نگاهی به علم از دیدگاه قرآن و احادیث

نگاهی به علم از دیدگاه قرآن و احادیث

چکیده

این مجموعه که پیش رویتان قرار دارد،‌ کاری است تحقیقاتی در مورد علم، این مقاله تحقیقاتی علم را از منظر قرآن و احادیث و روایات مورد بررسی قرار داده است. همه ما می دانیم که علم و دانش از اهمیت و جایگاه ویژه ای در دین و آئین ما برخوردار می‎باشد آیات فراوان و احادیث و روایات زیادی در این مورد نقل شده است؛ از طرف دیگر علم و دانش استوارترین وسیله ای است که امور اجتماعی و وضعیت زندگی ما را به خوبی اداره می‌کند و بر آدمی لازم است که تا آن جا که توانایی دارد در این راه قدم بگذارد و از این نعمت الهی که به ما ارزانی شده به نحوه شایسته بهره ببرد. به همین خاطر هدف این مجموعه اینست که تا جایی که امکان دارد جایگاه و ارزش و اهمیت علم را از طریق آیات و روایات و همچنین احادیث برای خوانندگان آشکار سازد. این مقاله از هفت قسمت تشکیل شده است و در هر قسمت آیات و احادیث مربوط به آن نقل شده است. به عنوان مثال قسمت اول در مورد علم در قرآن است. در این قسمت آیاتی از قرآن کریم که مربوط به علم می‎شود جمع آوری شده است و در این بخش نوشته شده است و یا مثلاً در قسمت جایگاه علم، احادیث و روایات مربوط به این بخش از منابع مختلفی جمع آوری شده است و در این قسمت نوشته شده است. در واقع هدف کلی این مجموعه این بوده است که علم که اینهمه در موردش تأکید شده است را از جنبه های مختلف به خوانندگان عزیز بشناسد. این چند جمله چکیده ای بود در مورد معرفی این مجموعه مقاله که انشاء ا… مطالعه خواهید کرد.

مقدمه

علم چیست؟ اگر به ظاهر کلمه نگاه کنیم از سه حرف ساده تشکیل شده است. اما همین کلمه ساده در خودش معنای وسیع و گسترده ای دارد. علم در فرهنگ دهخدا به معنای دانستن، تعیین کردن، دریافتن، ادراک، استوار کردن، انفاق، معرفت دقیق و با دلیل بر کفیات مهینه و یا حضور معلوم نزد عالم، دانست و یقین، معرفت و هر چیز دانسته، دانش و آگاهی و معرفت و شناسائی، هنر، فضل، به کار رفته است. در فرهنگ دهخدا در بعد از معنای علم سخنانی از شاعران و بزرگان ادبی در این مورد بیان شده که به اختصار چند مورد از آنها را ذکر می کنیم. مثلاً ابوالفضل بیهقی گفته: ما را از علم خویش بهره دادی و هیچ چیز دریغ نداشتی تا دانا شدیم. یا در کتاب کلیله و دمنه آمده است، طلب علم و ساختن توشه آخرت از مهماتست خواجه عبدا… انصاری می‌گوید: علم بر سرتاج است و مال بر گردن غل ...

در فرهنگ دهخدا علم آموختن به معنای تعلیم دادن دانش، یاد دادن علم به دیگران آمده است. در ادامة این مطلب سنائی شاعر بزرگ گفته است و چو علم آموختی از حرص آنکه ترس،‌ کاندر شب- چو دزدی با چراغ آید،‌ گزیده تر برد کالا.

در فرهنگ دهخدا علم دارای تقسیمات زیادی است که به چند نمونه از آنها به صورت فهرست وار اشاره می‌کنم. علم احجار، علم اخلاق، علم ادب،‌ علم ادیان، علم استخراج (بیان احکام به واسطه قواعد نجومی یا رملی)، علم انشاء (مطالب را نیکو و فصیح نوشتند)، علم اندازه (هندسه)، علم با کار (علمی که عمل شود)، علم بدیع، علم بلاغت هر چند مورد دیگر، … اگر بخواهیم همة آنها را ذکر کنیم در اینجا نمی گنجد.

علم در فرهنگ معین هم علاوه بر معناهایی که در فرهنگ دهخدا آمده است به معنای ادراک مطابق یا حصول صور اشیا نزد عقل چه آنکه نفس معلوم باشد که علم حضوری است و یا به واسطة معلوم باشد که علم حصولی است. علم نوریست مقتبس از مشکات نبوت در دل بنده مؤمن که بدان راه یابد بخدای یا به کار خدای یا به حکم خدای.

علم در فرهنگ معین هم تقسیمات به خصوصی دارد که به چند نمونه از آنها در ذیل اشاره شده است.

- آخرت (علمی که به فساد بودن فاسد نشود و آن علم تأمین سعادت آخرویست)، - اجمالی (علم به اشیا در مقام اجمال)، سیر اخلاق (علم اخلاق)، - ادنی (علم طبیعی)، - اعلی (علم الهی)، - اقوال (علم به قواعد سخن گفتن، - برهان (علم منطق) و …

اما خود علم در زبان فارسی و عربی بود و معنای متفاوت به کار برده می‎شود و غفلت از این دو نوع کاربرد اغلب به مطالعاتی عظیم انجامیده است، 1- معنای اصلی و نخستین علم، دانستن در برابر ندانستن است به همه دانستینها صرف نظر از نوع آنها علم می گویند و عالم کسی را می گویند که جاهل نیست. مطابق این معنا اخلاق، ریاضیات، فقه، دستور زبان، مذهب، زیست شناسی و نجوم همه علم اند و هر کس یک یا چند رشته از آنها را بداند عالم دانسته می‎شود.

خداوند به این معنا عالم است، یعنی نسبت به هیچ امری جاهل نیست و برای او مسأله مجهولی وجود ندارد. محتوای قرآن به این معنا علمی است یعنی که مجموعه یی از دانستنی هاست و هر کس آنها را بداند عالم به قرآن است. همه فقها عالم اند و هر کس از خدا و صفات و افعال او آگاهی داشته باشد نیز عالم است، دیده می‎شود که در دین معنای علم در برابر جهل قرار می‎گیرد، کلمه KNOWLEDGE در انگلیسی CONNALSSANCE در فرانسه معادل این معنای علم اند. 2- کلمه علم در معنای دوم منحصراً اگر بدانستنی هایی اطلاق می‎شود که از طریق تجربه مستقیم حسی بدست آمده باشند. علم در اینجا در برابر جهل قرار نمی گیرد بلکه در برابر همة دانستنیها قرار می‎گیرد. که مستقیماً از آزمون حسی برنمی خیزند. اخلاق (دانش خوبی ها و بدیها) متافیزیک (دانش احکام و عوارض هستی مطلق) عرفان (تجارب درونی و شخصی) منطق (ابزار هدایت فکر)، فقه، اصول، بلاغت و … همه بیرون از علم به معنای دوم آن قرار می گیرند. و همه به این معنا غیرعلمی اند. کلمه science در انگلیسی و فرانسه معادل این معنای علم اند. دیده می‎شود که علم در این معنای بخشی از علم به معنای اول را تشکیل می‎دهد و به سخن دیگر علم تجربی نوعی از انواع دانستنیهای بسیاری است که در اختیار بشر می‎تواند قرار گیرد.

رشد علم به معنای دوم عمدتاً از آغاز دوره‌ی رنسانس به بعد است در حالیکه علم به معنای مطلق آگاهی (معنای اول) تولدش با تولد بشریت هم آغاز است. این بود مختصری از معنای علم در دو زبان فارسی و عربی. حالا که معنای علم تا حدودی روشن شده ببینیم که چرا علم تا این اندازه در دین ما و در قرآن از اهمیت والایی برخوردار است. و اینهمه آیه و حدیث در مورد آن آمده است.

خدای متعال دانش را سبب کلی برای آفرینش همه عالم علوی و منطقی قرار داده و این اندازه از جلالت و فخر در حق دانش کافی است که خدای در کتاب حکمش از نظر بینائی و یادآوری ارباب معرفت می فرماید و خدا کسی است که هفت آسمان را ایجاد فرموده، و از زمین مانند آسمان آفریده، و امر خود را میان آنها فرو فرستاد، تا بدانید که خدا بهر چیزی توانا است و دانش او بهر چیزی احاطه دارد، همین آیه بر شرافت علم کافی است، بویژه علم توحید که اساس هر علم و مدار هر دانش است،‌ خدای متعال دانش را بالاترین شرافت و بزرگترین عزت برای فرزند آدم قرار داده و نخستین سنتی که پس از آفرینش و ظهور او از کتم عدم بیضا و نور وجود است نهاده نعمت دانش است، چنانچه د سورة علق که اولین سورة منازلة پیمبر اوست می فرماید: (إقرا اسم ربک الذی خلق،‌ خلق الانسان من علق، اقرا و ربک الاکرم، الذی عَلم بالقلم، نیکو تدبر کن چگونه افتتاح فرموده کتاب خود را که باطلی در او نیست و از جانب حکیمی فرو فرستاده شده که شبهه در کلام او راه ندارد به نعمت ایجاد، از آن پس نعمت دانش را بر بشر خوانده، و اگر نعمت و منتی بعد از نعمت ایجاد بالاتر از دانش بوده، خدای بدین نعمت بزرگ اختصاص نمی داد و در این آیه علاوه بر آنکه حسن براعت و دقائق معانی و حقایق بلاغت را مراعات فرموده، نور هدایت و راه دلالت به صراط مستقیم را منوط به علم دانسته.

خدای متعال در قرآن میان نعمت دسته جمع فرموده خبیث، طبیب، کور و بینا، تاریکی و روشنی، بهشت و دوزخ، گرمی و سردی، و هرگاه تفسیر این موضوع را با تدبر درک کنی خواهی فهمید که مراد از همه علم است.

خداوند پیغمبر خود را با آنکه در علم و حمت به بینهایت رسیده بود مأمور به تقاضای علم و دانش فرموده که در سورة طه آیه 113 به این موضوع اشاره فرموده (و قُل ربِّ زدنی عِلما) این چند جمله اندکی بود از فضیلت علم و دانش که خدای متعال در قرآن بیان فرموده. اما تنها در قرآن اشاره نشده بلکه در احادیث پیامبر اکرم (ص)، ائمه معصومین (علیهم السلام) به این مورد تائید فراوان شده است در زیر به چند نمونه از این احادیث به اختصار پرداخته شده است.

پیغمبر اکرم فرموده: اگر در حق هر کس خدای متعال آهنگ خیر و نیکی عطا فرماید او را فقیه در دین نماید. همچنین در جای دیگر می فرماید: فراگرفتن دانش سنت است بر هر مرد مسلمان. صفوان بن عسال گفت خدمت پیغمبر (ص) مشرف شدم آن حضرت در مسجد جلوس داشت و بر برد قرمز رنگی تکیه فرموده بود، عرض کردم آمدم دانش فراگیرم، فرمود آفرین به طالب دین، زیرا طالب علم را فرشتگان به بالهای خود احاطه کنند، سپس بعضی از آنها بر بعضی دیگر از کثرت محبتی که به دانش دارند بالا روند تا به آسمان دنیا رسند این بود روایتی از پیامبر در مورد اهمیت و برتری علم از زبان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله). هر چند این احادیث زیاد است اما در اینجا نمی گنجد که همه اینها را ذکر کنیم و لذا به همین چند مورد بسنده می کنیم.

(پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله- منیة المرید)

1- همانا فرشتگان بالهای خود را در زیر پای تعلمی می گشایند که بدانچه انجام داده راضی و خشنود می‎باشد.

(پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله- منیة المرید)

2- مردمی که اندکی از نور دانش کسب کرده برتر است از پارسائی که هماره به نیایش پروردگار خود قیام کند، و همواره سر بندگی بر زمین نهد.

(پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله- منیة المرید)

جایگاه علم

1- پیامبر (صلی الله علیه و آله): پیامبر خدا از خانه بیرون آمد، در مسجد دو مجلس دید: در یک مجلس غوررسی و تفقه در دین می شد، و مجلس دیگر به دعا خواندن و از خدا مسئلت کردن می گذشت. گفت: «هر دو مجلس نیک است. آن گروه خدا را می خوانند، در آن گروه می آموزند و مطالب را به نادانان می فهمانند. این گروه آموزشگران برترند: من برای آموزشگری فرستاده شده ام». آنگاه در کنار ایشان نشست.

(برگرفته از کتاب الحیاة)

2- پیامبر (صلی الله علیه و آله): یکی از انصار نزد پیغمبر اکرم (ص) آمد و گفت: ای پیامبر! اگر بنا باشد جنازه ای را تشییع کنم یا در مجلس درس دانشمندی حاضر شود،‌حضور مرا در کدام از این دو دوستتر داری؟ پیامبر گفت: اگر کسانی باشند که در پی جنازه روان شوند و آن را به خاک سپارند،حاضر شدن در مجلس مرد دانشمند از حضور در تشییع هزار جنازه، و دیدار از هزار بیمار، و برپا ایستادن برای عبادت در هزار شب، و روزه داشتن در هزار روز، و صدقه دادن هزار درهم به بینوایان، و گزاردن هزار حج مستحبی، و حضور در هزار جنگ در راه خدا- جز جنگ واجب- و دادن مال و جان در این راه، فضیلتی بیشتر دارد. اینها کجا به پای حضور در مجلس عالم می رسد؟ آیا ندانسته ای که اطاعت و عبادت خدا نیز به علم است، و نیکی دنیا و آخرت با علم است، و شر دنیا و آخرت با جهل و نادانی.

(از کتاب الحیاة)

3- حکمت و دانش بر شرف و بزرگواری افراد شریف می افزاید، و حتی بردگان را [در سایة بینش علمی] به مجالس و محافل بزرگان ترفیع می‎دهد.

(پیامبر اکرم (ص)، آداب تعلیم و تربیت در اسلام)

4- دانشجویی که هدف او از علم آموختن، احیا دین و آئین الهی است اگر بهنگام تحصیل علم، مرگش فرا رسد، فاصلة میان او و میان پیامبران از لحاظ مقام، منزلت بهشتی در حد یک پایه و یک درجه است.

(پیامبر اکرم (ص)، آداب تعلیم و تربیت در اسلام)

5- اگر کسی در صدد پویائی از علم برآید [و سعی خویش را در بازیافتن علم، مصروف دارد و در خلل ساعی و کوششها] علم و دانش را باز یابد از لحاظ اجر و پاداش، خداوند و بهره و نصیب برای او مقرر می فرماید: ولی اگر (علیرغم کوشش هایش) در پویائی از

علم، توصیه و ناکام گردد، یک اجر و پاداش در نزد خداوند متعال برای او منظور می‌گردد. (پیامبر اکرم (ص)، آداب تعلیم و تربیت در اسلام)

6- امام علی (علیه السلام) می فرماید: ای مردم بدانید کمال دین طلب علم و عمل بدان است، بدانید که طلب علم بر شما از طلب مال لازم تر است زیرا مال برای شما قسمت و تضمین شده و عادلی که خداست آنرا بین شما قسمت کرده و تضمین کرده و به شما می رساند ولی علم نزد اهلش نگهداشته شده و شما مامورید که آنرا از اهلش طلب کنید، پس آنرا بخواهید. (اصول کافی، ج اول)

7- امیرالمومنین علی (علیه السلام): به کمیل بن زیاد فرمود: «کمیل! علم، بهتر از مال است، زیرا علم و دانش از تو نگهبانی و پاسداری کرده و وجودت را در پناه خود قرارز می‎دهد. ولی در مورد مال، ناگزیری که خود نگهبان و پاسدار آن باشی. علم و دانش بر تمام شئون زندگی و پدیده های هستی فرمانروا و حاکم است، در حالیکه مال و ثروت انسان، محکوم و دستخوش ارادة او می‎باشد. صرف مال و انفاق آن، موجب نقصان و کاهش آن می گردد در حالیکه انفاق علم یعنی تعلیم آن به دیگران، اندوخته هایی علمی عالم و دانشمند را پربارتر و فزاینده تر می سازد. (آداب تعلیم وتربیت در اسلام)

8- امام علی (علیه السلام) : علم ریشه هر نیکی است. (از کتاب الحیاة)

9- امام صادق (علیه السلام): علم اصل و ریشة هر حالت عالی است و بلندترین پایگاه صعود است. به همین جهت پیامبر (ص) گفت : «طلب علم بر هر زن و مرد مسلمان واجب است» یعنی علم (و آیین) پرهیزگاری و یقین. (الحیاة)

10- امام صادق (علیه السلام): چون روز قیامت شود، خدای بزرگ، مردمان راهبر، در پهنه ای یکسان گردآورد، و ترازوها گذارده شود. آنگاه خون شهیدان را با مرکب خامه دانشمندان در دو کفة ترازو نهند، پس مرکب خامه دانشمندان بر خون شهیدان فزونی یابد. (الحیاة)

فهرست مطالب

مقدمه

علم در قرآن

ارزش علم

اهمیت علم

جایگاه علم

آثار برکات علم

انواع علم

بهترین علم

منابع

خرید فایل

زنان و دختران جهان اسلام ازمنظر آیات قرآن و احادیث پیامبر اسلام (ص)

زنان و دختران جهان اسلام ازمنظر آیات قرآن و احادیث پیامبر اسلام (ص)

در جهان پیرامون ما زنان و دختران پیرو ادیان مختلف آسمانی زندگی می کنند. زنان و دختران بسته به دین و ملیتی که دارند و یا در محدوده ی جغرافیایی که زندگی می کنند، از قوانین مختلفی در زمینه ی پوشش و لباس و حجاب استفاده می کنند.این مقاله می کوشد تا بهتر زیستن دختران و زنان مسلمان را ...

دریافت فایل

بهره گیری مولانا از احادیث پیامبر اسلام (ص) و آیات قرآن در دفتر اول مثنوی

بهره گیری مولانا از احادیث پیامبر اسلام (ص) و آیات قرآن در دفتر اول مثنوی

این مقاله می کوشد تا استفاده ی مولانا از احادیث قرآن مجید و آیات نورانی کلام وحی را در ابیات دفتر اول مثنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی مشهور به مولوی را بررسی کند. مولانا برای پر بار ساختن کلام منظوم خود از بسیاری از آیات قرآن بهره های فراوان برده است. همچنین او از احادیث ...

دریافت فایل

توبه در قرآن و احادیث و معنای توبه

توبه در قرآن و احادیث و معنای توبه

عنوان تحقیق: توبه در قرآن و احادیث و معنای توبه فرمت فایل: word تعداد صفحات: 150 شرح مختصر: توبه یعنی بازگشت و نسبت داده می شود به انسان و به خدای متعال ، معنای توبه در مورد انسان بازگشت از معصیت به سوی فرمانبرداری است و در مورد خدای متعال رجوع از عذاب به سوی لطف است . توبه در ...

دریافت فایل

پاورپوینت احادیث و پند های پیامبر

پاورپوینت احادیث و پند های پیامبر

پاورپوینت بسیار عالی و زیبا با سخنان و اشعاری راجع به حضرت محمد (ص) ...

دریافت فایل

احادیث ناخوانده در مورد مسائل زناشوئی

احادیث ناخوانده در مورد مسائل زناشوئی

احادیثی که باید خوانده شوند ! ناگفته های مسائل زناشوئی مجموعه آموزنده برای تمام زوج ها شامل: دانستنی zwnj;های همبستر شدن بهداشت زناشویی بر طرف ساختن بوی نا مطبوع خالی کردن مثانه پیش از آمیزش آمیزش با شکم خالی انجام گیرد نه با شکم پُر ترک آمیزش هنگام عادت ضررهای آمیزش در حال ...

دریافت فایل

احادیث درباره اسراف

» :: احادیث درباره اسراف
--- خرید و دانلود محصول

1394/06/17

---

---

لینک محصول

http://kavoshgar.zepo.ir/post/7136

احادیث ظهور وعلائم آخر الزمان

» :: احادیث ظهور وعلائم آخر الزمان

با سلام:

فایل احادیث ظهور وعلائم آخر الزمان اثر استاد علی اکبر رائفی پور

اشاره دارد به:

ایمان به غیب/در مکاشفات یوحنا و نگاه آخر الزمانی به هفت دوره می باشد که : دوره اول دوره اعمال از خلقت تا هبوط آدم/

دوره دوم : دوره وجدان از هبوط آدم تاطوفان نوح/

دوره سوم: شکل گیری دولتها تا کوه سینا/

دوره چهارم : دوره شریعت از کوه سینا تا روز پنجاهم/

دوره پنجم:دوره آسایش است از روز پنجاهم تا دومین ظهورمسیح/

دوره ششم دوره مملکت هزار ساله/

دوره هفتم:دوره ابدیت بهشت اصلی وقیامت ودیدار خدا.

خرید و دانلود محصول

1394/09/12

---

احادیث , ظهور , وعلائم , آخر

---

لینک محصول

http://kavoshgar.zepo.ir/post/24947

احادیث با تصاویر

» :: احادیث با تصاویر
تصاویر احادیث با تصاویر فوق العاده خرید و دانلود محصول

1394/07/12

---

تصویر

---

لینک محصول

http://kavoshgar.zepo.ir/post/11841

اندروید احادیث زناشویی

» :: اندروید احادیث زناشویی
--- بسم الله الرحمن الرحیم

عزیزان این برنامه حاصل چند ماه پژوهش گروه پرواز است فلذا نمونه دیگری از این برنامه به هیچ وجه وجود ندارد همچنین این برنامه توسط تیم ترجمه گروه پرواز به چند زبان زنده دنیا ترجمه شده و هم اکنون نسخه انگلیسی آن در سایت گوگل پلی به قیمت 5 دلار حدود 15 هزار تومان به فرش می رسد این قیمت برای شما 4 هزار تومان در نظر گرفته شده است ما را از دعای خیرتان محروم نفرمایید

کامل ترین مجوعه آموزش روابط همسران تماما برگرفته ازآموزه های اسلامی ، قرآن کریم و احادیث ائمه اطهار (ع) ....و

شامل :

احادیث مربوط به رفتار زن نسبت به شوهر

احادیث مربوط به رفتار شوهر نسبت به زن

احادیث ایام مناسب رابطه جنسی

آداب پیش از رابطه جنسی و پس از آن

تعیین جنسیت فرزند با احادیث

آداب شب زفاف بر گرفته از احادیث

خوراکی های تقلیل و تقویت قوه جنسی

و هر آنچه ک لازم است طبق احادیث انجام دهید.

با قابلیت انتخاب شش فونت زیبا و تغییر اندازه متن

امکان جستجو در احادیث

امکان نشانه گذاری موارد مورد علاقه

و..................

خرید و دانلود محصول

1395/02/12

---

احادیث رابطه زناشویی , احادیث همسران , احادیث

---

لینک محصول

http://kavoshgar.zepo.ir/post/49150