویند. در مرحله^ء سوم ، ترکیبات حدواسط فسفات یا پیروفسفات به وسیله^ء تجزیه آبی یا جانشینی یک بنیان آلی دیگر ، از انها جدا می شود. منبع اصلی کارمایه برای این واکنش ، کارمایه^ء توانی اکسیداسیون و احیاء می باشد.

اشکال مختلف فسفر در خاک :

فسفر در خاک به دو شکل آلی و معدنی یافت می شود. بخش الی آن در هوموس و مواد آلی ، و قسمت معدنی آن به صورت ترکیباتی با کلسیم ( در خاکهای آهکی ) ، آهن و آلومینیوم ( در خاکهای اسیدی ) ، و سایر فلزات همراه است. این مواد به مقدار کمی در آب حل می شوند. فسفاتها با رسها نیز ترکیب شده و بدین ترتیب نیز فسفر از حالت محلول خارج می گردد.

به جز در خاکهای آلی ، مقدار فسفر معدنی در خاکها همواره بیشتر از فسفر آلی است. با این حال ، میزان فسفر آلی در افقهای سطحی خاکهای معدنی بیش از افقهای پایینی است. علت این امر ، انباشته شدن مواد آلی در بخشهای بالایی نیمرخ خاک می باشد. بطور کلی ، فسفر موجود در خاک را می توان به چهار دسته به شرح زیر تقسیم نمود :

1- فسفری که به صورت یونها و ترکیبات محلول ، در محلول خاک یافت می شود؛

2- فسفری که جذب سطوح مواد معدنی خاک شده است؛

3- فسفری که به صورت بلوری ، و یا بی شکل ، در مواد معدنی خاک موجود است ؛ و

4- فسفری که جزیی از مواد آلی خاک بوده و حتی در شرایطی می تواند تا 50 درصد از فسفر کل خاک را شامل شود. این فسفر یکی از اجزاء تشکیل دهنده^ء مواد الی خاک است.

مقدار فسفر در خاک سطح الارض ، حداکثر به 1000 کیلوگرم در هکتار بالغ می شود. این مقدار در مقایسه با 10 الی 40 کیلوگرم فسفری که به وسیله^ء محصولات زراعی برداشت می شود ، قابل توجه نیست. البته باید درنظر داشت که درصد بالایی از کل فسفر خاک به صورت غیرقابل استفاده^ء گیاه می باشد. غلظت فسفر در محلول خاک ، در مقایسه با ازت ، پتاسیم ، کلسیم و منیزیم ناچیز بوده ، حدود 5/0 میلی گرم در لیتر می باشد. مقدار فسفات محلول در بیش از 50 درصد خاکها و کمتر از 6/0 میلی گرم در لیتر می باشد. فراوانی نسبی هر یک از ارتوفسفاتهای اولیه ( H₂PO₄^¯) و ثانویه ( HPO₄^¯) بستگی به واکنش محیط (PH) داشته ، و در پ.هاش بازی ، یون ارتوفسفات ثانویه ، یون غالب را تشکیل می دهند. گیاه فسفر مورد نیاز خود را عمدتا ً به صورت ارتوفسفات اولیه و مقدار کمی ( 10/1) را نیز به شکل ارتوفسفات ثانویه جذب می کند. گیاهان قادرند علاوه بر ارتوفسفاتها ، بعضی از فسفاتهای آلی محلول را نیز تا حدودی جذب نمایند.

ترکیبات فسفری ، در پ. هاش کمتر و یا بیشتر از 5/6 ، تدریجا ً به صورت غیرقابل جذب درمی آیند. بیشترین جذب فسفر در پ.هاش 5/6 تحقق می یابد.

جذب فسفر به وسیله^ء ریشه^ء گیاه به روشهای حرکت توده ای[6] ، پخشیدگی[7] و تبادل تماسی[8] انجام می گیرد. به دلیل تحرک بسیار اندک فسفر در خاک ، ارتوفسفاتها عمدتا ً از طریق پخشیدگی به ریشه^ء گیاه می رسند. وجود آب برای پخشیده شدن یونها ضروری می باشد. با افزایش رطوبت خاک ، شدت پاشیدگی نیز افزایش می یابد.

فسفری که از طریق کود به خاک اضافه می شود ، عمدتا ً جذب سطوح ذرات خاک شده ، و کمتر به شکل مواد معدنی رسوب می کند. رسوب ، تنها در منطقه ای از خاک که کود مستقیما ً با آنجا در تماس بوده ، تشکیل می شود. این رسوب ، در خاکهای آهکی ، عمدتا ً به صورت نمکهای فسفات کلسیم می باشد.

آن مقدار فسفاتی را ، که طی 24 تا 48 ساعت پس از افزودن کود جذب می شود ، فسفات قابل دسترس[9] ، و بقیه را که در مدت زمانی بسیار طولانی به حالت تعادل می رسد ، فسفر غیرقابل دسترس[10] می نامند. بنابراین فسفات جذب شده در خاک را به دو بخش عمده^ء قابل و غیرقابل دسترس ، فسفات تثبیت شده در سطوح کانیها ، و ر بلوری شده تقسیم می کنند. بین فسفر قابل دسترس و غیرقابل دسترس تعادلی وجود دارد که چگونگی آن با کمک فسفر نشان دار ( P 32) تعیین می شود. در یک ازمایش مزرعه ای که 25 سال به درازا کشید ، Barber ( 1984) تعادل موجود بین فسفات قابل دسترس و غیرقابل دسترس را با روش رزین ها اندازه گرفت. وی در مزرعه ای با تناوب چهار ساله ، فسفر را همه ساله در سطوح 0 ، 11 ، 22 ، 44 کیلوگرم در هر هکتار ، به خاک اضافه می کرد. پس از گذشتن 17 الی 21 سال ، پخش فسفات را در قطعات مربوط به تیمارهای 22 و 44 کیلوگرم فسفر در هکتار متوقف ساخت. وی مقدار فسفاتی را که سالانه به وسیله^ء هر محصول برداشت می شد ، و نیز مقدار فسفر قابل تبادل با رزین را اندازه گرفت. مقدار فسفر قابل استفاده ، در مزرعه ای که بدان هشت سال کود فسفری داده نشده بود ، بیش از انتظار بود. میزان فسفری که به وسیله^ء محصول از خاک جذب می شد 33/0 میلی گرم در هر کیلوگرم خاک بود (6 کیلوگرم در هکتار ). از این مقدار یک کیلوگرم در هکتار از فسفر قابل تبادل با رزین (فسفر محلول ناپایدار ) تأمین شده ، و بقیه ( 5 کیلوگرم در هکتار ) از فسفر غیرقابل دسترس خاک ، فراهم می آمد. هنگامی که فسفر خاک اندک بود ، به ازاء هر 20 کبیلوگرم فسفری که به وسیله^ء محصول بردشت می گردید ، فقط 1 کیلوگرم در هکتار از فسفر قابل تبادل با رزین کم می شد. بدین ترتیب مقدار خیلی زیاد ( 19 کیلوگرم در هکتار ) از فسفر غیرقابل دسترس وارد محلول خاک شده باشد.[11]

---

[1]- Intensive

[2]- Metabolism

[3]- Phosphirilization

[4]- Barrier energy of activation

[5]- Thermodynamics

[6]- Mass flow

[7]- Diffusion

Interception contact-[8]

[9] - Labile : مقدار فسفری که ظرف 24 ساعت از سطوح قابل تبادل فاز جامد از طریق تبادل با یونهای دیگر ، وارد محلول خاک می شود.

[10]- Nonlabile

[11] - وقوع چنین حالتی در خاکهای آهکی ایرام ، که طی سالیان دراز بیش از نیاز گیاه کود فسفاتی دریافت کرده اند نیز دور از انتظار نیست.

خرید فایل

لینک منبع :فسفر در گیاهان

نقش فسفر در گیاه و علائم کمبود فسفر www.talatom-cheshmeh.loxblog.ir/post/38‎Cachedنقش فسفر در گیاهان. فسفر بعد از نیتروژن مهمترین عنصر غذایی ضروری و پرمصرف مورد نیاز گیاه بوده و مهم ترین نقش آن در فرآیند تولید و انتقال انرژی است ... نقش فسفر در گیاه و علائم کمبود | خاکهای ایران www.iransoils.ir/?p=428‎Cached Similarهمچنین کلسیم زیاد در خاک (خاکهای آهکی ) باعث کاهش فسفر قابل دسترس برای درختان میوه می‌شود و یا ازت بطور غیر مستقیم باعث افزایش جذب فسفر توسط گیاه ... کودبیوزر | نقش فسفر در گیاهان biozarco.ir/نقش-فسفر-در-گیاهان/‎Cached Similar14 سپتامبر 2015 ... نقش فسفر در گیاهان. فسفر یکی دیگر از عناصری است که به مقدار زیاد مورد نیاز درختان میوه می‌باشد. به اشکال H2PO4– و HPO42-، بیشتر از ... [PDF] فسفر در گیاهان، در یک نگاه نقش های reyagri.com/wp-content/uploads/Phosphorus.pdf‎Cached Similarفسفر در گیاهان، در یک نگاه. •. ایفای. نقش مستقیم در چرخه های تولی. د انرژی و. فتوسنتز در گیاهان. •. حضور مستقیم در مسیرهای تولید قند و نشاسته. •. تشکیل و رشد ... [PDF] نقش فسفر در گیاهان و علائم کمبود آن www.agrinano.ir/admin/uploads/knowledges/knowledges_fa94.pdf‎Cached Similarفسفر یکی دیگر از عناصری است که به مقدار زیاد مورد نیاز درختان میوه می. باشد ... شود و یا ازت بطور غیر مستقیم باعث افزایش جذب فسفر توسط گیاه می. ش .ود. علائم کمبود فسفر در گیاهان - کود www.pkyco.com/articles/141-1389-11-13-15-04-44.html‎Cachedدر بعضی جهات کمبود ازت و فسفر با هم شباهت دارند. رشد قسمت هوائی و ریشه در هر دو کند یا متوقف می شود. برگها کوتاه ، باریک و نازک می شوند و رشد طولی گیاه عمودی ... Images for فسفر در گیاهان نقش فسفر در متابولیسم گیاه - اسرار خوراکی ها و مطالب کشاورزی khorakiha.persianblog.ir/post/101/‎Cached Similar4 فوریه 2014 ... جذب فسفر به مقدار کافی در اوایل رشد گیاه اهمیتی بسیار دارد این اهمیت در اندامهای زایشی بیشتر مشهود می باشد. این عنصر در تشکیل بذر نقش ... نقش فسفر و علائم کمبود فسفر در گیاه - .::بهترین مقالات کشاورزی ... article.fspmarket.com/نقش-فسفر-و-علائم-کمبود-فسفر-در-گیاه/‎Cachedفسفر نیز عنصری متحرک می باشد و کمبود آن سبب کاهش شدید در رشد کلی می گرد. علاوه بر این، فسفر در میزان جذب عناصر کم مصرف فلزی توسط ریشه گیاه نیز نقش ... نقش فسفر در گیاهان - BSK CO www.bsk-co.ir/?p=4010‎Cached31 جولای 2016 ... اهمیت فسفر. فسفر بعد از نیتروژن مهمترین عنصر غذایی ضروری و پرمصرف مورد نیاز گیاه بوده که به شکل فسفات از خاک جذب می‌شود. مقدار متوسط آن ...