اسفار اربعه - 6 جلدی - تصحیح علامه حسن زاده ...
پایاننامه کارشناسی ارشد
رشته مدرسی معارف اسلامی
گرایش آشنایی با منابع اسلامی
این رساله کنکاشی تطبیقی پیرامون نفس و مسائل آن از منظر ابنسینا و ملاصدراست؛ دو تن از فیلسوفان بزرگ اسلامی که در فلسفه صاحب نظر بوده و علاقهمندی بسیاری نسبت به موضوع نفس در آثار خود نشان دادهاند.
از آنجایی که حجم قابل توجهی از آثار مختلف ایندو فیلسوف به نفس اختصاص دارد، ما از ابنسینا کتاب شفاء و از ملاصدرا کتاب اسفار را انتخاب کرده و نظرات آنها در ایندو کتاب مورد بررسی قرار میدهیم. در ابتدا نظرات ابنسینا در شفاء پیرامون نفس بیان شده است؛ سپس مهمترین نظریههای ملاصدرا در اسفار در مورد نفس بیان میگردد و در بخش پایانی رساله ضمن معرفی اجمالی نظرات هر دو فیلسوف، مشکلات و نقاط قوت و ضعف نظریههای آنها مورد بحث، مقایسه و تحلیل قرار گرفته است.
مسائلی چون تجرّد نفس، رابطه نفس با بدن، حدوث نفس، معاد نفس و کیفیّت بدن اخروی از چالش برانگیزترین مباحثی است که محل تضارب آرای ایندو فیلسوف واقع شده است. ابنسینا در بحث تجرّد نفس، فقط نفس ناطقه را مجرّد میداند و بر بقاء آن دلیل اقامه کرده است؛ حدوث نفس را روحانی دانسته و رابطه نفس با بدن را رابطهای شوقی و اشتغالی قرار میدهد. او معاد روحانی را با براهین عقلی قابل اثبات میداند، اما از اثبات معاد جسمانی اظهار عجز نموده و در نتیجه آن را تنها از طریق دلایل نقلی قابل پذیرش میداند.
در مقابل ملاصدرا در بحث تجرّد نفس قائل به تجرّد تام عقلی است، علاوه بر نفس ناطقه انسانی، نفس حیوانی نیز مجرّد میداند؛ حدوث نفس انسانی را ثابت میکند، اما برخلاف نظر ابنسینا حدوث آن را جسمانی دانسته و رابطه نفس با بدن را فطری و طبیعی و ذاتی میداند. او معاد را هم روحانی و هم جسمانی دانسته است و برخلاف نظر ابنسینا بر اثبات معاد جسمانی اقامه برهان نموده است.