بررسی نگرش دینی ( مثبت و منفی ) برتفکرانتقادی دانشجویان رشتۀ علوم تربیتی دانشگاه آزاد واحد دماوند
چکیده : هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر نگرش دینی ( مثبت و منفی ) بر تفکر انتقادی
دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند است.
فرضیات پژوهش عبارتند از : 1) بین نگرش دینی مثبت و تفکر انتقادی رابطه وجود دارد
2) بین نگرش دینی منفی و تفکر انتقادی رابطه وجود دارد.
همان طوری که ملاحظه می کنید جامعۀ آماری کلیۀ دانشجویان علوم تربیتی دانشگاه آزاد
اسلامی واحد دماوند است و نمونۀ آماری 100 نفر است که از میان این جامعۀ آماری به
صورت تصادفی ساده انتخاب شده است . روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه
نگرش دینی و تفکر انتقادی خودساخته است که در اختیار گروه نمونه قرار گرفته و بعد از
پاسخ جمع آوری شده و اطلاعات مورد بررسی قرار گرفت . در تجزیه و تحلیل اطلاعات از دو روش توصیفی و استنباطی استفاده شد و جداول و نمودارهای آماری ارائه شد.
نتایج این پژوهش به شرح ذیل است :
بین نگرش دینی و تفکر انتقادی رابطۀ معناداری وجود دارد.
بین نگرش دینی مثبت و تفکر انتقادی رابطۀ معناداری وجود دارد.
بین نگرش دینی منفی و تفکر انتقادی رابطۀ معناداری وجود دارد.
هدف از این پژوهش آسیب شناسی برنامه ریزی درسی پنهان گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور از منظر تربیت اخلاقی بود. روش انجام این پژوهش از نوع توصیفی –همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور بود و گروه نمونه مورد مطالعه 100 نفر از دانشجویان علوم تربیتی دانشگاه پیام نور است. روش نمونه گیری در این پژوهش بصورت نمونه گیری تصادفی می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته آسیب شناسی برنامه ریزی درسی پنهان از منظر اخلاق بود. این پرسشنامه دارای 16 سوال 4 گزینه ای است. سپس با نرم افزار spss یافته های پژوهش را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم. نتایج نشان داد که برنامه ریزی درسی پنهان باعث افزایش پیشرفت تحصیلی و افزایش سطح علمی دانشجویان می شود.
فهرست مطالب
چکیده
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1- مقدمه2
1-2- بیان مسئله3
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش4
1-4- اهداف پژوهش5
1-4-1- هدف اصلی5
1-4-2- اهداف فرعی6
1-5- سوالات پژوهش6
1-6- فرضیه های پژوهش6
1-7- متغیرهای پژوهش7
1-7-1- متغیر مستقل7
1-7-2- متغیر وابسته7
1-8- تعریف مفاهیم و اصطلاحات7
1-9- خلاصه8
فصل دوم: ادبیات پژوهش
2-1- مقدمه11
2-2- دیدکلی12
2-3- تاریخچه پژوهش13
2-4- پیشینه ی پژوهش13
2-5- مفهوم برنامه درسی14
2-6- مفهوم و تعریف برنامه درسی پنهان15
2-7- نظریات و دیدگاههای مختلف در مورد برنامه درسی پنهان18
2-8- برنامه ی درسی آشکار، پوچ و پنهان19
2-8-1- برنامه ی درسی آشکار و رسمی20
2-8-2- برنامه ی درسی پوچ یا تهی20
2-8-3- برنامه ی درسی پنهان21
2-9- ضرورت و اهمیت توجه به برنامه ی درسی پنهان28
2-10- فاکتورهای مهم در ارزش برنامه درسی پنهان30
2-11- ویژگیها ی برنامه ی درسی پنهان31
2-12- رویکردهای برنامه ی درسی پنهان32
2-12-1- برنامه ی درسی پنهان به منزله ی نتیجه :33
2-12-2- برنامه ی درسی پنهان به منزله ی زمینه :33
2-12-3- برنامه ی درسی پنهان به منزله ی فرآیند :35
2-12-4- عوامل موثر در شکل گیری برنامه ی درسی پنهان35
2-13- رابطه ی تدریس با برنامه ی درسی پنهان39
2-14- تاثیر برنامه ی درسی پنهان بر تجربه های یادگیری دانشجویان40
2-15- ارتباط تکنولوژی آموزشی با برنامه ی درسی پنهان42
2-16- برنامه درسی، ابزاری برای نیل به تربیت اخلاقی43
2-16-1- اهمیت و ضرورت برنامه‌ریزی درسی46
2-16-2- مفهوم‌شناسی بحث46
2-16-3- مبنای انسان‌شناختی برنامة درسی تربیت اخلاقی48
2-16-4- عناصر (عوامل) برنامة درسی50
2-17- عوامل به وجود آورنده و مؤثر بر آموزشهای حتمی یا برنامه درسی پنهان69
2-18- نتیجه گیری73
2-19- پیشنهاد ها و راهکارهایی برای ایجاد زمینه ی طراحی و اجرای برنامه ی درسی پنهان76
فصل سوم: طرح پژوهش
3-1- مقدمه80
3-2- روش پژوهش80
3-3- جامعه‌آماری81
3-4- گروه نمونه81
3-5- روش جمع آوری اطلاعات82
3-6- ابزارهای پژوهش82
3-7- تجزیه و تحلیل دادهها82
3-8- روش تعیین پایایی ابزار84
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
4-1- مقدمه86
4-2- نتایج توصیفی87
4-3- نتایج استنباطی91
4-3-1- فرضیه اول:91
4-3-2- فرضیه دوم:92
4-4- اعتبار یابی93
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه95
5-2- نتیجه گیری از فرضیات پژوهش95
5-3- نتایج بدست آمده96
5-4- پیشنهادات پژوهش96
5-4-1- پیشنهادات بنیادی96
5-4-2- پیشنهادات کابردی97
5-5- محدودیت های پژوهش98
5-5-1- محدودیت در دسترس پژوهشگر98
5-5-2- محدودیت غیر دسترس پژوهشگر98
پیوست ها
پرسشنامه. 100
جداول spss102
فهرست منابع:109
الف) منابع فارسی.. 109
ب) منابع لاتین.. 110
چکیده. 111
فهرست جداول
جدول 2-1- جدول تعیین پایایی پرسشنامه84
جدول 4-1- گرایش‌ها و شاخص‌های مرکزی برنامه ریزی پنهان87
جدول 4-2- جدول سطح اطلاعات علمی دانشجویان88
جدول 4-3 سطح پیشرفت تحصیلی دانشجویان89
جدول 4-4- جنسیت دانشجویان90
جدول4-5- خلاصه داده های ضریب همبستگی برای فرضیه پژوهش91
جدول4-6- خلاصه داده های ضریب همبستگی برای فرضیه پژوهش92
جدول4-7- اعتبار یابی آزمون برنامه ریزی پنهان93
فهرست نمودارها
نمودار4-1- فراوانی برنامه ریزی پنهان در قالب نمودار هیستوگرام87
نمودار4-2- سطح اطلاعات علمی دانشجویان در قالب نمودار دایره‌ای88
نمودار4-3- سطح پیشرفت تحصیلی دانشجویان در قالب نمودار دایره‌ای89
نمودار4-4- جنسیت دانشجویان در قالب نمودار دایره‌ای90
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر نگرش دینی ( مثبت و منفی ) بر تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند است.
فرضیات پژوهش عبارتند از : 1) بین نگرش دینی مثبت و تفکر انتقادی رابطه وجود دارد
2) بین نگرش دینی منفی و تفکر انتقادی رابطه وجود دارد.
همان طوری که ملاحظه می کنید جامعۀ آماری کلیۀ دانشجویان علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند است و نمونۀ آماری 100 نفر است که از میان این جامعۀ آماری به
صورت تصادفی ساده انتخاب شده است . روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه نگرش دینی و تفکر انتقادی خودساخته است که در اختیار گروه نمونه قرار گرفته و بعد از پاسخ جمع آوری شده و اطلاعات مورد بررسی قرار گرفت . در تجزیه و تحلیل اطلاعات از دو روش توصیفی و استنباطی استفاده شد و جداول و نمودارهای آماری ارائه شد.
نتایج این پژوهش به شرح ذیل است :
بین نگرش دینی و تفکر انتقادی رابطۀ معناداری وجود دارد.
بین نگرش دینی مثبت و تفکر انتقادی رابطۀ معناداری وجود دارد.
بین نگرش دینی منفی و تفکر انتقادی رابطۀ معناداری وجود دارد.
فهرست مطالب
فهرست مطالب
چکیدۀ تحقیق
عنوان تحقیق
چکیده
فصل اول
مقدمه
بیان مسأله
اهداف پژوهش
هدف کلی
هدف جزئی
فرضیات تحقیق
متغیرهای پژوهش
تعاریف نظری متغیرها
نگرش دینی
نگرش دینی مثبت
نگرش دینی منفی
تفکر انتقادی
تعاریف عملی متغیرها
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
تعریف و تشریح مفاهیم اصلی
نگرش چیست ؟
فطری بودن دین
تعریف دین از دیدگاه قرآن
مراتب دین
فلسفۀ دین چیست ؟
دین از دیدگاه مطهری
دین از دیدگاه کانت
تفکر انتقادی
ویژگی‌های تفکر انتقادی
ویژگی‌های تفکر انتقادی
مهارتهای تفکر انتقادی از نظر فاسیون
مهارتهای ویژه در تفکر انتقادی
تفکر انتقادی، مهارتهای حل مسایل
ابعاد شناختی و عاطفی تفکر انتقادی
تفکر انتقادی و تفکر منطقی
تفکر انتقادی و حل مسئله
مراحل تفکر انتقادی
پیشینه پژوهشی تحقیق
جواد زاده شهشهانی، افسانه
سوابق تحقیق
تحقیقات خارجی
سابقه تحقیق
پیشینۀ دین در تاریخ
پیشینه مربوط به تفکر انتقادی
پیشینه تحقیق
الف – پیشینه تحقیق در ایران
نقدوبررسی پیشینه و دیدگاهها
نگرش دینی منفی
روش تحقیق و روش گردآوری اطلاعات
تعیین حجم نمونه
ابزارهای گردآوری اطلاعات
مقیاس سنجش نگرش مذهبی دانشجویان
آزمون نگرش دینی
روایی و پایایی
شواهد اعتبار
الف) اعتبار محتوایی
ب) اعتبار (روایی) صوری
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
الف) توصیفی
ب) آمار استنباطی
پیشنهاد به محقق آینده
ضمیمه و پیوست
پرسشنامه 1
بخش دوم
پرسشنامه 2
آزمون تفکر انتقادی
منابع و مأخذ
نمونه سوالات مشترک آزمون استخدامی علوم پزشکی و بهداشت تمام رسته های شغلی
این مجموعه و پکیج شامل مهم ترین پر کاربردترین و پرتکرارترین نمونه سوالات مشترک تمام رسته های شغلی آزمون های استخدامی دستگاه های اجرایی و بهداشت و علوم پزشکی و پرستاری و بهیاری میباشند و نقش بسیار مهمی در نتیجه نهایی دارند لذا مستقیما و اکیدا پیشنهاد تهیه و مطالعه این پکیج را به شما داوطلبان عزیز که حتما قصد قبولی آزمون را دارید می نمایم و اکیدا تاکید دارم که این مجموعه فوق العاده شگفت انگیز را از کف ندهید همین حالا اقدام نمایید آره الان لحظه بعدی باورکن که از رقیبت کلی عقب افتادی...
نمونه سوالات تخصصی آزمون استخدامی علوم پزشکی و بهداشت
این مجموعه و پکیج شامل مهم ترین پر کاربردترین و پرتکرارترین نمونه سوالات آزمون های استخدامی دستگاه های اجرایی و بهداشت و علوم پزشکی و پرستاری و بهیاری میباشند و نقش بسیار مهمی در نتیجه نهایی دارند لذا مستقیما و اکیدا پیشنهاد تهیه و مطالعه این پکیج را به شما داوطلبان عزیز که حتما قصد قبولی آزمون را دارید می نمایم و اکیدا تاکید دارم که این مجموعه فوق العاده شگفت انگیز را از کف ندهید همین حالا اقدام نمایید آره الان لحظه بعدی باورکن که از رقیبت کلی عقب افتادی...
نمونه سوالات عمومی آزمون استخدامی علوم پزشکی و بهداشت
این مجموعه و پکیج شامل مهم ترین پر کاربردترین و پرتکرارترین نمونه سوالات آزمون های استخدامی دستگاه های اجرایی و بهداشت و علوم پزشکی و پرستاری و بهیاری میباشند و نقش بسیار مهمی در نتیجه نهایی دارند لذا مستقیما و اکیدا پیشنهاد تهیه و مطالعه این پکیج را به شما داوطلبان عزیز که حتما قصد قبولی آزمون را دارید می نمایم و اکیدا تاکید دارم که این مجموعه فوق العاده شگفت انگیز را از کف ندهید همین حالا اقدام نمایید آره الان لحظه بعدی باورکن که از رقیبت کلی عقب افتادی...
بررسی وضعیت مدیریت نگهداری تجهیزات پزشکی در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران-1382
چکیده 3
مقدمه: 3
روش پژوهش: 5
یافته های پژوهش.. 6
بحث و نتیجه گیری: 8
منابع: 24
بررسی میزان استفاده ازآزمایشگاه درتدریس درس علوم تجربی
مقدمه:
یکی ازویژگی های بارزانسان کنجکاوی است که ازدوران کودکی تا پایان عمرهمواره او را به «دانستن» وکشف حقایق وپرده برداری ازمجهولات سوق می دهد . این نیروی درونی تکاپوی انسان را برای کسب«علم» وگریزاز«جهل» افزون می کند.
آنچه امروزازدانش بشری درشاخه های مختلف ودررشته های گوناگون دردسترس ماست حاصل تلاش انسان های گذشته دراثرهمین نیروی درونی خدادادی است . بی تردید بسیاری ازمطالبی که اکنون برای ما مجهول است به وسیله نسل های کنجکاوآینده کشف خواهد شد بخشی ازدانش امروزبشرکه حاصل مطالعه وجستجوی او درجهت شناخت جهان مادی ونظام ها وقوانین آن است«علوم تجربی » نام دارد.
بشربرای کشف وشناخت اسراراین جهان مادی عمدتا ازابزارهای حسی خود استفاده می کند به همین دلیل نقش «تجربه» دراین حوزه بسیاراساسی وتکیه برآن بسیارضروری است . به این دلیل انسان برای توسعه وتقویت حوزه عمل حواس خود به ساخت دستگاه های گوناگون ودقیق دست زده است( رشد آموزش راهنمایی تحصیلی ، تابستان 79).
ساخت وتولید ابزارهای گوناگون توانایی انسان را برای کشف رازهای جهان وطبیعت بالا می برد وزندگی اورا متحول می سازد . استفاده ازدستاوردهای علم وفناوری ، دربعضی جهات رفاه نسبی به همراه می آورد وبه انسان کمک می کند تا آنچه را که درگذشته با رنج وسختی وصرف وقت زیاد انجام می داده است بسیارراحت تروسریع ترانجام دهد.
دانش آموزی که به مدرسه وارد می شود ازیک سو دارای نیروی خداداد کنجکاوی است نیرویی که هرلحظه او را به سوی یافتن دانشی تازه وپاسخی برای پرسش های بی شمارمی کشاند وازسوی دیگرباید برای زندگی دردنیای فردا را که دنیای علم وفناوری است آماده شود به این ترتیب نظام آموزشی باید به گونه ای برنامه ریزی شود که هم قوه جست وجوگری را دردانش آموزان شکوفا کند ودانستن وکشف مجهولات را برای آنها لذت بخش ونشاط آورسازد وهم آنچه را برای زندگی انسانی دردنیای امروزوفردا به آن نیازمندند به آنها بیاموزد.
درس علوم تجربی که یکی ازدرسهای اصلی دوره های ابتدایی وراهنمایی تحصیلی است به نوبه خود باید بتواند به هردوهدف یاد شده دست یابد دراین درس محتوا وروش باید به گونه ای طراحی شود که ازیک سو به نیازهای فطری دانش آموزان درزمینه شناخت محیط پاسخ گوید وبه آنان درپی بردن به شگفتی های جهان خلقت کمک کند ومعرفت آنان را نسبت به خالق جهان افزایش دهد وازسوی دیگرآنها را با دانش وبینش مورد نیاززندگی حال وآینده آشنا سازد.
طی سالهای اخیر، تغییرات شگرفی درنحوه آموزش علوم دردوره های ابتدایی وراهنمایی ومتوسطه به عمل آمده است دراین فاصله برنامه ها ومواد آموزشی تازه ای نیزدرکشورهای مختلف فراهم آمده که تاکید زیادی برآموزش عملی علوم دارند.تلفیق رشته های مختلف علوم ورابطه علوم با تکنولوژی ایجاب می کند که محیط سنتی یادگیری علوم دگرگون شود .
کلاس درس علوم نیزدرطول زمان دستخوش دگرگونی شده است بدین معنی که به جای تشکیل کلاس های فرمایشی رسمی گذشته اکنون محیطی برای فراگیران پدید می آورده می شود که می توانند فعالانه درامرآموزش شرکت نموده وبه مشاهدات علمی بپردازند ونتیجه اکتشافات خود را ببینند.
دریک برنامه علمی تجربه مداردانش آموزبیشترتوجه خود را صرف کاربا دستگاهها ومواد کنند. تا اینکه مشاهداتی انجام بدهند وشواهدی را جمع آوری کنند درحین یک کاراکتشافی مشاهدات دانش آموزبه منظورتامین شواهد گوناگونی صورت می گیرد که علاقه وی را نسبت به مساله مورد مطالعه برمی انگیزد وصحنه را برای ارائه اندیشه های نوآماده می کند ومعلم دانش آموزرا به سوی نتایج مورد نظرومرتبط با نظریاتی که قبلا معرفی شده اندهدایت می کند درواقع دانش آموزان ازطریق یادگیری فعال مطالب را می آموزند(خلخالی ،78).
دانش آموزان ازطریق یادگیری فعال به سطح بالاتری ازدرک وفهم نایل می شوند .دلیل این امرآن است که دانش آموزان براثرتلاش فردی ومشارکت گروهی نتیجه کاررا ازآن خود می دانند ازاین رو درعمل خود را ، کاررا وبازده کاررا که حاصل فعالیت های فردی وهمیاری گروهی است بسیارمهم وبا ارزش می دانند چنین احساسی سببب می شود که دانش آموزان با انگیزه قوی تری فعالیت های یادگیری را دنبال کنند معلمان نیز وقتی راهبردهای یادگیری فعال را به کارمی برند فرصت بیشتری برای تشویق ،کنترل وراهنمایی دانش آموزان به دست می آورند.
امروزه مهمترین وظیفه ونقش آموزش درمدارس ، یاد دادن شیوه های یادگیری وپرورش مهارت هایی است که فرد را قادرمی سازند خود راههای حل مساله وکشف مجهولات را بیابد این وظیفه «آموختن برای زیستن است» که استفاده ازآزمایش درآموزش درس علوم می تواند ما را به این هدف نزدیک نماید.
طرح جدید آموزش علوم گامی درجهت بهبود بخشیدن به وضعیت نابسامان آموزش علوم درکشورماست اما همانطورکه میدانیم کیفیت آموزش علوم دریک کشوربه عوامل فراوانی بستگی دارد که نحوه آموزش یکی ازآنهاست.
1-2- بیا ن مسئله :
امروزه پیچیدگی علوم افزایش چشم گیری پیدا کرده است .توانایی ما درزمینه مشاهده هایمان با پیدایش ابزار ووسایل جدید به نحوشگفت آوری گسترش یافته است به یاری این ابزار ووسائل می توانیم اجزای بی نهایت کوچک ماده را که میلیون ها برابربزرگ شده اند وهمچنین ستارگان دوردست موجود درخارج ازمحدوده جهان را کشف ومشاهده کنیم.
گسترش علوم تاثیر به سزایی درنظام آموزش وپرورش کشورها گذاشته است توجه به این مساله حائز اهمیت است که کودکان درآینده درشرایطی متفاوت با شرایط کنونی زندگی خواهند کرد وبا مسائل کاملا جدیدی رو به روخواهند شد بسیاری ازمسائل آنان درآینده هم اکنون یا اصلا وجود ندارد ویا آن قدربه نظرما مهم نمی آیند که قابل طرح دربرنامه درسی دانش آموزان باشند.
شاید درچند دهه اخیرهیچ یک ازموضوعات درسی درسطح جهانی به اندازه«درس علوم» را دربرنمی گیرد گرچه محتوای درس علوم تجربی نیزبه خودی خود به دلیل پیشرفت فرزاینده علم ودانش بشری روزبه روزجدیدتر وفربه ترمی شود تا آنجا که عصرحاضر،عصرانفجاراطلاعات نام گرفته است.
ازاین روباید به دانش آموزان راه وروش یادگیری وحل مساله را آموخت نه پاسخ چند سوال حل شده را به عبارت دیگر باید علم را به عنوان یک فرایند به دانش آموزان عرضه کنیم وتنها به ارائه فراورده های علم بسنده نکنیم واین امربا استفاده ازروش های فعال تدریس مثل استفاده ازوسائل کمکی آموزشی وآزمایشگاه میسرخواهد شد.
یادگیری باید به همت خود دانش آموزان ازطریق کاوش ، تجربه ، معلمان وکتابهای درسی ومنابع دیگرانجام پذیرد . معلمان باید دانش آموزان را درفعالیت هایی مانند اندیشیدن ، مشکل گشایی ویافتن پاسخ برای سوال های خود درگیرکند که استفاده ازآزمایشگاه دردرس علوم ودرگیرکردن دانش آموزان درانجام آزمایشات علوم ازفعالیت های مهم یادگیری درست علوم تجربی می باشد.
منظورازآزمایش فراهم آوردن شرایط خاص برابرنقشه ای ازپیش تعیین شده است برای بروزاتفاقی احتمالی که با آن بتوان به فهم مسئله ای دست یافت وحل مشکل را ارائه کرد به سبب اهمیتی است که تشکیل آزمایشگاه درتوسعه وگسترش علوم دارد ما را به این مهم هدایت می کند درمراکزآموزش وفرهنگی وتربیتی ، جایگاه مناسبی را برای آزمایشی مسائل علمی پیش بینی کنیم وفرصت مناسبی برای تقویت کارآیی دانش آموزان درنظربگیریم .
ازطرفی نتایج تحقیقات وبررسی های موجود نشان می دهد که میزان استفاده ازآزمایشگاه دردرس علوم تجربی به دلیل کمبود وقت ، کمبود امکانات ، آزمایشگاه و... درحد مطلوب وایده ال نیست ودربرخی موارد با وجود امکانات آزمایشگاه بهره برداری مناسب صورت نمی گیرد. توجه به اهمیت استفاده ازآزمایش دردرس علوم وفراگیری بهتردانش آموزان ، نیازبه بررسی دقیق این مساله می باشد.
تحقیق درباره شغل پژوهشگر علوم کامپیوتر
فهرست مطالب
مسئولیت ها و وظایف پژوهشگر کامپیوتر. 5
دانش و مهارت مورد نیاز. 6
تحصیلات مورد نیاز و نحوه ورود به شغل.. 6
فرصت های شغلی و بازار کار پژوهشگران کامپیوتر. 7
درآمد پژوهشگر کامپیوتر. 7
شخصیت های مناسب این شغل.. 8
روش های تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی
مقدمه:
آزمایش به معنی تجربه روش های جدید و ارزشیابی اثرهای آن است و منظور از تحقیق آزمایشی، روشی است که دست کم یک متغیر تحقیق در کنترل پژوهشگر باشد تا بتواند با دستکاری آن، اثرش را بر متغیر دیگر بررسی نماید. به عبارت دیگر تحقیق آزمایشی روشی کنترل شده و منظم برای یافتن پاسخ این سوال است که «اگر متغیر الف تحت شرایط کنترل شده تغییر کند، چه اثری بر متغیر ب خواهد داشت ؟».
در تحقیق آزمایشی، متغیر مستقل (متغیر الف) به وسیله آزمایش کننده دستکاری می شود تا تأثیرات تغییرات آن بر متغیر دیگری (متغیر ب) که وابسته فرض شده است، مشاهده و اندازه گیری شود. به عنوان مثال در یک طرح آزمایشی که به منظور تعیین کارایی یک روش تدریس جدید بر یادگیری علوم طرح ریزی شده است، روش تدریس جدید متعیر مستقل است و یادگیری علوم متغیر وابسته است. این مثال نشان می دهد که به منظور برقراری رابطه علت و معلولی میان دو یا چند متغیر از طرح های آزمایشی استفاده می شود.
در تحقیق آزمایشی، آزمایش‌کنندگان، محرک، رفتار یا شرایط محیطی (متغیر مستقل) را دستکاری می‌کنند، سپس چگونگی تاثیر این امر را در تغییر وضعیت و یا رفتار آزمودنی (متغیر وابسته) مورد مشاهده قرار می‌دهند. دستکاری آنها دقیق، منظم و کنترل شده است، آنها باید از عوامل دیگری که بر نتیجه کار اثر می‌کند (متغیرهای مزاحم یا اخلال گر) آگاه باشند و آنها را به گونه‌ای کنترل نمایند یا از میان بردارند که بتوانند بین عامل دستکاری شده(متغیر مستقل) و آثار مشاهده‌شده (متغیر وابسته) رابطه‌ای منطقی برقرار سازند. در این روش، پژوهشگران ابتدا مسئله‌ای را تعریف می نمایند، سپس برای آن یک پاسخ آزمایشی یا فرضیه پیشنهاد می‌کنند. آنان فرضیه را می‌آزمایند و بر اساس رابطه میان متغیرهای کنترل شده‌ای که مشاهده کرده‌اند (رابطه متغیر مستقل و وابسته) فرضیه را تائید یا رد می‌کنند. باید توجه داشته باشیم که تائید یا رد یک فرضیه بر اساس احتمال بیان میشود نه بر اساس یقین.
نکته بسیار مهم در روش آزمایشی این است که عناصر دستکاری شده و آثار مشاهده شده را می‌توان کنترل کرد. کنترل مفهوم بسیار مهم و کلیدی در تحقیق آزمایشی است به نحوی که اگر بخواهیم یک تفاوت عمده بین تحقیق آزمایشی و سایر روش های تحقیق در نظر بگیریم، می توان از کنترل نام برد
(در قسمت های بعدی تحقیق آزمایشی از کنترل بیشتر صحبت خواهیم نمود).
در واقع می توان گفت که این روش پیچیدهترین، دقیق‌ترین و موثرترین روش برای کشف و پروراندن رشته‌ای از دانش سازمان‌یافته است. گرچه بیشترین کاربرد روش تجربی در آزمایشگاه است، اما در موقعیت‌های غیرآزمایشگاهی مانند کلاس درس نیز که عوامل یا متغیرهای مهم را می‌توان تا حدودی کنترل کرد، به گونه موثری بکار می‌رود. هدف آنی آزمایش، پیش‌بینی وقایع در موقعیت‌های تجربی است. هدف غائی آن تعمیم روابط متغیرها است به گونه‌ای که در خارج از آزمایشگاه و در مورد جامعه گسترده‌تری نیز که مورد نظر محقق است صدق کند.
با توجه به اینکه آزمایش، کنترل شده ترین، دقیق ترین و پیچیدهترین روش پژوهشی است که مورد استفاده محققین قرار می گیرد، افراد عادی نیز غالباً روش علمی را مساوی با آزمایش در نظر میگیرند. حتی از دیدگاه کرلینجر تحقیق عبارت است از بررسی و مطالعه منظم، کنترل شده و آزمایشی قضیه های فرضی درباره روابط احتمالی بین پدیده های طبیعی با دیدی انتقادی. به بیان دیگر از نظر وی تحقیق در درست ترین حالت خود برابر است با آزمایش. اما روش آزمایش، فقط یکی از جنبههای روشهای تحقیق است، در روش های علمی فعالیت های زیادی انجام میشود که آزمایش یکی از آنها است.