معرفی شاعران عربی سرای و بررسی سروده های ایشان و سیر تغییر و تحول ادبیات منظوم عربی در قرن چهارم تا ششم هجری در اصفهان

معرفی شاعران عربی سرای و بررسی سروده های ایشان و سیر تغییر و تحول ادبیات منظوم عربی در قرن چهارم تا ششم هجری در اصفهان

چکیده

سرزمین کهنسال ایران از دیرباز مهد پرورش دانشمندان و ادیبان بسیاری در زمینه های مختلف بوده است که آثار باز مانده از آنها جایگاه خاصی برای این کشور در میان سایر ملل جهان به وجود آورده است. در بین شهرهای هنر پرور این سرزمین نیز برخی از آنها، مقامی بس رفیع به خود اختصاص داده اند که شهر اصفهان از آن جمله می باشد.

اصفهان نامی آشنا در تاریخ و فرهنگ و ادبیات عربی است زیرا بزرگان و نام آوران بسیاری که از آنان، کتابها و آثار پر بها و ارزشمند باقی مانده منسوب به این شهر می باشند.

زبان و ادبیات عربی در این خطه از قرن چهارم هجری شکل می گیرد و در سده های پنجم و ششم به اوج خود می رسد به طوری که در سده چهارم هجری، اصفهان، بغداد ثانی لقب یافت.

در بررسی ادبیات منظوم عربی در اصفهان از سده ی چهارم تا ششم هجری به مضامین مدیحه سرایی و اشعار حکمی و وصف که بیش از سایر موارد در میان سروده های شاعران عربی سرای اصفهانی به چشم می خورد و نقطه مشترک میان اکثر آنهاست پرداخته شده است.

مقدمه:

شکر و سپاس بی قیاس خداوند عزوجل را سزاست که یگانه بی همتا و آفریننده باغ رنگارنگ این جهان زیباست، او که در ایجاد این کائنات عظیم و این ستارگان درخشان و کهکشانهای وسیع بی سقف و بی ستون و این آسمان بلند نیلگون به نصیر ووزیر محتاج نگشت و در خلقت موجودات مشاورت نفرمود، بخشنده بی منت، آفریدگار پر رحمت، ارحم الراحمین.

افضل صلوات و اکمل تحیات برسید مرسلین و خاتم نبیین، مفخر موجودات، سرور کائنات، شفیع موید رسول مسدد ابوالقاسم محمد (ص).

از دورترین ادوار تاریخ تاکنون همواره طبع لطیف و اندیشه ظریف و قدرت خلاق قوم ایرانی همراه با خلق و خوی نرم و روحیه ی حساس، این ملت را از دیگر اقوام متمایز ساخته است. آنها همواره نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه ی علم و ادب از زمانهای قدیم تا کنون ایفا نموده اند. چنین نقشی در توسعه زبان و ادبیات عربی نیز چشمگیر بوده است.

بر کسی پوشیده نیست که علوم زبانی از جمله صرف و نحو و بلاغت، به دست ایرانیان فرهیخته پرورش یافت و به حد کمال رسید. نام بزرگانی چون سیبویه و ابو علی فارسی و نیز سکاکی و خطیب قزوینی و امام فخر رازی همواره بر تارک این علوم می درخشند. کتابت عربی نیز از آغاز حیات فنی خود، پرورش یافته ی ذوق ایرانیست تا آنجا که گفته شده است «بدئت اللکتابه بعبد الحمید و ختمت بابن العمید» هر دو شخصیت مذکور که آغاز و سرانجام کتابت به آنها نسبت داده شده است از نژاد ایرانی اند و سبک نگارش ابن عمید از سده ی چهارم هجری تا سالیان آغازین نهضت ادبی معاصر عربی به عنوان سبک غالب درنزد عموم نویسندگان عربی به شمار می آمد.

در میان شهرهای این سرزمین یگانه، اصفهان بزرگ به شهادت آثار شگرف باستانی و کتب ارزشمند علمی و ادبی که زینت بخش موزه ها و کتابخانه های معروف دنیاست با ارائه و عرضه نوابغ علمی و شعرای برجسته، جایگاه ویژه و ممتازی را به خود اختصاص داده است.

با توجه به اینکه سده ی چهارم تا ششم هجری زمان شکوفایی ادب عربی در اصفهان می باشد لذا در پایان نامه مذکور برآنیم که با معرفی شاعران عربی سرای اصفهان و بررسی سروده های ایشان، سیر تغییر و تحول ادبیات منظوم عربی را در این خطه، مورد تحقیق و ارزیابی قرار دهیم.

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده 1

مقدمه: 2

فصل اول. 5

کلیات... 5

1-1-بیان مسئله. 6

1-2- اهداف تحقیق.. 7

1-3- پیشینه تحقیق.. 8

1-4- روش کار. 8

فصل دوم. 9

نگاهی به تاریخ شهر اصفهان. 9

2-1- وجه تسمیه ی اصفهان. 10

2-2-1- پیش از اسلام. 11

2-2-2- در دوره های اسلامی.. 12

2-2-3- در دوره زیاریان. 15

2-2-4- در دوره دیلمیان. 16

2-2-4-1- خدمات دیلمیان در اصفهان. 18

2-2-5 در دوره سلجوقیان. 18

2-2-6- در دوره خوارزمشاهیان. 21

2-3- ادیان و مذاهب... 22

2-4- علوم و معارف... 25

2-4-1- مراکز آموزش... 27

2-4-1-1- مساجد. 27

2-4-1-2- کتابخانه ها 29

2-4-1-3- مدارس... 29

ا

2-4-1-4- خانقاه ها 31

2-5- نشر زبان و ادبیات عربی.. 32

فصل سوم. 37

ادبیات منظوم عربی در اصفهان. 37

3-1- مدیحه سرایی.. 38

3-1-1- مطلع قصاید مدحی.. 41

3-1-1-1- مقدمه طللی.. 41

3-1-1-2- مقدمه تغزلی.. 43

3-1-1-3- مقدمه وصف خیال. 45

3-1-1-4- مقدمه ای با یاد ایام جوانی.. 47

3-1-2- نوآوری در مطلع قصاید مدحی.. 48

3-1-3- معانی و سبکهای تقلیدی و نو در مدح.. 51

3-1-3-1- مدح امیران و وزیران. 51

3-1-3-2- مدح استادان و عالمان. 61

3-1-3-3- مدح در مراسم واعیاد مختلف... 62

3-1-3-4- مدح و وصف شهرها و کشورها 65

3-1-3-5- مبالغه در مدح.. 68

3-1-3-6- ابتکارهای نو در مدیحه سرایی.. 71

3-1-3-7- گرایش خطابی.. 75

3-1-3-8- کاربرد واژگان فارسی و اصطلاحات جدید در اشعار. 76

3-1-3-9- افراط در کاربرد آرایه های بدیعی.. 78

2-1-4- مدایح مذهبی.. 81

3-2- شعر تعلیمی.. 88

3-2-1- شعر حکمی.. 89

3-2-1-1- پندهای عربی پیش از دوره عباسی.. 90

3-2-1-2- توجه ایرانیان به پند. 92

3-2-1-3- راههای ورود اندرزهای فارسی به ادبیات عربی.. 93

3-2-1-3-1- ترجمه. 93

3-2-1-3-2- آمیختگی ایرانیان و عربها در زمینه های مختلف... 96

ب

3-2-1-4- ویژگی ادبیات حکمی در عصر عباسی.. 97

2-2-1-5- موضوعات ادبیات پند و اندرز. 101

3-2-1-5-1- بخشش و انفاق.. 103

3-2-1-5-2- قناعت... 104

3-2-1-5-3- همت و تلاش... 106

3-2-1-5-4- صبر و شکیبایی: 108

3-2-1-5-5- دوست... 110

3-2-1-5-6- رازداری.. 113

3-2-1-5-7 علم و آموزش... 113

3-2-1-5-8- ارزشهای اخلاقی.. 116

3-2-1-5-9- سفر. 118

3-2-1-5-10- تندرستی.. 119

3-2-1-5-11- غنیمت شمردن عمر و ارزش آن. 119

3-2-1-5-12- دنیا و روزگار. 121

3-2-1-5-13- پیری وناتوانی.. 123

3-2-1-5-14- مرگ... 125

3-2-1-5-15- پرهیزگاری.. 126

3-2-1-5-16- قدرت خداوند وتوکل بر او. 127

3-2-1-5-17 استغفار. 129

3-2-1-5-18 – خدا شناسی.. 130

3-2-1-5-19- خودشناسی.. 130

3-2-1-5-20 دین.. 131

3-2-1-5-21- دورویی.. 131

3-2-1-5-22- حرص و طمع. 132

3-2-1-5-23- سخن چینی.. 132

3-2-1-5-24- خود پسندی: 132

3-2-1-5-25- مال اندوزی.. 133

ج

3-2-1-5-26- گمراهی.. 134

3-2-1-5-27- غیبت... 134

3-2-1-5-28- حسادت... 135

3-2-1-5-29- تنبلی.. 135

3-2-2- شعر تعلیمی مربوط به آموزش علوم و فنون. 136

3-3- وصف... 138

3-3-1- وصف در شعر کهن عربی.. 138

3-3-2- وصف در عصر عباسی.. 140

3-3-2-1- وصف طبیعت اصفهان و مناطق اطراف آن. 143

3-3-2-2- وصف باغ و بستان. 150

3-3-2-3- وصف برف و باران. 153

3-3-2-4- وصف گلها و میوه ها 154

3-3-2-5- وصف اشیاء و بناها 158

3-3-2-6- وصف حیوانات... 164

فصل چهارم. 167

بررسی آثار و احوال برخی مشاهیر اصفهانی از سده ی چهارم تا ششم هجری.. 167

4-1- ابوالفرج اصفهانی.. 168

4-1-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 169

4-2- ابن طباطبای اصفهانی.. 172

4-2-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 174

4-3- صاحب بن عباد. 175

4-3-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 178

4-4- ابواسماعیل طغرایی.. 180

4-4-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 183

4-5- عماد الدین اصفهانی.. 186

4-5-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 187

فصل پنجم. 190

5- نتیجه گیری.. 191

«خلاصه الاطروحه باللغه العربیه» 200

د

فهرست منابع. 203

Abastract 208

خرید فایل

شاعران معاصر نیشابور

شاعران معاصر نیشابور

محمدرضا شفیعى کدکنى

شاعر ، ادبیات پژوه ، منتقد ادبى ،مصحح و مترجم.
متولد ۱۳۱۸ ، کدکن نیشابور

تلمذ و شاگردى دروس حوزوى در محضر بزرگانى چون ادیب نیشابورى دوم، میرزا هاشم قزوینى، آیت الله میلانى و برخى دیگر از علماى نامدار
- دکتراى زبان وادبیات فارسى از دانشگاه تهران ۱۳۴۸
- شاگردى بزرگانى چون بدیع الزمان فروزانفر، دکتر مینوى، دکتر على اکبر فیاض، احمدعلى رجایى بخارایى و غلامحسین یوسفى ، غلامحسین مصاحب و عباس زریاب خویى و ...
- تدریس و تحقیق در دانشگاه هاى مختلف جهان از جمله انگلستان ، آمریکا ، ژاپن و ..
- نخستین محققى که در دوره معاصر «بیدل دهلوى» را به جامعه ادبى معرفى نمود.
- نخستین محققى که در دوره معاصر «حزین لاهیجى» را به جامعه ادبى معرفى نمود.
- با تحلیل و تفسیر کتاب «الفصول» چهره واقعى کرامیه را به پژوهندگان ایران و ایرانیان شناساند.
- برخى از دفترهاى شعر او عبارتند از : زمزمه ها ، شبخوانى ، از زبان برگ ، در کوچه باغهاى نیشابور، از بودن و سرودن ، مثل درخت در شب باران ، بوى جوى مولیان و ...
- برخى از تصحیحات و تحقیقات وى عبارتند از : «شاعر آینه ها» (در باره بیدل دهلوى) ، تاریخ نیشابور ، تفسیرالفصول ، دیوان شمس ، غزلیات عطار، اسرار التوحید ، سبک شناسى عرفان و ادبیات فارسى ، موسیقى شعر ، شعر معاصر عرب، الهى نامه و مصیبت نامه عطار نیشابورى ، البدء والتاریخ و دفتر روشنایى و ...
و در آغاز، سخن بود و سخن تنها بود
و سخن زیبا بود .
بوسه و نان و تماشاى کبوترها بود
«درین قحط سال دمشقى» نوشتن از شفیعى کدکنى پاس داشتن حرمت عشق است. گرچه این نوشتن، تلاشى بى سرانجام و تقلایى بى فرجام خواهدبود و قلم زدن در این راه عرض خود بردن و زحمت دیگران داشتن است و پیشاپیش به تمام هواخواهان و دوستداران کدکنى مى گویم که: «ببخشاى اى روشن عشق‎/ بر ما ببخشاى!»

نوشتن درباره «محمدرضا شفیعى کدکنى» را مى توان از مناظر و منفذهاى گونه گون آغاز کرد و به سرانجام رساند. چه او هم محقق است و هم منتقد و هم شاعر، چنانکه نخستین کسى است که «بیدل دهلوى» را به جامعه ادبى ما معرفى کرد و هم مى توان مدعى شد که کدکنى فضل تقدم در معرفى «حزین لاهیجى» را نیز داشته است. همانطور که تحقیقات بدیع، دامنه دار و ژرف او در باب «کرامیه» اعتبارجهانى دارد. چرا که به زعم بسیارى او بود که نخستین بار با کشف و تحلیل بسیار مهمش در کتاب «الفصول» چهره واقعى کرامیه را به پژوهشگران نمایاند.
در واقع مقالات او در این کتاب نشان مى دهد که «کرامیه» اولین تجربه هاى «زهد» را در شعر فارسى واردکردند. تحقیقات او در این باب حتى «مارلونگ» استاد بزرگ تاریخ و کلام اسلامى را هم به حیرت واداشت.
در باب تحقیق کدکنى بسیارمى توان نوشت. تعریفى که او از تصرف در تحقیقات شگرف و عمیقش ارائه کرد، عملاً موجب ایجاد «سبک شناسى عرفان و ادبیات عرفانى» در فرهنگ ایران شده است. او براى اولین بار ادبیات عرفانى را در قالب آمار موردبررسى علمى قرارداد.
کدکنى با تصحیح انتقادى خود در کتابهاى «اسرارالتوحید» و «حالات و سخنان ابوسعید» با بازسازى و پیراستن این دو اثر مهم در ادبیات عرفانى دوکتاب بارز و برجسته در این عرصه را روانه بازار نشر کرد و مشتاقان این عرصه را بسیار سیراب نمود. باید اعتراف کرد که تلاش کدکنى در این دو کتاب براى ارائه اطلاعات ناب و دسته اول پیرامون احوال و اقوال مشایخ صوفیه، مباحث ادبى، لغوى، تعیین هویت، اعلام تاریخى و جغرافیایى به مشتاقان این عرصه ادبى ستودنى و غیرقابل فراموش است.
شفیعى کدکنى همچنین درکتاب مانا و ماندگارش «موسیقى شعر» گسترده ترین وعالمانه ترین بررسى را پیرامون «موسیقى» به انجام رسانده است و این حکایتگر این واقعیت است که او شناخت بى حد و حصر از موسیقى ایرانى دارد وبرخلاف بسیارى از ادبا و شعرا که میانه اى با موسیقى به معناى علمى و حرفه اى آن ندارند، کدکنى موسیقى را نه به نظر که در عمل مى شناسد و بسان حلقه خراسانى که دایره اى از شعرا و ادباى مشهور و معروف آن خطه است توان بازپرداخت و نقد موسیقى را حتى در شعر دارد.
تلاش کدکنى در عرصه شناخت و شناساندن «شعر معاصر عرب» هم در خور تحسین و تقدیر است. چه او اولین کسى است که به معرفى مفید و پر از اطلاعات و جامع از جریان هاى شعر معاصر عرب را به زبان فارسى ارائه کرده است. او در کتاب «شعر معاصر عرب»اش علاوه بر آنکه به مطالعه اى تطبیقى میان جریان شعر مدرن فارسى و عربى در قرن گذشته دست مى زند و اعلام مى کند که تغییر و تحولات رخ داده در اشعار فارسى و عربى سده اخیر ناشى از ورود شعر فرنگى و ترجمه اشعار فرنگ در فرهنگ هاى عربى و فارسى است.
تصحیح «تاریخ نیشابور» نیز از دیگر خدمات ارزنده کدکنى است. چنانکه درباره این کار او گفته اند: اگر در کارنامه شفیعى کدکنى تنها تصحیح انتقادى «تاریخ نیشابور» ثبت مى شد براى اینکه نامش را در شمار خادمان بزرگ فرهنگ ایران در قرن اخیر قراردهد کفایت مى کرد. چه شفیعى کدکنى براى تعیین هویت اعلام رجالى و جغرافیایى پرشمار این کتاب سال ها وقت صرف کرد و به تعبیر خودش «جان کند» تا توانست با تصحیح و احیاى این کتاب که از آن به «کتاب مادر» تعبیرمى کنند، آن را از زاویه گمنامى وارد متن پژوهش هاى محققان کند. درباره اهمیت این کتاب همین بس که این کتاب را یکى از اسناد بسیارمهم تاریخ تمدن و فرهنگ نیشابور بزرگ مى دانند و به شمار مى آورند.
از دیگر کارهاى مهم کدکنى در مقام محقق و پژوهشگر ادبى، کار شگرف و عظیم او در «مختارنامه» و «منطق الطیر» شیخ فریدالدین عطار نیشابورى است. تصحیح منتقدانه او باعث شده است که ما امروز اطلاعات و شناخت گسترده تر و ژرف ترى پیرامون زندگى شیخ فریدالدین عطار نیشابورى و بلاغت و سبک شخصى و ریشه هاى اندیشه او داشته باشیم. اطلاعاتى که تا پیش ازاین کتاب کمتر قابل دسترسى و دریافت بود.
اى تو آغاز، ‎/ تو انجام، تو بالا، تو فرود‎/ اى سراینده هستى، سر هر سطر و سرود
بازگردان، به سخن، دیگربار ‎/ آن شکوه ازلى، شادى و زیبایى را ‎/ داد و دانایى را.
تو سخن را بده آن شوکت دیرین، آمین! ‎/ نیز دوشیزگى روز نخستین، ‎/ آمین!
در باب زندگانى محمدرضا شفیعى کدکنى، بسیار نوشته اند. چه بوده و که بوده و کى و کجا به دنیا آمده است و ما نیز از سر اجبار به آن مى پردازیم.

خرید فایل

مجموعه ای از اشعار شاعران معاصر

مجموعه ای از اشعار شاعران معاصر

مجموعه ای کامل از اشعار شاعران معاصر بیش از 70 عنوان از اشعار شاعران معاصر ایران و دیگر کشورها که آمیخته با فرهنگ و آداب و رسوم بین المللی در قالب شعر می باشد من از بازترین پنجره با مردم این ناحیه صحبت کردمحرفی از جنس زمان نشنیدم!هیچ چشمی عاشقانه به زمین ...

دریافت فایل

بازتاب وقایع سیاسی از صدور فرمان مشروطیت تا پایان سلسلة قاجاریه در شعر شاعران دوران

بازتاب وقایع سیاسی از صدور فرمان مشروطیت تا پایان سلسلة قاجاریه در شعر شاعران دوران

بازتاب وقایع سیاسی از صدور فرمان مشروطیت تا پایان سلسلة قاجاریه در شعر شاعران دوران پس از تلاش ها و آویز و گریزهای بسیار مجاهدان و علمای دینی و ملت ایران سرانجام در سیزدهم مرداد 1285 خورشیدی مظفرالدین شاه قاجار فرمان حکومت مشروطه را امضا و صادر کرد و سه روز پس از آن دستخط دیگری ...

دریافت فایل

دانلود بهترین کتاب گلچین اشعار شاعران ایران و جهان به ترتیب حروف الفبا

دانلود بهترین کتاب گلچین اشعار شاعران ایران و جهان به ترتیب حروف الفبا

گلچین اشعار شاعران ایران و جهان الف raquo; ابوسعید ابوالخیر -احمد شاملو -احمدرضا احمدی -اکبر اکسیر -امیرخسرو دهلوی-انوری - اوحدی مراغه ای-ایرج جنتی عطائی ب raquo; بابا طاهر عریان همدانی -برتولت برشت پ raquo; پرسی بیش شلی -پروین اعتصامی - پژمان بختیاری ج raquo; جلیل صفر ...

دریافت فایل

مختصری از زندگی نامه شاعران ایرانی

مختصری از زندگی نامه شاعران ایرانی

شرح مختصری از شش شاعر نامی ایرانی ،شهریار ،بهار ،جامی ،حافظ ،سعدی ، فردوسی ...

دریافت فایل

مقایسه سلامت روان شاعران در کنار افراد غیر شاعر

مقایسه سلامت روان شاعران در کنار افراد غیر شاعر

عنوان کامل : مقایسه سلامت روان شاعران در کنار افراد غیر شاعر تعداد صفحات : 80 دسته : روش تحقیق توضیحات : چکیده با توجه به عقیده ی فروید که می گوید: laquo;ویژگی افراد دارای سلامت روانشناختی خودآگاه کردن وبه خودآگاه آوردن آنچه ناخودآگاه است. raquo; و استفاده از مکانیسم هایی مثل ...

دریافت فایل

مقاله نیایش و ستایش معبود در اشعار شاعران برجسته سبک عراقی

مقاله نیایش و ستایش معبود در اشعار شاعران برجسته سبک عراقی

چکیدهنیایش یکی از روحانی ترین لحظات زندگی هر مؤمن است. در همه ادیان آسمانی متناسب با تلقی و درک مؤمنان از دین شیوه ها و شکل هایی برای راز و نیاز با معبود فراهم شده است. شاعران هم به عنوان دارندگان روحهای لطیف و حساس در لابلای اشعار خود مناجات هایی نغز و دلنشین گنجانده اند که از ...

دریافت فایل

برگزیده ای از کتاب زندگینامه شاعران و دانشمندان درباره حافظ

» :: برگزیده ای از کتاب زندگینامه شاعران و دانشمندان درباره حافظ

شمس الدین محمد بن بهاء الدین معروف به لسان الغیب بزرگترین غزلسرای ایران که در اوایل قرن هشتم در شیراز متولد شد و همانجا به تحصیل علوم و کمالات پرداخت .

وی در مجالس درس عالمانی مانند قوام الدین عبدالله حضور یافت و به مطالعه قوانین ادب و دیوان های شاعران عرب پرداخت . و چون قرآن را از برداشت ، حافظ تخلص کرد.

خرید و دانلود محصول

1394/07/08

---

لسان الغیب , شمس الدین محمد بن بهاء الدین , حافظ , زندگینامه شاعران , شعر

---

لینک محصول

http://kavoshgar.zepo.ir/post/11104