بررسی ارزیابی برنامه آموزشی زبان انگلیسی در سطح دانشگاه هوایی
استفاده فراگیر از زبان انگلیسی در سطح جهان باعث شده است که جهانیان آنرا یک زبان بین المللی بنامند . در چهار دهة آخر قرن بیستم ، پیشرفتهای سریع در تمام زمینه های عملی از یک سو و نیازهای روز افزون جوامع بشری به سبب همین پیشرفتها از سوی دیگر ، ایجاد ارتباط با سایر ملل را بیش از پیش ضروری نموده است . به دنبال این دگرگونیها از دیر باز مردم جهان در تمام زمینه های صنعتی ، پزشکی ، اقتصادی ، تجاری ، تحصیلات دانشگاهی ، سفرهای زمینی ( دریایی هوایی ) ورزشی ، صنعت گردشگری و صدها موارد مشابه دیگر به یک زبان ارتباطی و اهداف رسیده اند .
اگر چه پیشنهادهایی برای فراگیر کردن یک زبان واحد مانند اسپرانتو مطرح شد و موفقیت هایی هم بدست آورده ولی از آنجا که زبان انگلیسی از بعد از جنگ جهانی دوم بتدریج در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران به سرعت گسترش یافت و حدود حمایت کشورهای قدرتمند جهان ، بویژه ایالت متحده امریکا قرار گرفت هیچ زبان پیشنهادی مشخصی نتوانست بعنوان یک زبان واحد بین المللی به کار گرفته شود .
در بسیاری از کشورهای جهان که زبان انگلیسی زبان مادری آنها نمی باشد این زبان را بعنوان زبان دوم در سیستم آموزش مدارس و دانشگاههای خود گنجانده اند . و از دروس اصلی آنها به شمار می رود در کنار مدارس و دانشگاهها ، مراکز آموزش یادگیری زبان زیادی در تمام کشورهای در امر آموزش و یادگیری زبان انگلیسی به صورت مؤسسات خصوصی و نیمه خصوصی و دولتی فعالیت می نمایند .
با وجود چنین طیف وسیعی از نیاز به دانستن زبان انگلیسی ، محققان و مدرسان بیشماری به تحقیق پیرامون آموزش و یادگیری زبان انگلیسی بعنوان زبان دوم پرداخته اند و سالانه نوشتن هزاران کتاب ، مقاله ، پایان نامه ، کنفرانس های علمی و سمینارهای متفاوت تخصصی پیرامون آموزش و یادگیری زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم در پی یافتن شیوه های مناسب تدریس زبان انگلیسی هستند . نظریه پردازان در حوزه های مختلف زبان شفاعی ، روانشناسی و آموزش نظریه پردازی ـ می کنند و متخصصان و اهل فن در راستای نظریه های آنها روشهای گوناگون تدریس را با توجه به نیازهای روزآمد یادگیرندگان ارائه می دهند و با تعلیم مدرسین در مراکز مختلف آموزش زبان و تهیه کتب درسی و تولید مواد آموزشی و کمک آموزشی مناسب با نظریه های مطرح روز سعی می نمایند با ارائة تکنیکهای جدید راه یادگیری زبان را هموار و هموارتر نمایند .
از آنجایی که آموزش زبانهای خارجی موضوعی است که از اهمیت اجتماعی قابل ملاحظه ای برخوردار است و کشورها بخشی از امکانات آموزشی خود را بدان اختصاص می دهند . در نظام آموزشی کشورها نیز مسأله آموزش زبانهای خارجی حائز اهمیت است . و در برنامه مدارس و متوسطه و دانشگاه منظور شده است لذا ضرورت تجدید نظری در برنامه های مربوط به آموزش زبانهای خارجی روز به روز بیشتر اهمیت پیدا می کند .
از طرفی شاهد هستیم امروز هزاران دانش آموز و دانشجو پس از آنکه صدها ساعت را در زیر سقف کلاسهای زبان سپری می کنند باز هم در حوزه مهارتهای زبانی ( گوش دادن ، صحبت کردن ، خواندن و نوشتن و …. ) به سطح مطلوبی از توانایی دست نمی یابند .علت این ناکامیها بدرستی مشخص نیست زیرا برنامه درسی شامل عناصر مختلفی است و بایستی این عناصر در بررسی و ارزیابی یک برنامه درسی مورد توجه قرار گیرند . هر چند بررسی هر یک از عناصر در علل بدون در نظر گرفتن دیگری امکان پذیر است ولی معلوم نیست که تا چه اندازه مفید ، مثمر الثمر و راهگذر است .
بنابراین در پژوهش حاضر عناصر مختلف برنامه آموزش زبان از دیدگاه اساتید و دانشجویان دانشگاه هوایی شهید سناری مورد ارزیابی قرار می گیرد .
با توجه به ارتباط روز افزونی که جامع ما با جوامع غربی پیدا کرده ، زبان انگلیسی بعنوان وسیله ای برای ایجاد این ارتباط اهمیت فوق العاده بدست آورده است . به گفته حداد عادل « نیاز ما به زبان خارجی فقط نیاز سیاسی و فرهنگی نیست بلکه برای اداره کشور و چرخاندن چرخهای کشور هم محتاج هستیم به اینکه زبان خارجی را یاد بگیریم ، که در این میان امنیت ملی و بنیة دفاعی و اقتصادی نقش تعیین کننده ای دارند . زبان خارجی دری از دنیا به روی ما می گشاید و با استفاده از آن می توان از دستاوردهای دیگر ملل به نحو احسن استفاده نمائیم .
یبان مانند پلی است که بین ملل جهان ارتباط برقرار می کند و آنها را به هم نزدیک می کند و سبب تفاهم بین المللی و ایجاد یک جهان مسالمت آمیز می گردد .
زبان واسطه بین فکر و عمل است به بیان دیگر زیان گذرگاهی است که فکر آدمی را به عمل ارتباط می دهد . رشد فعالیتهای عالی ذهنی که رشد زبان هم یکی از آنهاست از جمله هدفهای عمده تعلیم و تربیت است .
در این بخش از پژوهش مطالبی درباره تاریخچه ، اهداف ، مهارتها ، فرآیند یاددهی ، یادگیری ، منابع و ابزار یادگیری و ارزشیابی زبان خارجی ارائه شده است .
آموزش زبان خارجی درازمنه باستان 2500 سال قبل از میلاد تا 900 سال بعد از میلاد بصورت مکالمه ( شفاهی ) و تحلیل متون انجام می گرفت . سرویسها ، مصریها ، روسیها و مکاتب اوایل قرون وسطی از انواع روشهای مستقیم استفاده می کردند . از رنسانس تا قرن نوزدهم زبانهای لاتین ، یونانی ، عربی ، نقش اصلی را در نقاط مختلف جهات بعنوان زبانهای خارجی ایفا می کردند . از آنها بعنوان زبانهای فرهنگی ، علمی و ارتباطات استفاده می شد . و نیز این زبانها ، زبان های خداشناسی ، فلسفه ادبیات و علوم بودند . این زبانها را بطور عمده از طریق خواندن متون نوشته شده یاد گرفته می شوند . در قرن نوزدهم روش ترجمه دوباره زنده شد و با شروع قرن بیستم ، ایده ها و اصول جدید برای آموزش زبان بر اساس جهت ؟؟ نظری ، روش شفاهی ، زبانشناسی ساختاری و روش ارتباطی ایجاد شد . امروز تماس روی ترکیب نظر و عمل است . تلاش بر این است که از روشهای مختلف آموزش زبان یک روش درهم شنیده انتخاب شود . در این قرن علوم ارتباطات و روانشناسی تربیتی تأثیر عمده ای روی متدلوژی زیان خارجی داشته است .
ویدگاریورز در کتاب خود به اهداف آموزش زبان خارجی اشاره کرده و معتقد است که این اهداف از یک کشور تا کشور دیگر ، ا ز یک دوره تا دورة دیگر و از یک موقعیت تا موقعیت دیگر فرق می کند .
این اهداف عبارتند از :
1 ـ رشد قوای عقلانی زبان آوران از طریق تحصیل زبان دیگر .
2 ـ افزایش دانش شخصی از طریق مطالعه ادبیات و فلسفه گسترده ای که وسیله زبان جدید می آموزند .
2 ـ آموزش خواندن زبان همراه با درک مطلب به منظور آگاهی به متون نوشتاری ، تحقیقی و اطلاعاتی جدید .
3 ـ تجربه دادن به زبان آموز تا بتوانند خود را در چارچوب نظری دیگری از لحاظ زبانی خویش ورزی و فرهنگی مطرح کنند .
5 ـ تفاهم افراد از مردم و محدوده های عملی و احساس همدردی به شیوه زندگی و تفجر مردمی که به زبانی صحبت می کنند که زبان آموز قصد یادگیری آنرا دارد .
6 ـ ایجاد نوعی مهارت در زبان آموزان که به آن بتوانند شفاهی با اصل زبان ارتباط برقرار کنند . و مهارتهای نسبی نوشتن در موقعیتهای شخصی یا شغلی پاسخگویان زبان دیگر و یا با سایر ملتهایی که این زبان را یاد گرفته اند ، بیاموزند .
مهارتهای آموزش زبان چهار حوزه اصلی را در بر می گیرد که عبارتند از صحبت کردن ، گوش دادن خواندن و نوشتن . از میان این چهار مهارت صحبت کردن و گوش دادن در مرحله نخست و خواندن و نوشتن در مراحل بعدی قرار می گیرند .
در بعضی روشهای آموزش زبان به صورتهای گفتاری زبان بیشتر اهمیت می دهند ، به این دلیل که صورتی فعالتر است . و در زبان آموز انگیزه قوی را بوجود می آورد . در بعضی روشهای دیگر به صورتهای نوشتاری زبان اکتفا می کنند ، زیرا زبان آموزان آنها تماس چندانی با صورت گفتاری زبان نخواهند داشت . اما بیشتر روشها هم صورت نوشتاری و هم صورت گفتاری زبان و آموزش می دهند . برای اینکه هر دو بطور مساوی ضروری اند و یادگیری یکی ، یادگیری دیگری را تقویت می کند . یادگیری وجوه گفتاری و نوشتاری بیان مستلزم فراگیری قابلیتهای چند می شود که بعضی از آنها در هر دو وجه مشترک و برخی متفاوتند .
علاوه بر چهار مهارت اصلی ، چهار مهارت جزئی یا درجه دوم هم کم و بیش در جریان یادگیری زبان قرار می گیرند که از این قرارند : تقلید ، رونویسی ، خواندن شفاهی و املاء .
فرآیند یادگیری زبان خارجی بطور کلی عبارت است از کلیه تلاشها ، کنشها و واکنشهای آگاهانه یا ناخودآگاه زبان آور همراه با انواع حالات روانی و رفتاهای زبانی و غیر زبان او و نگرشهای مثبت و منفی اوست به زبان خارجی و بالاخره انگیزه های او برای اکتساب زبان خارجی
فرآیند یاددهی یا آموزش زبان خارجی آن دسته از رفتارها و فعالیتهای آموزش است که معلم زبان در شرایط خاصی و در محیطی رسمی ( مانند کلاس ، آزمایشگاه ، سمینار ) با استفاده از وسایل کمک آموزش و بر طبق یک برنامه درون انجام می دهد و طی آن سعی دارد مواردی از زبان خارجی را که یکی از صورتهای چاپی ، نوار ، فیلم یا مکالمه است به زبان آموز یاد دهد .
در فرآیند یاددهی یادگیری معلم و زبان آموز می تواند به دو روش فعال و غیر فعال عمل نمایند . روش فعال وقتی است که معلم شرایط را مساعد می کند و یادگیرنده با مشارکت خود یاد می گیرد . در واقع در این روش معلم تسهیل کننده یادگیری است . در روش غیر فعالتر معلم مخزن و منبع اطلاعات است که آنها را بطرق مختلف زبان آموز منتقل می کند . در واقع در این روش معلم منتقل کننده معلومات و دانش است .
فهرست مطالب
مقدمه
بیان مسأله
اهمیت موضوع پژوهش
اهداف و سؤالات تحقیق
فصل دوم :
بخش اول :
ادبیات تحقیق
تاریخچه مختصری از برنامه درس
رویکردهای برنامه درسی
الگوهای طراحی برنامه درسی
ویژگیهای اصولی طرح یا الگوی برنامه درسی
نظریه برنامه درسی
دیدگاههای نظری در خصوص نظام / فرآیند برنامه ریزی درسی
سطوح تصمیم گیری در قلمرو برنامه درسی
آموزش زبان خارجی
مهارتهای آموزش زبان
فرآیند یاددهی ـ یادگیری زبان خارجی
منابع و ابزار های یادگیری
پژوهشهای عملی صورت گرفته
فصل سوم :
روش تحقیق
جامعه نمونه آماری
توصیف ابزار گردآوری اطلاعات
روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات
فصل چهارم :
تجزیه و تحلیل اطلاعات
1 ـ تعاریف
2 ـ روش نمره گرای پرسشنامه ها
3 ـ جداول
4 ـ بررسی تجزیه و تحلیل اطلاعات
خلاصه و نتیجه گیری و پیشنهادات
خلاصه پژوهش
بحث و نتیجه گیری
پیشنهادات
محدودیت های تحقیق
فهرست منابع و مآخذ
1 ـ مقدمه
2 ـ بیان مسأله
3 ـ اهمیت موضوع پژوهش
4 ـ اهداف و سؤالات تحقیق