مقایسه دستورالعمل بانکها و صندوق قرض الحسنه
«مقدمه»
فصل اول:
قرض الحسنه اعطایی که در مؤسسات و بانکهای دیگر پرداخت میشود:
در قرآن کریم، در آیات متعددی راجع به قرض الحسنه اشاره شده است که مشهورترین آن آیه شریفه 11 از سوره مبارکه حدید میباشد که می فرماید:
من ذالذی یقرض الله قرضاً حسناً فیضا عنه لَهُ و لَهُ اُجْرُ کریم.
کیست که به خدا قرض نیکو دهد تا خدا بر او چندین برابر گرداند و پاداشی با لطف و کرامت او را عطا فرماید.
فرض برعکس ربا- روح عطوفت و ایثار، احسان، مردم داری و قسط و عدل را در جامعه زنده کرده و ربا را از صحنه اقتصادی خارج می نماید. در روایات آمده است که ثواب «قرض» از صدقات نیز به مراتب فزون تر است.
موارد اعطای قرض الحسنه
طبق ماده 16 آیین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا قرض الحسنه در موارد ذیل پرداخت می گردد.
الف- تأمین وسائل و ابزار و سایر امکانات لازم برای ایجاد کار جهت کسانی که فاقد این گونه امکانات می باشند در شکل تعاونی.
ب- کمک به امر افزایش تولید با تأکید بر تولیدات کشاورزی، دامی، صنعتی.
ج- رفع احتیاجات ضروری.
اعطای قرض الحسنه در خصوص بند الف، طبق ماده 2 دستورالعمل اجرایی به شرکت های تعاونی تولیدی و خدماتی به منظور ایجاد کار (غیر بازرگانی و معدنی) اختصاص یافته است.
اعطای قرض الحسنه مذکور در بند ب، به کارگاهها و واحدهای تولیدی متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی به منظور کمک به افزایش تولید در موارد ذیل، اختصاص یافته است:
1- جلوگیری از توقف کارگاهها و واحدهای تولیدی موجود.
2- راه اندازی کارگاهها و واحدهای تولیدی راکد.
3- توسعه کارگاهها و واحدهای تولیدی کوچک در شهرهای کوچک و روستاها.
4- ایجاد کارگاهها و واحدهای تولیدی کوچک در شهرهای کوچک و روستاها.
5- در مواردی که تأمین نیاز کارگاه یا واحد تولیدی از طریق سایر تسهیلات امکان‌پذیر نباشد اعطای قرض الحسنه، در خصوص بند (ج) رفع احتیاجات اشخاص حقیقی، موارد ذیل را متضمن است:
1- هزینه های ازدواج 2- تهیه جهیزیه 3- درمان بیماری 4- تعمیر و تأمین مسکن
5- کمک هزینه تحصیلی 6- کمک برای ایجاد مسکن در روستاها 7- رفع نیازهای متفرقه مشروط به اینکه کل تسهیلات اعطائی در قالب این بند از 25% مجموع تسهیلات قرض الحسنه اعطائی برای رفع احتیاجات ضروری (بند ج) تجاوز ننماید.
ضوابط اعطای قرض الحسنه:
1- حصول اطمینان از نیاز متقاضی
2- حصول اطمینان از ایجاد کار در مورد بند الف
3- حصول اطمینان از افزایش تولید در مورد بند ب
4- حصول اطمینان از مصرف قرض الحسنه توسط متقاضی.
5- حصول اطمینان از سکونت متقاضی در محدوده‌ی فعالیت واحد بانکی پرداخت کننده‌ی قرض الحسنه.
6- حصول اطمینان از عدم بدهی قرض الحسنه به سایر بانکها.
باید توجه داشت که اعطای قرض الحسنه به کارکنان شاغل بانکها طبق ضوابط این دستورالعمل ممنوع است. اعطای قرض الحسنه جهت رفع احتیاجات ضروری کارکنان بانکها طبق ضوابط و مقررات مربوط به خود بلامانع است.
سقف تسهیلات اعطایی:
1- حداکثر جمع کل قرض الحسنه اعطایی توسط بانکها ده درصد جمع کل تسهیلات اعطایی در هر سال میباشد. مشروط بر ایکه از جمع کل سپرده های پس انداز قرض الحسنه تجاوز ننماید ضمناً حداکثر سقف تخصیصی جهت رفع حوائج ضروری اشخاص (موضوع بند ج) نباید از 25% کل تسهیلات قرض الحسنه تجاوز نماید.
2- حداکثر سقف تسهیلات اعطایی قرض الحسنه به شرکت های تعاونی و واحدهای تولیدی پنج میلیون ریال و اشخاص حقیقی جهت رفع حوایج شخصی دو میلیون ریال تعیین گردیده است.
مدت بازپرداخت:
1- زمان بازپرداخت تسهیلات قرض الحسنه در خصوص واحدهای تولیدی و تعاونی حداکثر 5 سال.
2- زمان بازپرداخت تسهیلات قرض الحسنه رفع احتیاجات ضروری در مورد اشخاص حقیقی 3 سال تعیین گردیده است.
اقساط تسهیلات اعطایی قرض الحسنه حسب نظر مرجع تصویب کننده بصورت ماهانه، سه ماهه، شش ماهه، سالانه و یا دفعةٌ واحدةٌ خواهد بود.
کارمزد
کارمزد تسهیلات اعطایی قرض الحسنه موضوع این دستورالعمل در حال حاضر حداقل 5/2% و حداکثر 4% میباشد مشروط بر اینکه از هزینه های تجهیز منابع قرض الحسنه و نیز هزینه های اعطای آن تجاوز ننماید. ضمناً نحوه محاسبه آن بدین گونه است که کارمزد قرض الحسنه در ابتدای اعطای قرض الحسنه برای مدت باقیمانده همان سال و برای سالهای بعد در ابتدای هر سال به نسبت مانده و مدت، محاسبه و از گیرنده قرض الحسنه دریافت و در پایان هر سال به حساب بانک منظور می گردد.
بخش اول: وام قرض الحسنه به نیروهای مسلح:
1- از ابتدای سال 84 هرگونه تسهیلات قرض الحسنه در قالب طرح نظام جامع خدمات بوده که کارکنان هر رده توسط مرکز خدمات رفاهی مربوطه براساس نوع نیاز (آموزش کارکنان- فرزندان، زیارت عتبات و عالیات، حج تمتع، عمره، درمان، هزینه کف و دفن وابستگان درجه یک و موارد خاص به صندوق معرفی و براساس سنوات خدمتی شخص و محاسبه مربوطه اعطا می گردد.
2- دارا بودن سپرده نزد صندوق
3- اعتبار در حساب جاری کلان
4- براساس پس انداز حق عضویت
5- پرداخت وام های مسدودی
6- قرض الحسنه خاص
7- خدمات اعتباری (کسر اقساط)
که توضیحات به شرح ذیل ارائه می گردد:
دارا بودن سپرده نزد صندوق: کسانی که نزد صندوق حساب پس انداز افتتاح نموده و براساس کارکرد این حساب وام های قرض الحسنه حداکثر تا شش میلیون ریال اعطا می گردد.
اعتبار در حساب جاری کلان = افرادی که در صندوق حساب جاری افتتاح نموده و مانده حساب آنها زیاد میباشد بر این اساس میتوانند 5/2 تا 3 درصد قرض الحسنه و تا 5 درصد تسهیلات عقود اسلامی پرداخت نمود (معرفی توسط صاحب حساب)
اعطا وام قرض الحسنه براساس پس انداز حق عضویت = کارکنان نیروهای مسلح میتوانند طی وکالتی که به صندوق انصار می دهند ماهانه مبلغی از حقوق آنها کسر و به این حساب واریز و حتی میتوانند در اول قرارداد مبلغ یک میلیون ریال نقدی نیز واریز نموده و پس از 9 ماه به سه برابر این مانده حساب وام قرض الحسنه در قالب حق عضویت پرداخت می گردد.
وام های مسدودی: توسط رده های سپاه یا افراد حقیقی سپرده ای نزد صندوق افتتاح می نمایند که انواع مختلف و بر اساس شرایط آن وام اعطا می گردد:
- مسدودی معادل: که براساس مبلغ واریزی به پرسنل وام اعطا می گردد که از محل برگشت این اقساط نیز میتوان وام داد.
- مسدودی اعتباری: که خود به دو بخش اعتباری 200 درصد و دو برابر تقسیم میشود که صندوق نیز معادل سپرده، سپرده گذار اعتبار تخصیص میدهد و براساس شرایط قرارداد به پرداخت وام مبادرت می نماید.
- مسدودی انتقالی و مسدودی خاص
- باقیات و الصالحات
قرض الحسنه = با توجه به مشارکت صندوق در تمامی حل مشکلات معیشتی کارکنان نیروهای مسلح و با همکاری سپاه مبادرت به وام هایی که در قالب قرض الحسنه خاص می نماید که تعدادی از آنها را میتوان بشرح ذیل نام برد:
- وام های مختلف مسکن: جهت خرید و ساخت و تکمیل مسکن پرسنل نیروی مسلح.
- وام های شجره طوبی: ازدواج فرزندان کارکنان سپاه
- وام های خاص بانکی: اعتبار دریافتی بانک سپه و پرداخت به پرسنل.
- وام های خاص معیشتی
- وام های خاص جانبازان و روحانیون
- وام های خاص سابوب و غیره.