مشکلات بافتهای فرسوده در شهرهای بزرگ

شرح مختصر:

مشکلات بافتهای فرسوده درشهرهای بزرگ همواره یکی ازدغدغه های مردم ومدیران شهری بوده است، زیرا سکونت وکار دراین نوع بافتهای شهری هرگز بازدهی مطلوب را ندارند زیرااستاندارهای مسکن زندگی درآنها بدلیل فرسودگی شدید یا نسبی بسیار پایینتر از قسمتهای دیگر شهر میباشد. بافت فرسوده شهری به بافتی اطلاق میشود که از ابعاد کیفی وکمی وهمچنین ازلحاظ تجهیزات و تأسیسات شهری در سطح پایین قرار گرفته باشد مشکلات اصلی اینگونه بافتها بهنگام مخاطرات طبیعی بروز میکند که باید توجه مسئولین بیشتر متوجه اینگونه بافتها باشد عنوان بافت فرسوده شهری به با فتی اطلاق میشود که از ابعاد کیفی وکمی مسکن وتاسیسات وتجهیزات وابسته به آن درسطح بسیار پایینی از برخورداری است.این بافت بعنوان بافتی ناکارآمد معرفی میشود واز اینرو مساله بهبود بخشیدن به آن روی مینماید. این بهسازی بسته به نوع فرسودگی بافت مراحل مختلفی را شامل میشود.تهیه واجرای طرحهایی که به انحاء مختلف سعی در بهبود وضع این بافتها دارند ،نیازمند بررسی همه جانبه کمبودهای موجود وبرنامه ریزی مداوم برای رفع معضلات اینگونه بافتهاست .بررسی همه جانبه بدین معناست که درنوسازی وبازسازی این بافتها میبایست درکناربهبود بخشیدن به وضع مسکن که حدود 40درصدازبافتهای شهری راتشکیل میدهد سایر نیازهای معیشتی ساکنین نیز که در حیطه تاسیسات و تجهیزات شهری است تامین شود. بافت محله مجیدیه که بعنوان قسمتی از بافتهای فرسوده شهرتهران شناسایی شده است.که دارای معضلات فراوانی بویژه در زمان بحرانهای طبیعی مثل زلزله میباشد

فهرست مطالب

1-1- طرح مسأله ۱۰
۱-۲-ضرورت تحقیق ۱۰
۱-۳-اهداف تحقیق ۱۱
۱-۴- سوالات تحقیق ۱۱
۱-۵- فرضیات تحقیق ۱۱
۱– پیشینه تحقیق ۱۲
روش تحقیق ۱۲
۱-۸-محدودیتهای تحقیق ۱۳
۲-مبانی نظری ۱۵
۲-۱- تعاریف ۱۵
۲-۲- بافت ۱۵
۲-۲-۱- بافت و فرسودگی ۱۶
۲-۲-۲- انواع بافت شهری ۱۶
الف- بافت تاریخی، هسته اولیه شهر ۱۶
ب-بافت قدیمی شهر ۱۶
ج-بافت میانی شهر ۱۷
چ-بافت جدید شهری ۱۷
ح-بافت پیرامونی شهر ۱۸
خ-بافت اقماری یا گسترش ناپیوسته شهر ۱۸
د-گسترش متروپلی شهر بهمراه ایجاد شهرهای جدید ۱۹
۲-۳- فرسودگی ۲۰
۲-۳-۱- گونه های بافتهای فرسوده ۲۰
الف)بافتهای دارای میراث شهری ۲۱
ب)بافتهای شهری (فاقد میراث شهری) ۲۱
ج)بافتهای حاشیه ای (سکونتگاههای غیررسمی) ۲۱
۲-۴- شناسه ها ۲۲
۲-۴-۱- شناسه های شناخت محدوده بافتهای فرسوده ۲۲
الف-شکل کالبدی ۲۳
ب- انسجام بافت و استحکام و مصالح ساختمانی عناصر درون بافت ۲۳
ت- ساختار زیر ساختها ۲۳
ث- کارآیی نظام شبکه ۲۴
ج-ابعادکارکردی ۲۴
ح-وضعیت محیط زیست ۲۴
۱)دچار کیفیت محیطی پایین وغیر بهداشتی ۲۴
خ- ابعاد اجتماعی ۲۴
د- ابعاد اقتصادی ۲۵
ذ- عملکرد مدیریت شهری ۲۵
ر- نوع مالکیت ۲۵
۲-۴-۲- شناسه های شناخت گونه های بافت فرسوده ۲۵
راهکارهای جهت ساماندهی و احیای بافت فرسوده ۲۶
نمودار ۱- راهکارهای احیای بافت فرسوده شهری ۲۶
۲-۵- تعریف بهسازی ۲۷
اقدامات بهسازی ۲۸
الف)بهبود بخشی ۲۸
ب)بازیافت ۲۸
ج)استحکام بخشی ۲۸
د:مراقبت وحمایت ۲۸
ه-رونق بخشی ۲۸
و- حفاظت ۲۹
۲-۶- نوسازی ۲۹
اقدامات نوسازی ۳۲
الف) نوکردن ۳۲
ب)احیا ۳۲
ج)باز زنده سازی یا تجدید حیات ۳۲
د)انطباق و به روز کردن ۳۲
ه-تبدیل، دگرگون ۳۳
۲-۷تعریف بازسازی ۳۳
فرایند بازسازی ۳۴
الف)تخریب ۳۴
ب)پاکسازی، آواربرداری ۳۴
ج)دوباره سازی ۳۴
۲-۸ تعریف ساماندهی ۳۵
اصول ساماندهی ۳۶
الف) عدالت ۳۶
ب)سازگاری ۳۶
ج)آسایش ۳۷
د)کارآیی ۳۷
ذ)کیفیت محیطی ۳۷
۲-۹ اهداف اساسی نوسازی وبهسازی بافتهای قدیمی وفرسوده شهرها ۳۹
۲-۱۰ضرورت اجتماعی بهسازی ونوسازی شهر ۴۰
۲-۱۱ضرورتهای اقتصادی بهسازی ونوسازی شهر ۴۱
۲-۱۲عوامل موثر در ایجاد فرسودگی و تخریب بافتهای شهری و آسیب شناسی آن ۴۳
۳-مشکلات دسترسی وتنگناهای شبکه ارتباطی وتاسیسات زیربنایی ۴۳
۲-۱۳علل و عوامل آسیبهای کالبدی شهر ۴۴
۲-۱۳-۱ عوامل محیط طبیعی ۴۴
۲-۱۳-۲ عوامل انسانی ۴۴
۱-عوامل اجتماعی ۴۴
۱-عامل اجتماعی ۴۵
الف)پراکندگی ناموزون ونامتعادل تراکم وسرانه جمعیت ۴۵
ب-نوگرایی و بهسازی ناموزون ونامتعادل دربخشهای شهری ۴۶
ج-تغییر الگوی خانوار از گسترده به هسته ای ۴۶
د-تغییرات در ترکیب اجتماعی بافت ۴۶
عامل حقوقی ۴۷
الف)توارث ۴۷
ب)وقف ۴۷
ج)نوع مالکیت ۴۷
د)نارسایی سیاستها وقوانین بهسازی ونوسازی شهری ۴۷
ه)وجود مدیریت های متعدد بربافتهای فرسوده ۴۸
عوامل اقتصادی ۴۹
الف- وضع نامطلوب اشتغال ودرآمد ودر نتیجه کم بضاعتی مالی واقتصادی ۴۹
ب- موقعیت وارزش اقتصادی زمین ۴۹
ج- تغییر الگوی مصرف ۵۰
د- سرمایه گذاری ناموزون ونامتعادل در امور عمرانی شهر ۵۰
الف)زیاد بودن هزینه ارائه امکانات در بافت قدیم نسبت به بافتهای جدید ۵۱
و- مالیات وعوارض شهری ۵۱
عوامل کالبدی ۵۲
۱-فرسودگی شدید بناهای موجود در بافت قدیمی ۵۲
۲-مشکلات مربوط به شبکه معابر بافت فرسوده ۵۳
۳-مسائل ناشی از مصالح بکار رفته ونحوه مرمت بناها ۵۳
۴-مسائل زیست محیطی ۵۴
۲-۱۴عوامل کلیدی درمداخله بافتهای فرسوده شهری ۵۴
۲-۱۴-۱مرجع مداخله ۵۴
۲-۱۴-۲مستندات قانونی ۵۵
۲-۱۵- گونه های مداخله در بافتهای فرسوده ۵۵
الف)بهسازی ۵۵
۲-۱۶دیدگاههای مختلف تحقق برنامه های بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری ۵۵
۲-۱۷مکاتب بهسازی ونوسازی شهری ۵۶
۲-۱۷-۱فرهنگ گرایی ۵۶
۲-۱۷-۲- عوامل اجتماعی -روانی ۵۷
۲-۱۷-۳کارکرد گرایی ۵۷
۲-۱۷-۴ساختار گرایی ۵۸
۲-۱۷-۵- زیبا شناسی ۵۸
۲-۱۷-۶- مدرنیسم ۵۹
۲-۱۷-۷- رنسانس، رفورماسیون ،روشنگری وانقلاب صنعتی ۵۹
۲-۱۸- نظریه های مرتبط با بافت فرسوده شهری ۶۰
۲-۱۹: مرو ری بر تجار ب جهانی ۶۵
۲-۱۹-۱انگلستان ۶۶
۲-۱۹-۲-ایتالیا ۶۶
۲-۱۹-۳ فرانسه ۶۷
۲-۱۹-۴ هلند ۶۷
۲-۲۰ الگوها وراهبردهای بهسازی ونوسازی ۶۸
۲-۲۱ راهبرد ساماندهی کاربری اراضی ۷۰
۲-۲۱-۱دیدگاه رفاه اجتماعی وکیفیت زندگی ۷۰
۲-۲۱-۲ توانمند سازی حاشیه نشینان شهری به منظور بهسازی ونوسازی شهری ۷۱
۲-۲۱-۳ نگرش ارگانیکی ۷۲
۲-۲۱-۴الگوی اصالت بخشی ۷۳
۲-۲۱-۵ محرومیت زدایی شهری وراهبرد برنامه ریزی اجتماعی ۷۴
۲-۲۱-۶ الگوی جایگزینی ۷۴
۲-۲۱-۷ الگوی حفظ هویت وشهرسازی بومی ۷۴
۲-۲۲ طر حهای جامع وبهسازی ونوسازی شهری ۷۵
۲-۲۲-۱ طرح تجمیع ۷۶
۳-ویژگیهای منطقه(وضعیت موجود) ۸۱
۳-۱محدوده (مختصات وسعت) ۸۱
۳-۲بررسی تقسیمات درون منطقه ای ۸۱
۳-۳-پیشینه کلی منطقه ۸۵
۳-۴-جغرافیای طبیعی ۸۶
۳-۴-۱-شیب منطقه ۸۶
۳-۴-۲رودخانه ومسیل ۸۸
۳-۴-۳-آبهای زیرزمینی ۸۹
۳-۴-۴-آبهای سطحی ۸۹
۳-۴-۴-۱-جمع آوری آبهای سطحی در منطقه ۹۰
۳ -۵-ویژگیهای اجتماعی و اقتصادی منطقه ۸تهران ۹۱
۳-۵-۱ویژگیهای کلی جمعیت منطقه ۸ ۹۱
۳-۵-۲تحولات جمعیتی منطقه ۹۱
۳-۶-ساختار سنی وجنسی جمعیت منطقه ۸ ۹۴
۳-۷-گروههای سنی عمده اجتماعی ۹۶
۳-۷-۱-بعد خانواردر منطقه ۸ ۹۶
۳-۷-۲-تراکم جمعیت درمنطقه ۹۷
۳-۸-مهاجرت ۱۰۱
۳-۹ سواد وآموزش ۱۰۲
۳-۱۰-دین ۱۰۳
۳-۱۱-مطالعات اقتصادی منطقه ۸ ۱۰۴
۳-۱۱-۱–وضعیت فعالیت واشتغال ۱۰۴
۳-۱۱-۲–جمعیت در سن کار ۱۰۶
۳-۱۱-۳-نیروی انسانی منطقه ونرخ عمومی فعالیت ۱۰۷
۳-۱۱-۴-جمعیت غیر فعال اقتصادی ۱۰۸
۳-۱۱-۵-ترکیب بخش خصوصی وعمومی منطقه ۱۰۸
۳-۱۱-۶–مقایسه تعدادشاغلین با کارگاهها ومراکز فعالیت مستقر در منطقه ۱۰۹
۴-معرفی محدوده مجیدیه ۱۱۳
۴-۱- مطالعات کاربری زمین ۱۱۴
۴-۱-۱- بررسی کاربری زمین وضع موجود بر اساس طرح تفصیلی منطقه ۸ ۱۱۴
۴-۱-۲- بررسی کاربری زمین وضع موجود محدوده مجیدیه ۱۱۵
۴-۲-کیفیت ابنیه ۱۱۶
۴-۳- نوع سازه ابنیه ۱۱۹
۴-۴- قدمت ابنیه ۱۲۱
۴-۵ جنس نمای ابنیه ۱۲۳
۴-۶ تعداد طبقات ۱۲۴
۴-۷ مساحت قطعات ۱۲۵
۴-۸ دانه بندی ابنیه ۱۲۷
۴-۹ سطح اشغال ۱۲۸
۴-۱۰ تراکم ساختمانی ۱۳۱
۴-۱۱بافت فرسوده مجیدیه ۱۳۳
۴-۱۲-تشخیص وتحلیل عوامل فرسودگی تدریجی بافت ( اجتماعی ، اقتصادی وغیره ) وموانع نوسازی آن ۱۳۴
۴-۱۳- تحلیل فرآیندی عوامل گذشته و موجود مؤثر بر ایجاد فرسودگی در محدوده ۱۳۴
۴-۱۴- موانع نوسازی بافت در محدوده ۱۳۷
۴-۱۵-موانع فرسوگی بافت در محدوده ۱۳۹
۴-۱۶-جمع بندی ۱۴۲
۱-۵-جمع بندی ونتیجه گیری ۱۴۴
۲-۵-آزمون فرضیات ۱۴۵
فرضیه اول ۱۴۵
فرضیه دوم ۱۴۶
۳-۵-پیشنهادات ۱۴۶
۱-توانمند سازی ساکنین بافتهای فرسوده ۱۴۷
۲-رعایت اصول معماری وشهرسازی ۱۴۷
۳-مقیاس اقتصادی واقتصاد مقیاس ۱۴۷
۴-جلوگیری از سوداگری زمین ۱۴۸
۵-احیا وبازسازی سریع وکامل بافتها ۱۴۸
۶-توانمند سازی بخش عمرانی برای تامین مسکن گروههای هدف ۱۴۸
۷-توانمند سازی بخش عمومی برای کمک بافتهای واقع در طرحهای شهری ۱۴۹

خرید فایل

پیدایش و سیر تحول شهرهای جدید

پیدایش و سیر تحول شهرهای جدید

سابقه شهرهای جدید

اگر منظور از طراحی شهرهای جدید را ایجاد نظامی از پیش فکر شده برای نحوه استقرار کاربریهای شهری و نحوه ارتباط بین آنها در کل مجموعه و نیز نحوه ارتباط این نظام در چهارچوبهای وسیعتر ناحیه ای وملی فرض کنیم ، این امر سابقه ای طولانی دارد . به طور کلی شهرهای جدید در بیشتر دوره های تاریخی ، بویژه از زمانی که شهر نشینی شروع شد ، در اقصی نقاط دنیا طراحی و احداث شده اند احداث این شهرها در مورادی به مثابه برنامه ای برای تحقق بخشی از سیاست حکومتها بودهاست ، که در این زمینه می توان از شهرهای جدید بابلی و آشوری در بین النهرین ، موهنجودارو در ایندوس ، کاهن در مصر ، میلیتوس ، اولین توس و پرینس در یونان وتعدادی مراکز شهرهای جدید در افریقا نام برد . در قرون وسطی گروههای مذهبی و پادشاهان، شهرهای جدید در آفریقا نام برد . در قرون وسطی گروه های مذهبی و پادشاهان ، شهرهای جدید بسیاری را ساخته‌اند . در عصر رنسانس نیز معماران و برنامه ریزان چنین شهرهایی را ایجاد کرده اند که از آن میان میتوان از اسکارموزی نام برد . همچنین پس از کشف آمریکا توسط کریستف کلمب، در سال 1492 در سال جنوبی جزایر اسپانیولی شهر جدیدی ساخته شد . در ایران نیز پادشاهان در گذشته های دور شهرهای جدید معتددی را احداث کرده اند که از آن میان می توان از تخت جمشید و نیشابور نام برد .

در دولت شهرهای یونان نیز ، هدف اصلی از طراحی شهر، ایجاد سکونتگاهی با اندازه جمعیتی مشخص و ایجاد نظامی که در برگیرندة کلیه فعالیتهای مذهبی – سیاسی و اقتصادی شهروندان باشد بوده است .

شهرهای دفاعی دوره رنسانس گویای تفکر طراحان جهت ایجاد نظامی برای شکل گیری شهر است طراحی شهرهای آرمانی در قرن نوزدهم از سوی تخیل گرایان ، به بحث ایجاد سکونتگاههای مطلوب و تخیلی بشر دامن زد .

در حقیقت ، نیاز به ایجاد شهر جدید در دوره های انتقالی برای تحول جامعه است و هر موج شهر جدید ، بیانگر کوششی جهت توسعه ساختاری جدید برای جامعه است که می تواند با مبنای اقتصادی نیز تغییر یافته تطابق داشته باشد بنابراین شهرهای جدید پیش نمونه هایی برای تجدید ساختار و نوسازی شهرهای بزرگ هستند .

بدین ترتیب تا اواسط قرن حاضر معیار اصلی طراحی شهرهای جدید ، اندازه معین تمام عناصرشهری آن بوده است . کلیة شهرهای آرمانی قرن نوزدهم و باغشهرهای اوایل قرن معاصر نیز از اندازة معینی برای تمامی عناصر شهری پیروی می کردند . از اواسط قرن حاضر در طراحی شهرهای جدید تجدید نظری اساسی شده است که هدف مناسبی برای فعالیتهای متنوع افراد و توانایی رشد و تحول پذیری آنان بوده است ، بدین ترتیب شهرهای جدید امروزی با گذشته اختلاف دارد چون امروزه شهرهای جدید ابتدا طراحی و سپس احداث می شود ،بنابراین ایده هاورد که در سال 1898 طرح شد با توجه به تحولات عینی هر کشوری ، تغییر بسیاری کرده است این شهرها در بسیاری از کشورهای دنیا اعم از سرمایه داری ، سوسیالیستی سابق و جهان سوم احداث شده است .

نظام شهری وشهرهای جدید در ایران

تحولات شهرو شهرنشینی در ایران

کشور ایران ، پیش از 1300 هـ . ش از نظام شهری و شهر نشینی مطلوبی برخوردار بوده است و گرچه با بررسی متون و منابع مختلف می توان به چگونگی آن پی برد ، به علت عدم وجود آمار و اطلاعات لازم نمی توان کمیت آن را به طور کامل دریافت در هر حال در زیر به طور مختصر به نظام شهری و شهر نشینی کشور اشاره می شود .

محققین هر کدام از 1229 شمسی به بعد آمارهایی از جمعیت شهرنشینی ایران ارائه داده اند که مستند ترین سند ، جمعیت ایران را در سال 1279 شمسی (1900) 9 میلیون و 860 هزار نفر وجمعیت شهر نشین را 2میلیون و 33 هزار نفر ذکر می کند برابر این ارقام ، در ایران تعداد شهرها 99 عدد ضریب شهرنشینی 500 هزار نفری ، سه شهر 100 تا 500 شهر 10 نفری هفت شهر 50 تا 100 هزار نفری چهارده شهر 20 تا 50 هزار نفری ، 33 شهر 10 تا 20 هزار نفری و 42 شهر 5تا 10 هزار نفری وجود داشته است . اما در سلسله مراتب شهری تعادل نسبی برقرار بوده است چنانچه با ترسیم رگرسیون خطی به گذشته جمعیت شهری کشور توجه کنیم رد سال 1247 شمسی (1868) جمعیت شهر نشین معادل یک میلیون نفر به دست می آید که رشد سال انه آن در دوره 1247-1279،9/2 درصد می شود با وجود آنکه کشور ایران تا پیش از 1335 شمسی آمارگیری رسمی نداشته است می توان گفت که نظام شهری کشور طی سالهای 1247 تا 1335 ، از همگونی نسبی برخوردار بوده است و تعادل در شبکه و نظام شهری وجود داشته و هیچ شهری بر دیگری برتری نداشته است در این دوره شبکه شهری کهکشانی می باشد یعنی هر شهر مسئول خدمات رسانی وب رقراری ارتباط با روستاهای تحت نفوذ خویش بوده و توسعه دورن زا و پایدار شهری نیز وجود داشته است .

خرید فایل

معماری پلها در شهرهای مختلف

معماری پلها در شهرهای مختلف

مراحل اهمیت رودخانه به همراه پلهایش به صورت زیر می توان عنوان کرد:

الف ـ یهودیه قلعه تبرک جی به همراه پل شهرستان پل مارنان.

ب ـ مسجد جامع میدان کهنه، قلعه تبرک پل شهرستان،پل مارنان.

ج ـ مسجد جامع میدان نقش جهان، چهار باغ، پل الله وردیخان.

د ـ مسجد جامع میدان نقش جهان،چهارباغ. پل الله وردیخان،پل مارنان، پل خواجو.

چهار باغ برای شاه عباس در طرح جدید شهری که عنوان می کرد اهمیت زیادی داشت و در این جهت بود که می خواست اولاٌ قدمت و کشش شاهرگ اقتصادی بازار را از طرف شرق به غرب برگردانیده شود. دوما” با تضعیف این عامل اقتصادی عامل بعدی یعنی پل شهرستان ضعیف می شد و در نتیجه دیگر آن کنترل هائی که گذشت مفهومی برای آن پل پیدا نمی کرد و پل الله وردیخان در انتهای چهار باغ اهمیت می یافت. در جهت تقویت پل الله وردیخان شاه عباس حتی به ایجاد منطقه ای ارمنی نشین در زیر رودخانة زاینده رود در بخش جنوبی غربی می کند و عبور و مرور ارامنه از پل الله وردیخان باعثی بر رونق این پل و شبکه چهارباغ می گردد.اساس شبکه بندی سازه اصفهان صفوی بر روی بازار از مسجد جامع میدان نقش جهان خیابان چهارباغ و رودخانه زاینده رود قرار دارد.پل خواجو اهمیت خاصی در این زمان داشته و با ساختن قصری خصوصی در ابتدای آن (قصر میرزا علیخان ) در واقع عبور و مرور از روی این پل بسته می شود.

طرح جامع شهر صفوی اصفهان با در نظر گرفتن عامل آب بعنوان عصاره حیات جامع مطرح شده و با توجه به این تمام فرمهای شهری انجام میگیرند .

طراحی براثر مادیها طراحی که منشع از سرچشمه اصلی بوم یعنی زاینده رود میگردد . طراحی بر اساس خیابانهای جدید مانند چهارباغ و چهارباغ صدر که مجددا” براساس عامل اقتصادی که بعد ازعامل کشاورزی مرحله قبل بعنوان تجارت زندگی روزمره به همراه بازا رو عبور از پلهائی که از رودخانه ی زاینده رود می گذرند و بالاخره خود رود خانه ای زاینده رود با انجام تقسیمات حیاتی آب در کننده هائی چون پل خواجو و تفریگاههای چون پل الله وردیخان مطرح میشود .

موقعیت امروزی سازه کالبدی شهر اصفهان چیست ؟ چندین پل مجموعهای مختلف و اهمیتها ... پلهای امروز بر روی زاینده رود که نقشی در حیات اصفهان بازی میکنند عبارتند از:

الف ـ پل خواجو

ب ـ پل الله وردیخان

ج ـ پل آذر

د ـ پل فلزی

ه ـ پل وحید

و ـ پل بزرگمهر

پلهای آذر ، فلزی ، وحید با توجه به ابعادشان بایستی جوابگوئی مهمی در حیات اصفهان داشته باشند بخصوص با ممنوعیت کامیون و اتوبوس از پلهای خواجو و الله وردیخان اما می بینیم که چه بی حساب این سه پل اخیر برروی زاینده رود زده شده اند و شاید فقط در مرحله ای پل وحید بتواند جوابگوی صحیح نیاز به شهر بشود .

پل الله رودیخان درست در محور مقابل چهارباغ مرکز حیاتی شهر صفوی اصفهان مطرح میشود و از طرف دیگر پل خواجو نیز در همین موقعیت را با چهار باغ صدر بازی می کند در صورتیکه پل آذر مطلقا” درچنین وضعی قرار ندارد و پل فلزی تقریبا به علت کور بودن یکطرفه بودن خیابان منتظری در مقابل خیابان حکیم نظامی عملکرد صحیح خود را ندارد و تنها شاید منهای پل وحید با تکمیل شبکه اتوبان کمربندی اصفهان در جهت ارتباط با خیابانهای خیام و وحید و شریان ارتباطی بین شمال و جنوب کشور از طریق جاده تهران و جاده شیراز و ذوب آهن و شهر کرد مفهومی واقع به خود گیرد .

درجمع مطالب گذشته دقیق به مهم بودن پلهای الله وردیخان و خواجو از نظر مردم و ارتباطات شهری پی می بریم و این بدان معنی است که امروز نیزبا اینکه سه پل جدید بر روی رودخانه شهر موجود هستند ولی این دو پل نه ازرونق افتاده اند و نه خود را باخته دارند .

تاریخچه پل خواجو :

پل خواجو چهارمین پل قدیمی است که از طرف مغرب برروی رودخانه زاینده رود قراردارد .هنگامیکه سیصد ذرع از پل چوبی بطرف پایین برویم به پل خواجو می رسیم که آن را پل بابارکن الدین ، پل شیرازی ، پل گهرستان ، پل حسن بیک ، پل تیموری و پل خواجو میگویند و درباره ساختمان و وجه تسمیه آن اقوال و روایات بسیاری نقل می کنند .از جمله این پل را خواجو که محله به این اسم را با جاده شیراز ربط می دهد ا زاین راه است که کاروانهای به هنگام خروج و دخول عبور می نمایند .

....... این پل که در سر راه قدیم اصفهان به شیراز ساخته شده بود .بنام پل حسن آباد و پل بابارکن الدین نیز خوانده می شود. احتمال داده اند که شالوده آن در زمان حسن بیک ترکمان یا حسن پاشا نامی از امرای تیموری گذاشته شده باشد . بهر حال قبل از صفویه در محل این پل، پلی وجود داشته است که واسطه ارتباط شهر اصفهان با قبرستان مشهور و قدیمی تخت فولاد بوده است . و چون درآن زمان مشهورترین مزارات تخت فولاد و بقعه بابا رکن الدین بیضاوی انصاری بوده است آن پل بنام بابارکن الدین نیز نامیده شده . در دوره پادشاهی شاه عباس ، محل پل حسن آباد یا بابارکن الدین را یقینا” پل ساده ای بوده و به علت موقع بسیار خوب آن در بستر شهری زاینده رود برای ایجاد پل با شکوه شاهی انتخاب کرده اند و پس از برچیدن آن پل شالوده و اساس پل شاهی را که امروز به پل خواجو بیشتر شهرت دارد ریخته اند . درباره انتخاب محل پل خواجو تا ورینه تاج و سیاح فرانسوی می نویسد شاه عباس از دو نظر محل مزبور را برای ساختن پل انتخاب کرد .یکی آنکه در این نقطه رود خانه عمیق و پر آب شده منظره زیبایی پیدا میکند دیگر آنکه راه گبرها که در پشت عمارت سعادت آباد اقامت دارند نزدیم شده از روی این پل جدید به شهر عبورو مرور نمایند .

پایه های پل از سنگ ساخته شد و طرف راست آن ( مقابل جریان رود خانه ) مثل جلوی کشتی تیز و نوک دار است که از فشار آب جلوگیری می کند . سمت چپ دارای پله های سنگی عریض و مرتفعی است که تا کف رودخانه اتصال دارد . در مواقع کم آبی همان سکو ها نشیمن تما شا چیان میباشد که از منظره زیبای رود و بیشه های سبز و خرم اطراف استفاده میکنند .

امتیاز پل خواجو برسایر پل های زاینده رود آن است که غیر از اختلاف جنبه معماری ـ تزینات کاشیکاری فراوان نیز دارد و پشت بغلهای چشمه های پایین و غرفه های بالا و بنای دو بیگلربیگی روی پل و نمای غرفه های طرفین پل با کاشیهای الوان مختلف تزیین شده ودر داخل اطاقها و گوشواره های بیگلر بیگی روی پل که اقامتگاه تفریحی پادشاه بود نقاشی شده است .

این پل بیست ویک دهانه دارد در ابتدا و انتهای پل سمت راست و چپ غرفه های یک طبقه ساخته شده ودر وسط پل عمارت دو طبقه گچ کاری بنا کرده اند . کاشیهای بیرون پل قدری ریخته و قدری بر جاست به عقیده کرزن.

تغییر کارکرد پل خواجو:

پل خواجو به مثابه قصری است که فضای سبز و استخر خود را به گونهای طبیعی در اختیار دارد . پل خواجو نیز مانند سی و سه پل فونکسیون متفاوت قصر،محل عبور ، محل استراحت و گردش درتابستان را داشته است این پل را در جای پل قدیمی دیگری با در نظرگرفتن سه کارکرد ساخته اند :‌به منظور فضائی برای گذر و استراحت ، دیگرمحلی برای ایجاد یک دریاچه مصنوعی ، و سوم و مهمترین فونکسیون پخش کردن آب و رساندن آن به مناطق کشاورزی مختلف .

برا ی انبار کردن آب در بالا دست پل، نخست کشوهای ساخته شده با الوار در شیارهای شیب داری که در دو بدنه آب روی زیری کنده شده پایین می دادند تا جلوی آب روی زیری را ببندد . این کشوها را با طنابهائی که به زیر طاق پل آویزان میکردند ، بالا می کشیدند و پایین می دادند پس از آنکه جلوی آب رودهای زیری بسته شده ، جلوی آب رودهای زیری بسته شده ،. جلوی آب رودهای بالای می ایستد.

برای جا گذاشتن کشوهای بالائی ـ کنار دیدگاههای میان پایه های پل، در سنگ جا سازی کرده اند . نخست دو سر الوارهای متکا را در آنجا می گذاشتند سپس پایین کشوها را در شیاری که روی تخته سنگهای پوششی آب روی زیری کنده شده بود جا می گذاشتند و بالای آنهارا به الوارهای افقی تکیه میدادند برای آنکه فشار آب بالائی ، الوارهای متکای آنهارا نشکند ، پشت الوارهای متکا ، شمع چوبی می زدند برای آنکه این شمعها از جا در نروند ، در تخته سنگهای پوشش آب روی زیری، برای جا گذاشتن پای شمعها جا سازی کرده اند.برای تقسیم آب در زیر پل خواجو، کشوهای آب روی زیری را بالا می کشیدند و آب روان شده را از زیر کشوها را در پایین دست، نزدیک لبه پله کان،سوراخ گرد کوچکی کنده اند که یک میله چوبی کددار (درجه بندی شده ) در آن فرو میردند و گودی آب آرام گرفته را اندازه می گرفتند و از روی آن مقدار آب روان شده را می سنجیدند.از منظره دریاچه مصنوعی که در قسمت غربی پل موجود می شده در دوره شاه عباس دوم و جانشینان او در مواقعی که در کاخهای سلطنتی ساحل زاینده رود ماند عمارت هفت دست و تالار آئینه خانه مراسمی برپا بوده استفاده می شده، به این ترتیب که بر روی آبهای بر هم انباشته مقابل قصرهای سلطنتی مراسم آتش بازی به عمل می آمده است.

برای کشتن انرژی آب،در پایین دست پل، پله کانی ساخته اند که آب روی آن فرو می ریزد و انرژیش را از دست بدهد،تا هنگام رسیدن به بستر رودخانه،انرژی خراشنده نداشته باشد که بستر رودخانه را بشوید. در میان پایه های پل، دیدگاهی به پهنای9/2 متر ساخته اند که از درون آنها سراسر زیر پل دیده می شود. از این دیدگاه ها (بیشتر از دیدگاه میانی ) مسیر آب به آبیاران فرمان می داده است.

همچنین پله های کناری و سرار زیر پل جایگاهی بوده است برای تفریح و استراحت مردم، تا خستگی خود را در کنار رود درآمیختگی زیبای آن با طبعیت از دوش بردارند.معماری پل خواجو تحت تاثیر معماری قصرهای صفوی است. به عنوان مثال شباهت مرکز پل بیگلربیکی را به کاخ هشت بهشت می توان نام برد.این دو فضا در دو ضلع شرقی و غربی پل شامل چند اطاق مزین به نقاشی است که اقامتگاه سلطنتی بوده است. و مواقعی که پادشاه قصد تماشای آبریزان پل را داشته، و یا به عنوان ویلائی تابستانه مورد استفاده خاندان شاهی بوده است. بعد از تعطیلات نوروز سال 1060 هجری به امر شاه عباس دوم پل خواجو را که بر زاینده رود بسته شده آئین بندی و چراغانی و گلریزان کردند و هر یک از غرفه های آن را یکی از امرا و بزرگان تزئین خود و پادشاه به مدت یک ماه در کنار رودخانه به عیش وعشرت پرداخت.

تغییرات پل خواجو:

در قسمتهای زیر سقف پل اطاقهای زیر سواره رو در بعضی قسمتها که سطح آجرها ریخته بوده و بیشتر هم این قسمتها در وسط اتاق اطاقها می باشد یک قشر گچ را به فرم آجرکاری خط کشی کرده اند. دیگر از کارهای مرمتی در پل خواجو نصب دیوار آجری مشبک در دهانه های کناری قسمت بیگلربیکی می باشد که به این ترتیب از ورود به داخل این قسمت جلوگیری شده است. همچنین در قسمت جلوی دهانه های بیگلر بیگی نردهائی جدید نصب گردیده است.کارهای مرمتی انجام شده عبارت است از تعویض سنگهای قسمتهای آبرو در جبهه شرقی پل و پر کردن حفره های ایجاد شده در جلوی سکوی سنگفرش در اثر ریزش پل و تعویض و ترمیم پله ها بوده است. این سنگفرشها در اثر مرور زمان ترکهایی برداشته اند و اختلاف سطحهایی با یکدیگر پیدا کرده و به صورتهائی غیر همگن در آمده بودند، در ابتدا این سنگها را برداشته و پس از زیر سازی آنها مجددا” همان سنگها را کار گذاشته و سطح سنگها را یکسان کرده اند. در مرحله بعدی پله ها را عوض کرده و فرمی شبیه به ساخت قبلی ایجاد کرده و در صورت امکان از سنگهای اصلی و در غیر این صورت از سنگهای جدید استفاده کرده اند در جبهه غربی پل نیز تعمیراتی انجام شده است. این کار علت فاصله پیدا کردن بین سنگها و معدوم شدن بعضی از سنگها بوده است مراحل کار در این مرحله عبارت بوده است از :

1ـ عوض کردن مسیر آب در یک قسمت پل.

2ـ برداشتن سنگهای موجود در کف آبروها.

3ـزیر سازی مجدد در قسمتهای مختلف.

4ـ سنگفرش مجدد مسیر با استفاده از سنگهای قدیمی در صورت امکان و استفاده از سنگهای جدید.

مراحل مختلف را در این مرحله می توان مشاهده نمود.همچنین سنگهایی از دیواره سکوها را نیز در جبهه غربی در صورت لزوم تعمیر و تعویض کرده اند. نمای غربی فعلی پل در عکس19 نمایان است.

از مهمترین اقداماتی که بر روی پل انجام گرفته، تعویض پیاده روهای پل می باشد. قبلا” دو پیاده رو به عرض حدود 70 سانتیمتر در طرفین سواره رو وجود داشته که لوله های آب و کابلهای برق و تلفن از داخل آن عبور می کرده است.به منظور کاهش رفت و آمد و جلوگیری از عبور کامیونها بزرگ و سنگین وزن و در نتیجه جلوگیری از صدمه زدن پل تعرض پیاده روها در برنامه کار قرار گرفته است مراحل مختلف کار:

1- در کنار پیاده روی قبلی پیاده روئی به عرض 140 سانت و ضخامت 20 سانت بتن ریزی شده است.

2ـ به منظور ازدیاد اصطکاک در کف پیاده روها شیارهائی بر روی قشر بتنی ایجاد شده است.

در جدول بندی کنار پیاده روها زائده هائی بتونی با فاصله هائی به تناوب به منظور جلوگیری از عبور ماشبن های سنگین ایجاد شده است.

تزئینات پل خواجو:

کاشیکاری پل خواجو حکایتی زیبا از هنر و مهارت مردم این بوم و سرزمین است سادگی و زیبائی ترکیب بندی آنها به شدت مورد تحسین بیننده قرار می گیرد. این کاشیکاریها در لچکیهای بالای قوسها در سراسر پل موجب زیباتر جلوه کردن آن شده اند.رعایت تناسبات هندسی و تقارن چه در طرح خود کاشی و چه در نقوش آن به نحو چشمگیری وجود دارد این از خصوصیات مشخص دوره صفویه می باشد. در تابلوهای نقاشی و کاشیکاریها نسبت جاهای خالی به پر تا حد امکان در این دوره برابر گرفته شده است.استفاده از رنگ در این دوره نسبت به دوره های پیشین تغییراتی کرده است. رنگ زرد بیشتر از هر دوره دیگر به خصوص در کارگاههای اصفهان توسعه پیدا می نمایند رنگها با ته رنگی از زرد پدیدار می گردند. رنگهای آبی علاوه بر لاجوردی و آبی کلبات،شامل آبی آسمانی و آبی خاکستری روشن می باشد.نمای شرقی پل در لچکی قوسهای بالائی با کاشی هفت رنگ پوشیده شده است. نقوش این کاشیها، انواع گل و بته، نقش ترنج و عناصر اسلیمی و خطائی می باشد. دو رنگ زرد و آبی در این کاشیها نظرها را جلب می نماید.

حاشیه دور لچکیها از عناصر بند خطائی پوشیده شده است.در قسمت مرکزی داخل پل نقشهای تکراری هندسی و غیر هندسی با رنگهای زیبا جلب توجه می کنند و نقش گل چند پر به صورت تکراری در زمینه آبی و سبز روشن نیز دیده می شود.

خرید فایل

گرشگری درمانی؛بستری برای توسعه شهرهای مرزی

گرشگری درمانی؛بستری برای توسعه شهرهای مرزی

اشکال گوناگون صنعت گردشگری در بسیاری از کشورهای جهان توانست بستری برای توسعه پایدار در سطحی فراگیر و همه جانبه فراهم نماید.در این میان استفاده از ظرفیت ها و توانایی های بالقوه هر کشور عامل مهمی در ارتقا سطح این صنعت بوده است.گردشگری درمانی یکی از قدیمی ترین بخش های صنعت ...

دریافت فایل

تجلی رنگ در طراحی منظر عمومی شهرهای خاکستری امروز

تجلی رنگ در طراحی منظر عمومی شهرهای خاکستری امروز

جهان متشکل از هزاران رنگ و تونالیته های مختلفی است که موجودات و اشیاء را برای ما جذاب تر و حتی به گونه ای معنوی،عمیق تر نشان می دهند و منبع مهمی از انرژی، در جهت فزونی سلامت و نشاط روح و روان در انسان ها بشمار می روند . از آنجاکه بخش مهمی از تعامل انسان با محیط پیرامون به رنگ ها ...

دریافت فایل

نمودار ERD و مدل مفهومی پایگاه داده سامانه WEBGIS شرکت عمران شهرهای جدید

نمودار ERD و مدل مفهومی پایگاه داده سامانه WEBGIS شرکت عمران شهرهای جدید

همواره ضرورت ایجاد یک پایگاه جامع اطلاعات مکان مرجع و پردازش های مکان مبنا در شرکت عمران شهرهای جدید احساس می شد و نیاز به سیستمی بود که ساماندهی، مدیریت و تسهیل دسترسی به این اطلاعات را از طریق ابزارهای کارآمد بازیابی اطلاعات، انجام انواع تحلیل و همچنین مدلسازی روی داده های ...

دریافت فایل

بررسی وضعیت تصفیه آب در شهرهای مختلف ایران و پیشنهادات لازم جهت بهبود آن

بررسی وضعیت تصفیه آب در شهرهای مختلف ایران و پیشنهادات لازم جهت بهبود آن

سرفصل ارائه مقاله: محیط زیست سال انتشار: ۱۳۸۵ نوع ارائه: پوستر محل انتشار:هفتمین کنگره بین المللی مهندسی عمران کد COI مقاله: ICCE07_524 زبان مقاله: فارسی حجم فایل: ۱۳۷.۳۹ کلیوبایت (این مقاله دارای فول تکست است و می توانید فایل آن را دریافت نمایید) مشخصات ...

دریافت فایل

پایان نامه مشکلات بافتهای فرسوده در شهرهای بزرگ

پایان نامه مشکلات بافتهای فرسوده در شهرهای بزرگ

عنوان پایان نامه: مشکلات بافتهای فرسوده در شهرهای بزرگ فرمت فایل: word تعداد صفحات: 149 شرح مختصر: مشکلات بافتهای فرسوده درشهرهای بزرگ همواره یکی ازدغدغه های مردم ومدیران شهری بوده است، زیرا سکونت وکار دراین نوع بافتهای شهری هرگز بازدهی مطلوب را ندارند زیرااستاندارهای مسکن ...

دریافت فایل

دولت شهرهای یونان

دولت شهرهای یونان

در 22اسلاید به معرفی کشور یونان از نظر موقعیت تاریخی و جغرافیایی،مفهوم دولت-شهر،ویژگی دولت ndash;شهرهای یونانی،پیدایش تمدن های یونانی،عناصر شهرهای یونان،معرفی چند شهر تاریخی یونان و سبک شهرسازی آن ها پرداخته شده است. ...

دریافت فایل

پاورپوینت معرفی استان کرمان و شهرهای آن

پاورپوینت معرفی استان کرمان و شهرهای آن

دانلود پاورپوینت معرفی استان کرمان و شهرهای آن این فایل در قالب پاورپوینت قابل ویرایش، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی می باشد قالب: پاورپوینت تعداد اسلاید: 41 توضیحات: کرمان یکی از استان zwnj;های ایران است. استان کرمان(پهناورترین استان ایران) در جنوب شرقی ایران ...

دریافت فایل