مقدمه
ورقکاری انجام یک سری عملیات روی ورق فلزی و استفاده از آن برای ساخت طرح مورد نظر می باشد . اهم این عملیات عبارتند از :
1- گسترش
2- برش
3- فرمکاری
4- اتصال
قبل از شروع عملیات ورق کاری لازم است با انواع ورق کاربرد و طرز تهیه آنها آشنا شویم .
به طور خلاصه روش تهیه ورق های فلزی به این صورت است که شمش های فلزی را پس از گرم نمودن و عبور دادن از زیر غلط ها به ضخامت های مختلف به صورت ورق تبدیل می کنند . اگر این ضخامت بیشتر از 4 میلمی متر باشد به آن صفحه گویند و اگر کمتر از 4 میلی متر باشد ورق گفته می شود .
انواع ورق ها عبارتند از :
الف – ورق های آهنی : این ورق ها از شمش های آهنی با آلیاژهای مختلف تهیه می شوند .
ب – ورق های غیر آهنی (ورق های فلزات رنگین) : این ورق ها از شمش هایی با جنس های مختلف در ساختار آنها وجود ندارد ، ساخته می شوند .
انواع ورق های آهنی به شرح زیر می باشند :
الف : ورق های آهنی
1- ورق آهن سیاه : به رنگ تیره می باشد و در مجاور رطوبت زنگ می زند .
روش تهیه : پس از عبور ورق از زیر غلطک ها ، برای تمیز کردن آن را با اسید شستشو می دهند و سپس بدون روکش می تواند مورد استفاده قرار گیرد .
موارد استفاده : ساخت کمد ، میز ، قفسه ، اطاق اتومبیل و استفاده از ورق های به ضخامت 4 میلی متر برای مخازن تحت فشار.
2- ورق گالوانیزه : به رنگ تیره روشن بوده و روکش روی و سرب در ان مانع زنگ زندگی می شود .
روش تهیه : پس از عبور ورق از زیر غلطک ها برای تمیز کردن آن را با اسید شسته و سپس از داخل مذاب روی و سرب می گذرانند .
مورد استفاده : ساخت کانال های تهویه ، دود کش ها ، منبع و مخازن
3- ورق آهن سفید : به رنگ روشن تر از ورق گالوانیزه می باشد و دوام این ورق در مجاور رطوبت کمتر از ورق گالوانیزه می باشد .
روش تهیه : س از عبورورق از زیر غلطک ها ، ان را با اسید شستشو می دهند در داخل وان مذاب روی قرار می دهند .
مواد استفاده : شبیه موراد استفاده ورق گالوانیزه می باشد .
4- حلب (ورق قلع اندود ) : کمی روشن تر از ورق آهن سیاه می باشد و ضخامت های کم تهیه می شود . مقاومت آن در برابر پوسیدگی خوب است .
روش تهیه : پس از عبور ورق از زیر غلطک ها آن را با اسید شستشو داده و سپس داخل وان مذاب قلع قرار میدهند .
موارد مصرف : ساخت قوطی و ظرف های نگهداری مواد غذایی مثل ، کنسرو و کمپوت و غیره
ب – ورق های غیر آهنی
1- ورق مسی : رنگ آن قهوه ای مایل به قرمز است و در مجاور رطوبت زنگ نمی زند .
موارد مصرف : در کارهای تزئینی ، ظروف آشپزخانه و …
2- ورق آلومینیوم : سبک و به رنگ سفید می باشد .
موراد مصرف : در کارهای تزئینی ، ساخت ظروف و در صنعت هواپیما سازی .
3- ورق برنج : به رنگ زرد شفاف بوده و آلیاژی از مس و روی می باشد . در کارهای تزئینی و در ساخت بعضی از وسایل خانه استفاده می شود .
4- ورق روی : شکننده و به رنگ خاکستری می باشد و به عنوان روکش فلزات آهنی استفاده می شود .
5- ورق برنز : آلیاژی از مس و قلع و به رنگ نارنجی می باشد و در ساخت لوله و بعضی از وسایل مثل سماور استفاده می شود .
6- ورق فولاد زنگ نزن : آلیاژی از نیکل ، آهن ، کروم ،… و به رنگ سفید و براق می باشد و در ساخت قطعات با کاربرد خاص بالا استفاده می شود .
1- گسترش : گسترش قطعه را باید به صورت نقشه آماده کرده و آن را روی ورق به طور دقیق ترسیم نمایید .
وسایل خط کشی و اندازه گیری در ورقکاری که برای ترسیم طرح سترش بر روی ورق استفاده می شود عبارتند از :
1- خط کش فلزی : از جنس فولاد ، درجه بندی بر حسب اینچ و میلی متر به طول های 30و 50 و 100 سانتی متر .
2- سوزن خط کش دارد : از جنس فولاد
3- گونیای فلزی : گونیای 90 درجه جهت اندازه گیری و رسم خطوط عمود بر هم ، گونیای متحرک ، گونیای مرکب .
4- پرگاز فلزی شامل پرگار معمولی ، پرگار کشویی ، پرگار انتقال
5- نقاله فلزی شامل نقاله ساده و نقاله با خط کش .
-محافظ های شیلنگ
کپسول استیلن : رنگ بدنه این کپسول سبز یا قهوه ای بوده و بلندی آن کمتر از کپسول اکسیژن می باشد . شیرهای آن رزوه چپ گرد دارند و شیلنگ های متصل به آن قرمز رنگ می باشند . به منظور تسهیل در تشخیص کپسول های اکسیژن و استیلن ، اتصالات کپسول استیلن را پخ دارد یا شیار دار می سازند .
اندازه معمول این کپسول ها 2800 لیتر و 5400 لیتر است که فشار آن در حدود 15 بار می باشد باید توجه داشت که کپسول استیلن را به طور ایستاده قرار می دهند ، زیرا اگر استون موجود در سیلندر وارد رگولاتور مشعل شود امکان انفجار گاز استون وجود خواهد داشت . مقدار گاز موجود در داخل کپسول گاز استیلن را از فشار سنج رگولاتور نمی توان مشخص کرد ، بلکه از مقایسه وزن کپسول خالی و کپسول حاوی گاز مقدار گاز تعیین می شود .
کپسول گاز اکسیژن : رنگ بدنه این سیلندر مشکی بوده و اندازه های معمول آن 3400 و 5200 و 6800 لیتر است . حداکثر فشار اکسیژن داخل آن 170 بار می باشد و دارای اتصالات خروجی با رزوه راستگرد است . رنگ شیلنگ های آن آبی یا سبز می باشد . برای تعیین مقدار اکسیژن موجحود در داخل کپسول می توان از فشار سنج بالا که روی رگولاتور نصب گردیده است ، استفاده کرد یا می توان وسیله خاصی را به همین منظور روی کپسول نصب کرد تا مقدار گاز داخل را مشخص نماید .
رگولاتور یا مونومتر : کار اصلی این وسیله تنظیم فشار گاز خروجی می باشد . رگولاتور از یک طرف به کپسول وصل شده و از طرف دیگر آن گاز مصرفی با فشار مشخص خارج می شود . رگولاتور دارای دو عقربه فشار سنج می باشد ، یکی فشار گاز داخل کپسول و دیگری فشار گاز خروجی را نشان می دهد ، که معمولاً اندازه گیری بر حسب بار (bar) است البته هر گاز رگولاتور مخصوص به خود را دارد و رگولاتورهای گازی اکسیژن و استیلن تفاوت هایی به شرح زیر دارند :
1- رنگ نوار روی رگولاتور گاز اکسیژن آبی یا سیاه است در حالی که برای رگولاتور استیلن به رنگ سبز با قرمز است .
2- روزه های اتصالات کپسول و شیلنگ در رگولاتور استیلن چپ گرد هستند .
3- فشار سنج فشار پایین یا خروجی رگولاتور اکسیژن تا 8/4 بار و فشار سنج فشار پایین رگولاتور استیلن تا یک بار را نشان می دهد .
4- ورودی رگولاتور اکسیپن تا 8/4 بار و ورودی رگولاتور استیلن تا 8 بار را نشان می دهد .
یاد آوری : شیلنگ های اکسیژن آبی و شیلنگ های گاز استیلن قرمز رنگ هستند . است البته هر گاز رگولاتور مخصوص به خود را دارد و رگولاتورهای گازی اکسیژن و استیلن تفاوت هایی به شرح زیر دارند :
5- رنگ نوار روی رگولاتور گاز اکسیژن آبی یا سیاه است در حالی که برای رگولاتور استیلن به رنگ سبز با قرمز است .
6- روزه های اتصالات کپسول و شیلنگ در رگولاتور استیلن چپ گرد هستند .
7- فشار سنج فشار پایین یا خروجی رگولاتور اکسیژن تا 8/4 بار و فشار سنج فشار پایین رگولاتور استیلن تا یک بار را نشان می دهد .
8- ورودی رگولاتور اکسیپن تا 8/4 بار و ورودی رگولاتور استیلن تا 8 بار را نشان می دهد .
یاد آوری : شیلنگ های اکسیژن آبی و شیلنگ های گاز استیلن قرمز رنگ هستند . است البته هر گاز رگولاتور مخصوص به خود را دارد و رگولاتورهای گازی اکسیژن و استیلن تفاوت هایی به شرح زیر دارند :
9- رنگ نوار روی رگولاتور گاز اکسیژن آبی یا سیاه است در حالی که برای رگولاتور استیلن به رنگ سبز با قرمز است .
10- روزه های اتصالات کپسول و شیلنگ در رگولاتور استیلن چپ گرد هستند .
11- فشار سنج فشار پایین یا خروجی رگولاتور اکسیژن تا 8/4 بار و فشار سنج فشار پایین رگولاتور استیلن تا یک بار را نشان می دهد .
12- ورودی رگولاتور اکسیپن تا 8/4 بار و ورودی رگولاتور استیلن تا 8 بار را نشان می دهد .
یاد آوری : شیلنگ های اکسیژن آبی و شیلنگ های گاز استیلن قرمز رنگ هستند . است البته هر گاز رگولاتور مخصوص به خود را دارد و رگولاتورهای گازی اکسیژن و استیلن تفاوت هایی به شرح زیر دارند :
13- رنگ نوار روی رگولاتور گاز اکسیژن آبی یا سیاه است در حالی که برای رگولاتور استیلن به رنگ سبز با قرمز است .
14- روزه های اتصالات کپسول و شیلنگ در رگولاتور استیلن چپ گرد هستند .
15- فشار سنج فشار پایین یا خروجی رگولاتور اکسیژن تا 8/4 بار و فشار سنج فشار پایین رگولاتور استیلن تا یک بار را نشان می دهد .
16- ورودی رگولاتور اکسیپن تا 8/4 بار و ورودی رگولاتور استیلن تا 8 بار را نشان می دهد .
یاد آوری : شیلنگ های اکسیژن آبی و شیلنگ های گاز استیلن قرمز رنگ هستند . است البته هر گاز رگولاتور مخصوص به خود را دارد و رگولاتورهای گازی اکسیژن و استیلن تفاوت هایی به شرح زیر دارند :
17- رنگ نوار روی رگولاتور گاز اکسیژن آبی یا سیاه است در حالی که برای رگولاتور استیلن به رنگ سبز با قرمز است .
18- روزه های اتصالات کپسول و شیلنگ در رگولاتور استیلن چپ گرد هستند .
19- فشار سنج فشار پایین یا خروجی رگولاتور اکسیژن تا 8/4 بار و فشار سنج فشار پایین رگولاتور استیلن تا یک بار را نشان می دهد .
20- ورودی رگولاتور اکسیپن تا 8/4 بار و ورودی رگولاتور استیلن تا 8 بار را نشان می دهد .
مقدمه ۴
آشنایی با انواع ورق ها ۵
الف : ورق های آهنی ۵
ب – ورق های غیر آهنی ۶
اصول ورقکاری ۷
تجهیزات برش ۸
بریدن ورق (اصول قیچی کاری) ۸
مکانیزمهای برش ۸
ابزار ۹
نکات ایمنی ۱۰
صاف و مسطح کردن ورق ۱۰
فرم دادن : ۱۱
خمکاری ورق های فلزی ۱۱
تجهیزات خم کاری ۱۱
تعریف پروژه و تشریح ساخت ۱۲
مراحل برشکاری و خم کاری ۱۳
جوشکاری با گاز ۱۳
مزایا و معایب جوشکاری گازی ۱۵
کاربردهای جوشکاری گاز ۱۶
تجهیزات جوشکاری گاز ۱۶
گازهای مورد استفاده در جوشکاری ۲۳
سیم جوش ها ۲۴
انواع شعله و نحوه ایجاد آنها ۲۶
انواع شعله عبارتند از ۲۷
خاموش کردن مشعل ۲۷