بررسی علل تمایل به خودکشی و پیشگیری از آن
من مشاور دوره متوسطه هستم در دوران دبیرستان و پیش دانشگاهی اغلب نوجوانان روابط نزدیکی با والدین و سایر افراد خانواده ندارند و معمولاً دخترها در این سن بسیار احساساتی بوده و به سرعت عاشق می شوند این عشق ها در بسیاری از موارد مشکلاتی را برای آنان بوجود می آورد که گاهی منجر به فرار از خانه یا خودکشی می گردد. در این بررسی تجربه ای از حل مشکل دختری که فرد مورد علاقه‌اش را از دست داده و در مرحله ضربه سوگ قصد خودکشی داشته، مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته است. که با ایجاد ارتباط بین مشاور و مراجع و برانگیختن احساسات مذهبی و مسئولیت نسبت به زندگی و بهبود روابط بستگان با مراجع توانستم امید به زندگی را در وی افزایش داده و او را به شرایط عادی بازگردانم.
من مسئولیت مشاوره را در مقطع متوسطه عهده دار می باشم سال گذشته مشاور یک مرکز پیش دانشگاهی دخترانه بودم که حدود 900 دانش آموز در رشته های ادبیات و علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی فیزیک در شاخه نظری در آن اشتغال به تحصیل داشتند و 200 نفر نیز دانش آموز دبیرستانی در رشته تجربی و ریاضی فیزیک در سال دوم تحصیل می نمودند.
در روزهای پایانی سال یعنی 27 اسفند ماه دو نفر از دانش آموزان به دفتر مشاوره مراجعه نمودند و اظهار داشتند که دوستشان قصد خودکشی داشته و از ما تقاضای کمک نمودند. بدنبال علت مسئله بر آمدم. دلایل مسئله را چنین یافتم:
یکی از علل اقدام به خودکشی در نوجوانان قطع رابطه یا احتمال قطع رابطه با شخص مورد علاقه نوجوانان می باشد.
وقتی دقیق تر به مسئله نگاه کنیم روشن می شود که واکنش نوجوان به حوادث منجر به خودکشی بطور کلی نتیجه به اوج رسیدن انبوه مشکلات است مطالعه ای که در زمینه 154 مورد از اقدام به خودکشی انجام شده نشان داد که نا امیدی مهمترین عامل اقدام به خودکشی است و نه افسردگی ناشی از یک وضعیت موقتی در زندگی (وتزل 1976) در مورد مطرح شده فرد مورد علاقه مراجع به تازگی بر اثر تصادف فوت کرده بود.
نوجوانانی که دست به خودکشی می زنند معمولاً تاریخچه طولانی مدتی مبتنی بر عدم ثبات و ناسازگاری در خانواده دارند. آنان چنان نسبت به والدین احساس بیگانگی می کنند که نمی توانند با آنان رابطه برقرار نمایند یا از آنان کمک بخواهند، نوجوانان مستعد خودکشی دوستان چندانی ندارند، ولی اگر رابطه داشته باشند بسیار پرشور و شدید است و آنچنان نیازمند این رابطه اند که غالباً دوستانشان از درک آنها عاجزند (کاپلان- پورافکاری 1380).
در این مورد پدر و مادر کم سواد بوده و مراجع فرزند آخر خانواده‌ای پرجمعیت است که فاصله سنی والدین با این دختر زیاد و تفاوت فرهنگی نیز از عوامل عدم رابطه مناسب بین پدر و مادر و مراجع می باشد فرزندان بزرگتر نیز ازدواج نموده و ارتباط این دختر با آنها کم شده است. تنها فردی که رابطه صمیمانه با او دارد عموی جوانی است که در آن دوران بحرانی در حال گذراندن دوره آموزشی سربازی در شهر دیگری بوده است و مراجع در سوگ فرد مورد علاقه اش تنها مانده است.
در 28 اسفند مراجع به اتفاق دوستانش (براساس هماهنگی قبلی با دوستان دانش‌آموز و به اصرار آنها) به دفتر مشاور دبیرستان آمد، براساس اطلاعات اولیه که توسط دوستان مراجع ارائه گردید سعی شد با مراجع ارتباط برقرار شود، ساعتی با او صحبت کردم مینا بیشتر گریه می کرد و خیلی کم حرف می زد سرانجام موافقت نمود در ایام تعطیلات عید برای اطلاع از وضعیت روحی و جسمی اش با او تماس تلفنی داشته باشم تا نگرانی ام رفع شود.
پس از آن با دوستان مینا جداگانه صحبت نموده و قرار شد در ایام عید هر کدام به تناوب با اجازه خانواده به ملاقات او بروند و یا تماس تلفنی داشته باشند.
- متاسفانه امکان تماس تلفنی با عموی مراجع وجود نداشت زیرا در منطقه ای دور از شهر مشغول گذراندن دوره خدمت وظیفه بود.
- شماره ای از یک مجله روانشناسی که حاوی مقاله ای داستانی در زمینه از دست دادن عزیزی و ارائه رهنمودهائی درباره امید به زندگی پس از فقدان بود جهت مطالعه در اختیار مراجع قرار دادم و بر دلواپسی ام در مورد سلامت و روحیه وی تاکید نمودم.
پس از روز اول عید تقریباً هر روز تماس تلفنی با مراجع داشتم بعد از یک هفته که کمی روحیه اش تغییر نمود و لحن صدایش کمتر غمگین بود مراجع را تشویق نمودم که یکی از کتاب های درسی را که بیشتر به آن علاقمند است مطالعه نماید و بعد از آن فاصله تماس های تلفنی ام را بیشتر نمودم ضمناً دو بار هم با دوستانش تماس گرفتم تا از وضع روحی مراجع آگاهی دقیق تری داشته باشم بنا به اظهار آنان خوشبختانه مینا کمتر در مورد خودکشی صحبت می کرد ولی همچنان غمگین بود. در طی این مدت چند بار مراحل انجام کار را با مشاوران دیگر و مدیر آموزشگاه بررسی کرده و نظر خواهی نمودم همگی از روند کار رضایت داشتند.
در زمان تعطیلات رفت و آمدهای خانوادگی و آمدن خواهر مینا به همراه فرزندش در تغییر روحیه وی بسیار موثربوده است.
بعد از تعطیلات عید وقتی عموی مینا به مرخصی آمد با وی تماس گرفته و خواهش کردم به دفتر مشاوره بیاید، و حضوراً مشکل دانش آموز را مطرح نمودم، قرار شد ایشان با فاصله کمتر به مرخصی آمده و مراقب مینا باشد و آدرس و شماره تلفن چند مرکز مشاوره آموزش و پرورش و آزاد در اختیارش قرار داده شد که در صورت ضرورت به آنجا مراجعه نمایند. ضمناً از عموی مینا خواستم به طور غیر مستقیم از مادر و خواهر وی بخواهد ارتباط خود را با مراجع نزدیکتر نمایند.
پس از آن هر هفته پیگیر وضعیت مینا بودم علائم ظاهری نشان می داد که وضع روحی او مناسب تر است. دوبار هم با عموی ایشان تلفنی در این مورد صحبت نمودم. در تمام این مراحل در ملاقات هایم با مراجع او خیلی کم حرف می زد که پس از بررسی متوجه شدم نسبت به افراد بزرگتر از خودش کم رو می باشد و وقتی از دور حرکات او را با دوستانش می دیدم رفتارش طبیعی بود.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده....................................................................................................................................................... الف
قدردانی و تشکر...................................................................................................................................... ب
مقدمه........................................................................................................................................................ 1
بیان مسئله............................................................................................................................................... 3
گردآوری اطلاعات.................................................................................................................................. 5
راههای پیشنهادی برای حل مشکل.................................................................................................. 7
مراحل اجرای راه حل ها..................................................................................................................... 9
نتیجه گیری............................................................................................................................................. 12
فهرست منابع.......................................................................................................................................... 13