در اثر توسعه اقتصادی سالیان گذشته، خصوصاً 20 سال اخیر، کشورهای در حال توسعه به طور چشمگیری تغییر نموده اند. تمرکز جمعیت و اطلاعات در شهرهای بزرگ به طور محسوسی پیشرفت داشته است. امکانات جدیدی که تاکنون در مورد یک زلزله قوی تجربه شده اند، در حال رشد و توسعه است: آسمان خراشها، ساختمانهای با سیستم های هوشیار، پلهای معلق عظیم، بزرگراههای زیرزمینی، مراکز خرید زیرزمینی، مترو، انواع و اقسام کامپیوترها و … در نتیجه این پیشرفتها وضعیت و آثار ناشی از خرابی های زلزله هم تغییراتی نموده است.
جالب است بدانیم که اکثریت مردم جهان معتقدند هر چه زمان پیش می رود زلزله های بیشتر و قویتری روی می دهد. این عقیده گرچه از نظر فیزیکی و توجیه وقوع زلزله ها ممکن است منطق درستی نداشته باشد؛ لیکن با توجه به سه مطلب زیر بطور منطقی درست می باشد:
الف- ظهور شهرها و شهرکهای جدید در مناطق مختلف، که این امر باعث می شود تا زلزله هایی که قبلاً در بیابان و در مناطق عاری از سکنه روی می دادند، این بار پس از دوره بازگشت خود در منطقه ای روی دهند که تاسیسات مختلفی در آن درست شده و جمع زیادی در آن زندگی می کنند.
ب- گسترش جمعیت و تاسیسات شهری که خود عامل دیگر افزایش خسارات و تلفات می باشد. هر چه شهرها مدرن تر شوند، خسارات بیشتری از نظر ارزش بوجود می آید. مثلاً در سال 1995 شهر مدرنی مانند کوبه ژاپن و شهرهای حومه آن بواسطه خسارت (مستقیم و غیرمستقیم) تاسیسات پیشرفته آنها متحمل هزینه بسیار سنگینی بالغ بر 150 میلیارد دلار آمریکا گردید.
ج- پیشرفت دانش بشر در زمینه لرزه شناسی قادرست لرزه های زیادی در اقصی نقاط جهان ثبت نماید، در حالیکه در قدیم خیلی از زلزله ها ثبت نمی شد. لذا به نظر می رسد که زلزله ها افزایش یافته اند.
پس از وقوع زلزله، خسارات اقتصادی را به طور کلی بهتر است به دو قسمت تقسیم نمود:
1- خسارات مستقیم
اینگونه خسارات بطور عمومی عبارتند از خسارات ناشی از خراب شدن ساختمانها و تاسیسات، جاده ها، پلها، راه آهن، لوله های آب و گاز، خطوط برق و مخابرات و تاسیسات آنها. خسارت مستقیم تقریباً هزینه آن چیزی است که در اثر خرابی از دست رفته است و از سرویس خارج می گردد. این مثل آن است که بطور مستقیم بایستی برای برگشت مجدد آنها هزینه نمود.
2- خسارت غیرمستقیم
وقتی تاسیسات و ساختمانها آسیب ببینند، نمی توانند مورد بهره برداری قرار گیرند. عدم امکان بهره برداری از آنچه که در زلزله آسیب دیده است، قطع گردد. در واقع در خسارتهای غیرمستقیم عایدی ناشی از بهره برداری قطع می گردد که می تواند رقم بسیار قابل ملاحظه ای و گاهی اوقات برابر یا حتی بیشتر از خسارات مستقیم شود. معطل ماندن سرمایه گذاریها، فرار سرمایه ها از مناطق آسیب دیده، بیکاریها، ورشکستگیها و نظایر آنها از جمله مهمترین مصادیق خسارات غیرمستقیم هستند.
عموماً زلزله باعث می شود که خطوط دچار خم شدگی شوند؛ که این قبیل خم شدگی ها به قطارها اجازه عبور نمی دهند. در مورد تصویر این حالت باید گفت که خاکریز (که از خاکریزی یک گودال در اطراف پایه بوده است.) نشست کرده و سنگ شکسته ها، دیگر مهاری‌ها را تحمل ننموده و باعث کاهش مقاومت جانبی شده اند.
این احتمال هست که تنش فشاری در طول ریلهای طویل (در حدود 2 کیلومتر) زیاد شده و ریلها شروع به خم شدن و یا کمانش نموده اند. (که این امر بیشتر در تابستان ها اتفاق می افتد.)
(زلزله میاگی- کن- اکی، ژاپن، 1978)
در اکثر مواقع تهیه و تولید نیروی برق در اثر بروز زلزله برای مدت زمانی متوقف می گردد. هر چند که نسبت به سایر شریانهای حیاتی مانند گاز و یا آبرسانی شهری، انرژی برق سریعتر قابلیت برگشت به حالات نخستین را دارد. یکی از دلایل وارد آمدن آسیب دیدگی به روند تولید نیروی برق خرابی و شکستگی مقره های چینی می باشد. مقره ها ترد و شکننده بوده و از رس پخته درست می شوند و یکی از ضعیفترین مصالح در برابر زلزله ها محسوب می شوند.
(زلزله میاگی- کن- اکی، ژاپن، 1978)
مطالعات انجام شده در رابطه با پست KV340 بم، نشان می دهد که در پستهای برق سازه هایی که دارای قسمت فوقانی سنگین هستند، بیشتر دچار آسیب می شوند. همچنین مهار نمودن ترانسفورماتورهای عظیم در محل ریل جابجایی از اهمیت به سزایی برخوردار است.
پست KV240 شهر بم در اثر زلزله 5 دیماه 1382 به شدت آسیب دید و این مسئله در عملیات برق رسانی بعد از زلزله به این شهر مشکلات جدی ایجاد کرد. زلزله های گذشته آسیب پذیری تجهیزات پست ها را در مقابل زلزله نشان داده است و بروز مجدد خسارات در تجهیزات این پست لزوم اتخاذ تدابیر پیشگیرانه در مقابل زلزله را گوشزد می نماید.
طی تحقیقات انجام شده توسط مرکز تحقیقات وزارت نیرو (متن) عمده علل آسیب دیدگی این پست بررسی شده که در این خصوص موارد ذیل حائز اهمیت می باشد:
تاکنون رویکرد اصلی در طراحی پستهای انتقال برق معطوف به حفظ سازه ها بجای رویکرد معطوف به حفاظت از تجهیزات بوده است که این امر مهمترین عامل آسیب پذیری تجهیزات پست ها می باشد.
افزایش ارتفاع تجهیزات (به دلیل افزایش ولتاژ) تمرکز جرم در قسمت های فوقانی، تردشکنی مقره های اتکایی (موضوع تصویر قبل)، اندرکنش تجهیزات مجاور به واسطه کابلهای متصله از مواردی هستند که آسیب پذیری تجهیزات را افزایش می دهد.