تفسیر آفرینش آدم و هبوط او در مرصاد العباد، مصیبت نامه و الهی نامه عطار
چکیده :
هدف از پژوهش حاضر تفسیر آفرینش آدم و هبوط او در مرصاد العباد، مصیبت نامه و الهی نامه عطار (تطابق و عدم تطابق آن با آیات قرآنی) است. این تحقیق ما را به این نتیجه کلی میرساند که باورها و دیدگاههای نجم الدین رازی، عطار و اهل عرفان درباره آفرینش و هبوط انسان، درحقیقت ترجمه و تفسیر همان آیات و احادیثی است که درباره خلقت آدمی بیان شده است، اما در این میان تأکید و توجه اصلی عارفان از جمله نجم الدین رازی و عطار به دخالت مستقیم ذات پاک خداوندی – جل وعلا- در آفرینش و ساختن شکل و قالب انسان با ید قدرت خود و بدون دخالت غیر است و دلیل این مهم را اینگونه بیان میدارند که چون دل انسان، خزانه گنج معرفت خداوند است پس خداوند در خلقت آدمی به هیچ کس و هیچ موجودی اجازه دخالت نمیدهد، علاوه بر این عارفان و به ویژه نجم الدین رازی و عطار معتقدند که خلقت روح قبل از آفرینش جسم است و براین دیدگاه باور دارند که روح آدمی چندین هزار سال قبل از جسد او آفریده شده است و پس از خلقت جسم و قالب انسان ها، روح به کالبد آنان تعلّق میگیرد. از این رو عارفان به ویژه شیخ نجم الدین رازی و عطار، در ارتباط با خلقت انسان نظرات مختلفی را بیان میدارند از آن جمله گاهی هدف از آفرینش انسان را معرفت ذات خداوند میدانند و زمانی دیگر این هدف را محبت انسان به معشوق ازلی یا محبت حق به ذات پاک خود میدانند و گاهی هدف از خلقت او را، اعمال و عبادات او میدانند و در نهایت به احسان حق- جلّ و علا- به بندگان خود اشاره مینماید. این پژوهش در پنج فصل انجام شده که عبارتند از: فصل اول: کلیات تحقیق، فصل دوم: آفرینش انسان در ادیان و قرآن، فصل سوم: آفرینش انسان در اساطیر، ادبیات و عرفان، فصل چهارم: آفرینش انسان در مرصادالعباد، الهی نامه و مصیبت نامه، فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
واژگان کلیدی: آفرینش آدم، تفسیر، هبوط، مرصاد العباد، مصیبت نامه، الهی نامه، قرآن
مقدمه
در این تحقیق دیدگاههای شیخ نجم الدین رازی، عطار و قرآن مجید درباره چگونگی آفرینش انسان و هدف یا اهداف این پدیده عالم خلقت مورد بررسی قرار گرفته است. روش کار به این صورت بوده است که ضمن بیان دیدگاههای شیخ نجم الدین رازی، عطار و دیدگاههای قرآن نیز درباره آفرینش انسان بیان شود تا دیدگاههای ایشان به درستی معلوم و شناخته شود. «مرصاد العباد داستان دلکش و به هم پیوسته سرگذشت آدمی از آفرینش تا بازگشت ابدی است. نغزترین و گیراترین بخش کتاب «داستان آفرینش آدم» است و آن در واقع شعر عالی منثوری است که از خداپرستی عاشقانه عرفانی مایه گرفته است.»( نجم الدین رازی،1373: 27-26).
مهمترین موضوعی که در سخنان عطار مطرح است، موضوع خدا، انسان و جهان است؛یعنی جهان آفرینش که ارتباط آن با خدا فقط ارتباط خالق و مخلوق یا صانع و مصنوع است و دیگر هیچ! از آن رو که به سبب عدم سنخیت، جهان که جسم است و جهان خدا که روح کل و مطلق، هیچ ارتباطی نمیتوان میان آن دو برقرار کرد مگر آنکه مفصلی که از هر دو بهرهای داشته باشد در این میان قرار گیرد و این مفصل بنا بر نظر عطار و همفکرانش انسان است که آخرین خلقت است که هم از روح الهی بهرهای دارد و هم از جسم جهانی. این است جهانبینی فلسفی یا بهتر بگویم عرفانی عطار،که البته برای تبیین این جهان بینی باید نکاتی را درباره نظر وی در زمینه آفرینش، جان و روح و نفس، عشق، حرکت کمالی انسان، خدا، رابطه انسان و خدا و سر انجام وحدت وجود بررسی کرد.
عطار در«مصیبت نامه» نظریه تکاملی خود را چنین میآورد که از میان مخلوق میل آدمی به پیشرفت و ترقی است و این تمایل نمودار بلندی نفس اوست و همجنس بودنش با عالم الوهیت. انسان مرغی است از عالم غیب فرود آمده و عمری به سرگشته تا باز به آشیان خویش رسیده است.این عشق به رجعت یکی از آن جهت است که جهان جسمانی بار جان وی را نتواند کشید، و دیگر بدان سبب که هبوط او دلیل نقص وی است و حال آنکه آدمی خواهان کمال است و کمالش در عروج به آنجاست که از نخست بوده. الهینامه نیز مانند کتب دیگر با ستایش خداوند و نعت رسول اکرم(ص) و خلفای چهارگانه آغاز می شود و سپس در هشت بیت روح انسان را مورد خطاب قرار میدهد و برای او شش فرزند : نفس، شیطان، عقل، فقر، علم و توحید ذکر می کند، سپس بیدرنگ وارد اصل داستان میشود.
قرآن مجید نیز، کتاب زندگی و نسخه تکامل و سعادت و پیشرفت آدمی است، بنابراین به جا و ضروری است به یکی از سوالات اساسی انسان که همواره برای او مطرح بوده و هست«هدف ازآفرینش انسان چیست؟» و بشر میخواسته است بداند برای چه آفریده شده است و هدف از زندگی چیست؟ جواب داده شود.
فهرست مطالب
عنوان.......................................................................................................................................... صفحه
چکیده............................................................................................................................................... 1
مقدمه... ........................................................................................................................................... 2
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- بیان مسأله.................................................................................................................................... 5
1-2- روش کار.................................................................................................................................... 8
1-3- پرسش اصلی پژوهش................................................................................................................... 9
1-4- سوالات فرعی ............................................................................................................................. 9
1-5- فرضیه ها..................................................................................................................................... 9
1-6- پیشینه پژوهش ............................................................................................................................ 10
1-7- اهداف پژوهش............................................................................................................................ 12
1-8- روش پژوهش ............................................................................................................................. 12
1-9- ابزارهای گرد آوری اطلاعات ....................................................................................................... 12
فصل دوم
آفرینش انسان در ادیان و قرآن
2-1- آفرینش انسان.............................................................................................................................. 14
2-2- انسان نماینده خدا در زمین............................................................................................................ 15
2-3- فرشتگان در بوته آزمایش ............................................................................................................ 19
2-4- آدم در بهشت ............................................................................................................................. 22
2-5- چرا « ابلیس » مخالفت کرد ؟........................................................................................................ 24
2-6- آیا سجده برای خدا بود یا آدم ؟.................................................................................................... 25
2-7- بهشت آدم کدام بهشت بود؟.......................................................................................................... 25
2-8- گناه آدم چه بود ؟....................................................................................................................... 26
2-9- روایت قرآن و کتاب مقدس.......................................................................................................... 27
2-10- مقایسه معارف «قرآن» با «تورات»................................................................................................. 28
2-11- خدا چرا شیطان را آفرید ؟.......................................................................................................... 31
2-12- بازگشت آدم به سوی خدا........................................................................................................... 31
2-13- چرا جمله (( إِهبَطُوا )) تکرار شده است ؟...................................................................................... 32
2-14- مخاطب در إِهبَطُوا کیست ؟......................................................................................................... 32
2-15- هدف آفرینش از دیدگاه قرآن ................................................................................................... 33
2-16- پیامبر و امام، هدف خلقت........................................................................................................... 36
2-17- قرب ربوبی............................................................................................................................... 38
2-18- جهان آفرینش به سوی کمال....................................................................................................... 40
2-19- آدم در مسیحیت........................................................................................................................ 41
2-20- شواهدی و تفاسیری از خلقت نو در مسیحیت................................................................................. 44
فصل سوم
آفرینش انسان در اساطیر، ادبیات و عرفان
3-1- آفرینش انسان از خاک .............................................................................................................. 46
3-2- خلقت انسان در اساطیر یونان....................................................................................................... 49
3-3- خلقت انسان در اساطیر بین النهرین............................................................................................... 51
3-4- آفرینش انسان در اساطیر زرتشتی................................................................................................. 53
3-5- آفرینش انسان در اساطیر چین...................................................................................................... 54
3-6- آفرینش انسان در اساطیر آفریقا.................................................................................................... 55
3-7- آفرینش انسان در اساطیر مصر...................................................................................................... 57
3-8- منشأ پیدایش انسان از گیاه........................................................................................................... 57
3-9- نخستین جفت در اساطیر ایرانی.................................................................................................... 58
3-10- پیدایش انسان در اساطیر آفریقا.................................................................................................. 60
3-11- کاربرد عناصر ایزدی در آفرینش انسان ...................................................................................... 60
3-12- اساطیر مانوی و گنوسی............................................................................................................ 62
3-13- پیدایش انسان در اساطیر بابلی ................................................................................................... 63
3-14- آفرینش انسان در اساطیر چین و مصر ........................................................................................ 64
3-15- پیدایش انسان از نسل خدایان..................................................................................................... 64
3-16- آفرینش موجودی دیگر به همراه انسان ...................................................................................... 68
3-17- خلق انسان به شکل آفریدگار.................................................................................................... 70
3-18- آفرینش زن در مرتبة دوم.......................................................................................................... 71
3-19- از دست دادن سعادت جاودانگی............................................................................................... 74
3-20- جهان پس از مرگ.................................................................................................................. 77
3-21- فلسفه آفرینش از دیدگاه عرفان، فلسفه وکلام ............................................................................. 78
3-22- نظریه عرفا.............................................................................................................................. 78
3-23- نظریه فلاسفه........................................................................................................................... 82
3-24- نظریه متکلمان......................................................................................................................... 85
3-25- دیدگاه ملاصدرا...................................................................................................................... 86
فصل چهارم
آفرینش انسان در مرصادالعباد، الهی نامه و مصیبت نامه
4-1- سیمای انـسان کامل در آثار عطار ............................................................................................ 90
4-2- آفرینش روح از دیدگاه عطار................................................................................................... 95
4-3- خلقت آدم در چهل شبانه روز .................................................................................................. 97
4-4- داستان آفرینش آدم و حوا از دیدگاه عطار.................................................................................. 98
4-5- سجده کردن فرشتگان بر حضرت آدم و خلیفه و جانشینی آدم برروی زمین ................................... 106
4-6- سجده نکردن شیطان بر حضرت آدم ........................................................................................ 108
4-7- فریفته شدن حضرت آدم و رانده شدن از بهشت (هبوط) .............................................................. 109
4-8- نفخ روح ............................................................................................................... 114
4-9- تأویل واژه نور........................................................................................................................ 115
4-10- مقام ابلیس ............................................................................................................................. 116
4-11- خانه ی عنکبوت ..................................................................................................................... 118
4-12- آفرینش انسان از دیدگاه شیخ نجم الدین رازی ......................................................................... 118
4-13- اهداف خلقت آدم از دیدگاه نجم الدین رازی .......................................................................... 125
4-14- خلقت و آفرینش انسان در مرصادالعباد ..................................................................................... 126
4-15- و مراد از امانت و عرض آن : انا عرضنا الامانة............................................................................. 126
فصل پنجم
بحث و نتیجهگیری
5-1- نتیجه گیری .............................................................................................................................. 131
فهرست منابع....................................................................................................................................... 136
عنوان تحقیق: گنجینه های فراموش شده- مرکز آفرینش های هنری فرمت فایل: word تعداد صفحات: 250 شرح مختصر: یکی از اصلی ترین راه های شناخت موضوعات و پدیده ها و مفاهیم، مطالعه در صفات و آثار آنها می باشد. این موضوع به ویژه وقتی که موضوع در قلمرو نظر و اندیشه مورد بررسی و مطالعه قرار می ...
هدف آفرینش از پرسش هایی که از دیرزمان ذهن دانش وران خداباور را به خود مشغول کرده،و برای هر شخصی پیش می آید، پرسش از هدف آفرینش انسان و دیگرموجودات است.قرآن کریم، این نسخه هدایت گر انسان ها، این پرسش را مطرحکرده، به آن پاسخ می دهد .این پرسش از آن جا سرچشمه می گیرد که خداباوران ...
1394/06/26
1395/03/20
1394/07/21
1394/08/22