مداخله متمرکز بر هیجان (بصورت زوجی و فردی) در کاهش درماندگی رابطه زوجهایی که فرزندی با بیماری مزمن دارند
طرح هدف:
با توجه به اینکه والدین دارای فرزند بیمار مزمن در ریسک مهمی برای تجربه درماندگی زناشویی قرار دارند همچنین نقش مهمی در فراهم کردن مراقبت پزشکی برای کودکانشان بر عهده دارند، اهمیت خدمات یاورانه زمانی که درگیر مشکلات زناشوئی یا روانی می شوند احساس می شود لذا یکی از اهداف پژوهش کمک به کاهش تجربه درماندگی زناشوئی در این خانواده ها است. با توجه به اینکه در ایران مردان کمتر از زنان برای شرکت در مشاوره زوجی تمایل نشان می دهند. هدف دیگر این پژوهش بررسی اثر بخش درمان فردی متمرکز بر هیجان وقتی فقط زن در جلسات مشاوره شرکت می کند می باشد. علاوه بر این هدف دیگر این پژوهش تفاوت اثر بخشی رویکرد متمرکز برهیجان با توجه به سطح تحصیلات است که در تجزیه و تحلیل داده ها این هدف ملحوظ است.
لذا این اهداف بصورت مشخص در ذیل می آید.
1- معرفی رویکرد متمرکز بر هیجان و بررسی اثر بخشی آن در زوجهای ایرانی.
2- بررسی اثر بخشی درمان متمرکز بر هیجان در کاهش درماندگی رابطه زناشویی افرادی که فرزندی با بیماری مزمن دارند.
3- بررسی اثر بخشی درمان متمرکز بر هیجان در افزایش رضامندی زناشویی افرادی که فرزندی با بیماری مزمن دارند.
4- بررسی اثربخشی درمان متمرکز بر هیجان در افزایش همبستگی زناشویی افرادی که فرزندی با بیماری مزمن دارند.
5- بررسی اثربخشی درمان متمرکز بر هیجان در افزایش توافق زناشویی افرادی که فرزندی با بیماری مزمن دارند.
6- بررسی اثر بخشی درمان متمرکز بر هیجان در افزایش ابراز محبت زناشویی افرادی که فرزندی با بیماری مزمن دارند.
7- افزایش بهداشت روان یا سلامت عمومی افراد.
8- بررسی اثربخشی درمان متمرکز بر هیجان با توجه به سطح تحصیلات نمونه ها
9- بررسی تفاوت بین درمان زوجی و فردی متمرکز بر هیجان
ضرورت پژوهش
اجتماع بشری مجموعه ای است از خانواده ها. خانواده کوچکترین جزء اجتماع است، که ستونهای اصلی آن را زن و شوهر تشکیل می دهند. لذا لازمه یک جامعه سالم ، خانواده سالم، لازمه خانواده سالم زن و شوهر سالم است. وقتی زن و شوهر رابطه سالم و رضامندی داشته باشند، می توانند کانون گرم و سالمی برای فرزندان وکل خانواده فراهم کنند. در غیر اینصورت نه تنها خودشان قربانی ناایمنی خود ساخته می شوند بلکه فرزندان و حتی خانواده های نزدیک و بالاخره کل جامعه از این نا ایمنی متاثر می شود.
درمیان آسیب های خانواده یکی از آنها طلاق است که در ایران آماری برو به رشد دارد. نرخ رشد طلاق در کشور براساس آمار ازدواج و طلاق های ثبت شده در جدول زیر ارائه می شود.
سال | ازدواج | طلاق | درصد |
1365 | 340342 | 35211 | 40/7 |
1370 | 448851 | 39336 | 76/8 |
1373 | 453671 | 32706 | 20/7 |
1374 | 462855 | 34738 | 50/7 |
1375 | 479263 | 37817 | 89/7 |
1376 | 511401 | 41816 | 17/8 |
1377 | 531490 | 42391 | 97/7 |
1378 | 611073 | 51044 | 35/8 |
1379 | 646498 | 53797 | 32/8 |
1380 | 640710 | 60559 | 45/9 |
1381 | 650960 | 67256 | 33/10 |
1382 | 681034 | 72359 | 62/10 |
1383 | 602347 | 63125 | 47/10 |
این آمار مربوط به کل کشور اهم از پایتخت ، شهرستانها وروستاها، اگر آمار طلاق را در تهران (به عنوان یکی از شهرهای بزرگ) بررسی کنیم متفاوت با آمار کل کشور است و درصد تکان دهنده ای را نشان می دهد. طبق اطلاعات سازمان ثبت احوال کشور در سال 1383 آمار طلاق در استان تهران 25/18 درصد و در شهر تهران 66/18 درصد ازدواجها را تشکیل می دهد.یعنی چیزی نزدیک به 20% ازدواجها. البته افزایش نزخ طلاق در سالهای اخیر لزوماً مبین افزایش مشکلات خانوادگی نیست بلکه ممکن است مشکلات خانوادگی در گذشته هم وجود داشته یا حتی بیشتر از امروزه نیز بوده است، لیکن شیوه انتخاب این راه حل رو به رشد است. طلاق صرفاً یکی از راه حلهایی است که زوجین بالاجبار برای حل اختلافات خود انتخاب می کنند، بنابریان می توان استنباط کرد آمار مشکلات خانوادگی و زوجی ورای آماری طلاق است. لذا اهمیت راه حلهای دیگر برای حل آسیب ها و مشکلات زوجی به چند دلیل احساس می شود:
1- بخاطر اثر منفی طلاق بر زوجها و خانواده ها (کامینگز و دیوس-1994، هترینگتون، کلی- 2002)
2- اثر منفی طلاق بر اجتماع
3- فقدان سرمایه های اجتماعی که با افزایش سطوح افسردگی واضطراب رابطه دارد (تونیگ-2002) باعث شده است ، برای حمایت وارتباط به جز تکیه بیشتر به همسران صمیمی، گزینه دیگری نداشته باشیم، در حقیقت اکثر ما عملاً در یک اجتماع دو نفری زندگی می کنیم. در این شرایط کیفیت روابط نزدیک به میزان زیادی در زندگی افراد اهمیت دارد (جانسون-2004)
3-جامعه نیز بیشتر، به ارزش استفاده از مشورت و توصیه تخصصی برای بازسازی روابط خانوادگی و زوجی درمانده واقف شده است. اکنون عشق بزرگسالی به عنوان فرایندی نگریسته می شود که می تواند درک، ترغیب، بازسازی شود. رابطه زوجی بیشتر امری عمدی است(دوهرتی- 2001) تا اینکه بازیچه هوس رومانتیک یا متکی به شانس و سرنوشت باشد (جانسون-2004).
در ایران نیز افزایش برنامههای تلویزیون با موضوعات ازدواج و خانواده، مبین وقوف مسئولان جامعه به این مهم است.
4-مراکز مشاوره در جامعه ایران در حال رشد وگسترش است، فارغ التحصیلان این رشته همواره رو به تزاید می باشند.
بنابراین با توجه به اثرات منفی طلاق بر فرد، خانواده و جامعه و تغییرات اجتماعی مانند محدود شدن روابط اجتماعی و خانوادگی گسترده، مهاجرتهای اجباری یا داوطلبانه، نیازهای اقتصادی بالا و درگیری زوجها در این زمینه، ازدواجهای فراقومی، همچنین تقاضای خانوادهها و جامعه برای حل مشکلات خانوادگی، اهمیت زوج درمانی افزایش می یابد.
سخن دیگر اینکه جامعه ایران جامعه جوانی است و در حال حاضر تعداد افراد در سن ازدواج جمعیت قابل توجه ای را در بر می گیرد، با توجه به این نکته بنظر می رسد در آینده نزدیک ، تقاضا برای زوج درمانی رو به افزایش باشد، لذا لازم است درمانگران زوجی، رویکردها و مدلهای متنوع و مناسبی برای مداخله زوجی در پیش رو داشته باشند، مضاف بر این با توجه به وجود رشته هایی چون مشاوره خانواده، مطالعات خانواده، خانواده درمانی ومجله ای بنام خانواده پژوهشی درسهایی چون مشاوره ازدواج و زوج درمانی دردانشگاههای کشور موضوعات زوج درمانی در حال حاضر مورد نیاز جامعه علمی است. از طرف دیگر جایخالی رویکرد متمرکز بر هیجان با توجه به زیر بنای نظری آن که نظریه دلبستگی و روابط عشق بزرگسالی است در ادبیات زوج درمانی موجود در کشور احساس می شود.
نکته دیگر بر خلاف بیماری حاد در کودکی که مراقبت پزشکی اولیه از کودک به متخصصان بهداشت سپرده می شود، در بیماری مزمن کودکان، مراقبت پزشکی و برطرف کردن نیازهای کودک به عهده والدین است، لذا این پدیده جو خانواده را با یک خانواده معمولی متفاوت می کند.
نمونه هایی از محرک های تنش زا در این خانواده ها به قرار زیر است: بارمالی، بار فیزیکی، تغییرات در نقشهای والدینی، رنجش دیگر خواهران و برادران، ریسک سازگاری روانی- اجتماعی، مشکلات کودک مریض با دیگر خواهر و برادران سالم، کناره گیری اجتماعی، بستری مکرر و درنهایت سوگ (والکر-1996). در نتیجه این زوجها در ریسک بالایی از درماندگی زناشویی قرار دارند.(هاوینستن -1990، کازاک-1989، سیببت-1984، زیمند، ود-1986، والکر و همکاران-1996).
لذا ضرورت زوج درمانی و نیز این شیوه و این جمعیت برای نگارنده احساس شده است.
Wood
1394/06/08
1394/07/27
1394/10/29