ماشینهایی که برای ((کار روی ورق فلزات به کار می روند )) پرس نام داردند و آنها را نسبت به طرز کارشان طبقه بندی می کنند ، به طور کلی پرس ها به دو دسته تقسیم می شوند :
1- پرس های مکانیکی و 2- پرس های هیدرولیکی
هر یک از این دو نوع نیز از نظر حرکتشان به دو دسته تقسیم می شوند :
الف ) پرسهای یک ضربهای و ب ) پرس های دو شربه ای .
پرس ها بسته به نوع کارشان به انواع زیر تقسیم می شوند .
الف ) پرس های برشی و کششی ب ) پرس های خم کاری و سوراخکاری ج ) پرس های ضربه ای
و نیز نسبت به نوع حرکتشان چنین اند :
1- پرس های دستی
2- پرس های اصطکاکی
3- پرس های لنگی
4- پرس های میل لنگی
5- پرس های زانویی
1- پرس های دستی
طرز کار : پیچ فرمان پرس معمولاً پرس معمولاً چند راهه ساخته می شوند و در مهره ای می گردد که در قسمت فوقانی بدنه تعبیه شده است . این پیچ در بالا به وسط اهرمی متصل می شود که در دو سر آن دو وزنه قرار دارد .
قطر پیچ معمولاً متناسب با نیروی پرس است به عبارت دیگر هر چه قطر پیچ بیش تر باشد ابعاد پرس بزرگ تر می شود و لذا نیروی بیش تری دارد .
مورد استفاده : از این رس ها برای کارهای برشی ، خمشی و کششی که به نیروی زیادی نیاز ندارند استفاده می شود و به طور کلی در کارگاهایی که بخواهند قبل از قرار دادن قالبی روی ماشین پرس ، آزمایش هایی از نظر تنظیم قالب و یا کنترل نمونه روی آن انجام دهند .
2- پرس های اصطکاکی
طرز کار : با فشار دادن روی اهرم مخصوص فرمان یکی از چرخ های دوار یا چرخ لنگری که به پیچ پرس متصل است تماس گرفته آن را به گردش وا می دارد (کورش پایین رونده ) . با رها کردن اهرم چرخ دوم (که در همان جهت حرکت می کند ) . به نوبه خود با چرخ لنگر تماس پیدا می کند و آن را در جهت عکس می گرداند (کورس بالا رونده) .
مورد استفاده : از این پرس ها برای کارهای ضربه ای و خم کاری استفاده می کنند .
3) پرس های لنگی
بدنه این پرس ها به شکل های مختلف ساخته می شوند ، مانند بدنه بوته جقه ای ثابت ، بدنه بوته جقه ای خم شده و بدنه ستون دار (2 یا 4 ستونه) .
طرز کار : روی قسمت لنگ محور یک بوش قرار دارد که توسط یک دیسک هزار خاره می تواند به محور متصل شود . این دیسک هزار خاره که هنگام گردش محور شاتون را نیز می گرداند به کمک اهرم مخصوص روی محور حرکت کرده و از درگیری با بوش لنگ خلاص می شود و محور می تواند آزادانه بگردد . حالت قرار گرفتن بوش لنگ تعیین کننده مقدار لنگ و از انجا کورش کشویی پرس می باشد .
این پرس ها کلاچی دارند که اتصال چرخ طیار و محور را امکان پذیر می سازد و نیز ترمزی دارند که هنگام کلاچ گرفتن سرعت را کاهش می دهد.
4-پرس های میل لنگی
محور این نوع پرس ها را یک میل لنگ تشکیل می دهد بنابراین کورس کشویی ثابت بوده ومقدار کورس آن به علت وجود میل لنگ می تواند بیشتراز پرس های لنگی باشد .
برای این که این نوع پرس ها نیز طرز کار صحیحی داشته باشند به یک کلاچ و ترمز مجهز هستند . بدنه این پرسها معمولاً از نوع بدنه های ستوندار ساخته می شود .
5- پرس های زانویی
بدنه این پرسها نیز مانند پرس های میل لنگی از نوع ستون دار ساخته می شود و اختلاف آن با پرس میل لنگی فقط در نوع فرمانشان می باشد .
این پرس ها دارای 2 حرکت بوده ، فقط برای کارهای کششی به کار می روند و خود نیز بر دو نوع اند الف) پرسهای با فشار انداز متحرک و ب ) پرسهای با میز متحرک
بدنه این پرسها هم به صورت بوته جقه ای ساخته می شود و هم به صورت ستون دار. فرمان فشار انداز یا توسط ((کام)) و یا توسط زانویی انجام می گیرد . زمانیکه کشویی کشش پایین می آید کشویی فشار انداز از حرکت باز می ایستد .
بدنه این پرس ها از نوع ستون دار ساخته می شود . میز این پرسها در ستون ها هدایت شده و توسط دو کام فرمان می گیرند و شبیه کام هایی هستند که کشویی پرس با فشارانداز را به حرکت در می اورد .کشوشی کشش به وسیله یک شاتون به حرکت در می آید .
7- پرس های هیدرولیک
این پرس ها به صورت یک ضربه ای و یا دو ضربه ای با بدنه ستون دار و یا بوته جقه ای ساخته می شوند . حرکت و نیروی کشویی توسط یک پیستون و در داخل یک سیلندر و تحت فشار مایع انجام می گیرد امتیاز این پرسها آن است که می توان فشار روغن را تنظیم کرده لذا فشارلازم را بدست آورد و هر لحظه آن را کنترل کرد .
انتخاب پرس به نوع کاری که باید انجام دهد نیروی لازم ابعاد قالب ، کورس مورد احتیاج و روش کار پیش بینی شده (تک ضربه ای و یا با ضربه های متوالی ) بستگی دارد.
کارهای برشی می توانند روی انواع پرس های یک ضربه ای انجام گیرند. کارهای خمشی روی پرسهای لنگی ، اصطکاکی و یا پرس های مخصوص خم کاری انجام می گیرد کارهای کششی عمیق از ورق نازک نیاز به پرس های دو ضربه ای با میز متحرک دارد . برای کارهای کششی که به نیروی زیادی در انتهای کورس نیاز دارد ، از پرس های دو ضربه ای با فشار انداز متحرک استفاده می شود .
1- واژه شناسی برش
الف ) برش : قیچی و برداشت قطعه ای از یک نوار فلز به صورت مسطح با محیط غیر مشخص که به آن پولک می گویند .
ب ) سوراخ کاری : برش سوراخ گرد با ابعاد کوچک .
ج ) سوراخ گیری : برش سوراخی با شکل غیر مشخص به ابعاد نسبتاً بزرگ
د ) شیارسازی : برش یک شیاردر لبه و یا محیط یک قطعه
و ) لبه گیری : برش لبه صاف و یا نا صاف یک قطعه فرم دار
ز) دور بری : برش بیش از یک مرحله برای بدست آوردن قطعه ای با ابعاد دقیق
این صفحه که برای محافظت کفشکهای چدنی است از فولاد آب داده ساخته می شود و دارای ضخامت 5/5 میلیمتر است که بعد از سنگ زدن به 5 میلیمتر می رسد .
قطعه استوانه ای شکل است که به صفحه توپی گیر با کفشک فوقانی متصل می شود و سر آن درکشویی پرس قرار می گیرد .
سر توپی به شکل استوانه ای بوده معمولاً نسبت به نوع پرس و اتصال آن دارای پخ مایل است و در بدنه توپی به صورت شیار دار یا مخروطی شکل ساخته می شود . برای اتصال توپی ها قسمت تحتانی آن را پیچ کرده به صفحه توپی گیر یا کفشک متصل می کنند . توپی هایی که به کفشک چدنی متصل می شود از دو قطعه ساخته می شود یک قطعه که به وسیله چند پیچ به کفشک متصل می شود و قطعه دیگری که یک سر آن به پرس وصل شده و سر دیگر آن (که دارای شیاری است ) قطعه اول را به خود می گیرد .
پرسهای هیدرولیک و طرز کار آنها :
پرسهای هیدرولیکی یا به عبارت دیگر پرسهایی که بوسیله روغن تحت فشار می کنند . در این نوع ماشینها مخصوصاً با پرسهای قوی و نیرومندی برخورد می کنیم که دارای بسترهایی با ابعاد بزرگ هستند ولی در میان آنها انواع کوچک و متوسط هم وجود دارد .برای آشنایی بیشتر به طرز کار اینگونه پرسها شماتک ساده که مربوط به یک پرس هیدرولیک است معرفی نموده شرح مختصری درباره آن خواهیم داد .
درداخل یک پایه و سکو که که بوسیله چهار ستون محکم به هم وصل شده بستر در برگیرنده ابزارها سوار شده است .
ستونها برای هدایت بستر ماشین بکار می رود در بالای سکوی پمپها مخزن روغن و لوله های انتقال دهنده نصب شده اند . در پایین آمد سکوی در برگیرنده سمبه گیر به پیستون بزرگ مرکزی و در بالا رفتن آن به دو ستون کمکی فرمان داده می شود . چهار ستون پایین آوردن صفحه را که بوسیله سکوی در برگیرنده ابزار بالا می رود به عهده دارد , فشار صفحه بوسیله چهار ستون فشاری بر وسط صفحه ابزار گیر اعمال می شود . در پرس هیدرولیک حرکات به ترتیب زیر صورت می گیرد :
الف – پایین آمدن سریع ورق گیر و مگه داشتن آن بوسیله یک ثابتی که قابل تنظیم است .
ب- پایین آمدن سریع سمبه تا آنکه در تماس با ورق در آید .
ج- پایین آمدن آرام سمبه در طول مرحله فرم گیری
د- بالا رفتن سریع سکوی ابزارگیر که ورق گیر را با خود برده و در موضع اولیه اش قرار می دهد .
تذکر : پمپها قادرند روغن را به سرعت تحت فشار خیلی زیاد برسانند و مقدار آن را برای سرعتهای مختلف فرمکاری تغییر دهند .
مقایسه پرسها : پرسهای مکانیکی معمولیتر سریعتر و ارزان تر از پرسهای هیدرولیکی هستند ولی عیب آنها این است کهه در طول مدت فرمکاری نمی توانند فشار و سرعت ثابتی داشته باشند بر عکس پرسهای هیدرولیکی با فرمی فوق العاده ای کار می کنند , تنظیم کورس , فشارو سرعت آنها با آسانی مسیر است .
برشکاری بوسیله پرسی طبق همان اصول قیچی کاری و سوراخکاری بوسیله سمبه و ماتریس انجام شده ,خطوطی خارجی بوسیله گوشه های تیز یک سمبه و ماتریس که فرم آنها کاملاً شبیه جسم مورد نظر باشد بریده می شود . مقداری لقی بین سمبه و ماتریس متناسب با ضخامت ورق بوده (حدود 5 در صد ضخامت ورق در نظر گرفته می شود) این میزان لقی می تواند در قطعات کوچک از پرسهای نوع C شکل یا سقف دار و برای بریدن قطعات بزرگ از پرسهایی ستونی استفاده می شود .معمولاً سمبه روی کشوئی یا ضربه زن بسته و ماتریس روی مسیر ماشین قرار می گرد .
انواع مختلف قالبهای یا ابزارهای برش:
1-ابزار برش ساده
2-ابزار برش متوالی یا چند مرحله ای
3- ابزار برش مجموعه ای (با میله راهنما)
4-ابزارهای مرکب برش و سوراخکاری
ماشین های پرس ۵
پرس های مکانیکی یک ضربه ای ۵
۱-پرس های دستی ۶
۲-پرس های اصطکاکی ۶
۳) پرس های لنگی ۷
۴-پرس های میل لنگی ۸
۵- پرس های زانویی ۸
پرس های مکانیکی دو ضربه ای ۹
الف ) پرسهای با فشار انداز متحرک ۹
ب ) پرسهای با میز متحرک ۹
۷- پرس های هیدرولیک ۱۰
چگونگی انتخاب دستگاه پرس ۱۰
برش ۱۱
۱-واژه شناسی برش ۱۱
هـ ) جاسازی : برش نا تمام ، به طوری که قطعه بریده شده از هم جدا نشود ۱۱
۲-اصول کار ۱۲
۳ ) حالت مقطع بریده شده یک جسم ۱۳
۴) لقی بین سنبه و ماتریس (تلرانس) ۱۳
۵) نیروی برش ۱۵
کار برش ۱۵
برش با کناره های زیاد ۱۶
قالب برش ۱۷
طبقه بندی قالب ها ۱۷
الف ) قالب روباز ۱۸
ب) قالب روبسته ۱۹
ج ) قالب ستون دار ۲۰
د) قالب اتوماتیک ۲۰
کفشک استاندارد ۲۲
جزئیات ساخت قالب ۲۳
سنبه ۲۳
اتصال سنبه ۲۴
ماتریس ۲۵
زاویه آزاد ماتریس ۲۵
الف : معمولی ۲۷
ب ) ماتریس چند تکه ای ۲۸
عمر ماتریس ۲۸
صفحه توپی گیر و صفحه سنبه گیر ۲۹
صفحه پشت سنبه ۲۹
توپی ۲۹
پرسهای هیدرولیک و طرز کار آنها ۳۰
برشکاری بوسیله پرسی ۳۲
انواع مختلف قالبهای یا ابزارهای برش ۳۳
ابزار برش متوالی یا چند مرحله ای ۳۴
فرم دادن بوسیله پرسی ۳۶
تعیین ابعاد صفحات اولیه و ابزار فرم آنها ۳۷
عملیات حرارتی و به سازی ۳۸
ابزارهای فرمکاری (قالبهای فرم) ۳۹
جنس ابزارها ۳۹