کندرومالایی و نقش تغذیه و ورزش در درمان آن
آناتومی زانو
زانو مفصلی است که غیر از حرکت باز و بسته شدن دارای حرکت خفیف چرخش به داخل و خارج نیز می باشد در تشکیل و نگهداری مفصل زانو، استخوانها، رباطها و غضروف هایی شرکت دارند که آنها را توضیح می دهیم.
- سه استخوان در تشکیل زانو شرکت دارند.
- در بالا استخوان ران و در پائین استخوان درشت نی و در جلو استخوان کشکک در تشکیل مفصل زانو شرکت می‌کنند.
- استخوان نازک نی در تشکیل مفصل زانو شرکت ندارند اما درست در مجاورت بخش خارجی مفصل زانو قرار دارد.
- رباط ها باندهای فیبری هستند که دو استخوان را بهم ا رتباط و متصل می‌کنند.
- زانو 4 رباط مهم دارد که این 4 رباط استخوان ران را به استخوان درشت نی محکم متصل می‌کنند و پایداری استاتیک مفصل زانو را تأمین می‌کنند.
- رباطهای طبیعی قدامی و خلفی سبب پایداری مفصل زانو در حرکت به سمت جلو و عقب و ضربات در این جهات و نیز پایداری مفصل زانو در برابر حرکات چرخشی اعمال شده به زانو می شوند.
- رباطهای جانبی داخلی و خارجی که در طرفین زانو قرار دارند هم سبب پایداری مفصل زانو در برابر اعمال نیرو به سمت خارج و داخل زانو می شوند.
تاندونها:
- تاندونها عضلات را به استخوان اتصال می دهند.
- تاندون عضله چهار سر رانی( جلوی ران)- در پائین در جلوی زانو به استخوان کشکک اتصال می یابد و ادامه آن در پائین کشکک به استخوان درشت نی اتصال می یابد. عمل عضله چهار سر رانی باز کردن زانو می باشد.
غضروفها:
- به ساختمانهای غضروفی زانو منیسک می گوئیم که در بین دو استخوان درشت نی و ران قرار دارند و سبب افزایش سطح تماس در استخوان فوق و افزایش پایداری زانو می شوند.
بورس‌ها:
- بورس یک کیسه کوچک حاوی مایع است که سبب تسهیل حرکات مفصلی می شوند.
- زانو سه بورس دارد که عبارتند از: بورس کشکک (جلوی کشکک و زیر پوست) و بورس زیر کشکک و بورس غازی (Anserine) که در سمت داخل زانو حدود 2 اینچ زیر مفصل زانو قرار دارد.
توجه
همواره باید توجه دا شت که دردی که در زانو احساس می شود می تواند ناشی از درد واقعی زانو باشد یا یک درد ارجاعی از ناحیه کمر، ران و یا مچ می باشد.
بدواً علل درد مزمن زانو را بطور اختصار با سه آیتم تعریف، نشانه و درمان به استحضار می رساند تا در ادامه مفصلاً و اختصاصاً از کندرومالاسی بر آن بحث شود:
آرتروزها:
تعریف: به تخریب غضروف زانو آرتروز می گویند. در فرم شدید این بیماری منیسک ها که غضروفی اند بطور کامل از بین می روند و در استخوان ران و درشت نی به یکدیگر سایش پیدا می‌کنند.
- نشانه ها: آرتروز سبب درد مزمن زانو می شود که با فعالیت زانو این درد تشدید می گردد.
- درمان: هدف از درمان در آرتروز کنترل درد است که می تواند با تقویت عضلات حول مفصل زانو یا استفاده از داروهای ضد درد و در موارد تشدید تعویض مفصل زانو انجام می گیرد.
بورسیت:
تعریف : در نتیجه ضربات عفونت و استفاده مکرر از زانو بصورتی که زانو به زمین فشرده شود می تواند منجر به التهاب بورس های زانو شود.
نشانه ها: شایعترین بورسی که دچار التهاب می شود بورس جلوی کشکک است که در افرادی که زیاد زانو می زنند مثل خدمتکاران یا آنها که زیاد فرش می شویند دیده می شود و منجر به درد جلوی زانو و التهاب و قرمزی می شود. همچنین التهاب بورس غازی که در زیر و داخل زانو قرار دارد در افراد چاق و زنان شایعتر است و سبب درد قسمت داخل و پائین زانو بخصوص در شب و در هنگام خم شدن زانو می شود.
درمان: درمان بر پایه اصول اولیه مراقبتی شامل بالا نگه داشتن، استراحت، فشار موضعی ویخ درمانی است و گاهی هم از داروی ضد درد غیر استروئیدی (ایبوبوفن و استامینوفن) استفاده می شود. در موارد شدید گاهی از تزریق کورتون به داخل بورس استفاده می شود.
عفونت:
تعریف: ورود عامل عفونی (معمولاً باکتری) به فضای مفصلی را گویند که سبب ایجاد عفونت زانو می شود.
نشانه ها: درد شدید زانو به همراه تورم و قرمزی آن. همچنین اغلب فرد دچار تب و گاهی لرز می شود.
درمان: شامل تجویز آنتی بیوتیک برای از بین بردن عامل بیماری و گاهی تخلیه با سوزن مایع مفصلی است .
و امابعد: کندرومالاشی کشکک (Chondromalacia of the Patella) (نرمی غضروفی)؛
تعریف : این بیماری بیشتر در جوانان دیده می‌شود و عبارت است از نرم و قطعه قطعه شدن غضروف کشکک. علت بیماری بخوبی معلوم نیست. گاه بیماری بعد از وارد آمدن ضربه به زانو خودنمایی می‌کند. تغییرات بیوشیمی غضروف مفصلی شامل کم شدن ماده کندروئیتین سولفات بافت همبند بین سلولی غضروف را عامل آن می دانند. غضروف مفصلی شفافیت خود را از دست داده و به رنگ زرد تیره درآمده است. غضروف گاه ریشه ریشه (Fibrillation) و گاه ناهموار است و در بعضی نقاط ممکن است به کلی از بین رفته و استخوان زیر آن نمایان گردد. در موارد پیشرفته تغییرات و دژنراتیو در مفصل پیدا شده و استئوفیت در لبه های کشکک به وجود می آید.
و یا تعریف سطحی تر آن اینکه :
سایش کشکک به قسمت داخلی یا خارجی انتهای تحتانی ران که موجب فشار به غضروف سطح داخلی کشکک و آسیب به آن شود.
چرا بعد از ورزش زانوها درد می گیرند؟
استفاده بیش از حد از پاها احساس خستگی در آنها می‌شود، ولی اگر زانوهایتان درد می‌کند، احتمالاً به این دلیل است که با فرود آمدن سریع بر روی زمین و یا با تغییرات سریع در جهت حرکت به زانوهایتان آسیب رسانده اید. این گونه فعالیت ها که شما در آنها می پرید و فرود می آیید و یا در حال دویدن به طور ناگهانی تغییر مسیر می دهید، فشار خیلی زیادی بر روی زانوها وارد می‌کند که ممکن است منجر به آسیب به رباطهای زانو و به خصوص رباط صلیبی قدامی شوند، حتی مقادیر کم این فعالیت‌هایی ورزشی نیز می توانند باعث آسیب به غضروف و یا مینیسک‌های زانو که از غضروف آن محافظت می‌کنند، بشوند.
آیا تناوب بین انجام فعالیت های شدید و خفیف فایده ای دارد؟
البته! به عنوان مثال به جای اینکه هر روز بدوید، یک روز درمیان بدوید و در روزهای دیگر پیاده روی کنید. این کار باعث به کارگیری عضلات شما به نحوه متفاوتی می شود و فشاری را که بر زانوهای شما وارد می شود، کم می‌کند. انجام فعالیت های ورزشی متنوع می تواند اثر خوبی بر زانوها داشته باشد.
افرادی که زانوهای سالمی ندارند، تا چه حد باید مراقبت باشند؟
این مورد بستگی به این دارد که چقدر زانوهایشان مشکل دارد. در واقع سوالی که پیش می آید این است که آسیب وارد شده به زانو چه بوده است و بعد از آن چقدر زانو مشکل دارد. پاسخ این سوال به شما کمک می‌کند تا بفهمید چه فعالیت های ورزشی را هنوز می توانید انجام دهید و چقدر باید از شدت فعالیت ها کم کنید. مورد دیگری که باز هم برای تصمیم گیری در مورد نوع و شدت فعالیتهای ورزشی کمک می‌کند این است که بعد از آسیب، زانوها تا چه حد بازتوانی شده اند. تعداد زیادی از آسیب ها به دلیل ضعف برخی عضله های خاص هستند که این عضلات ضعیف (مانند عضلات چهار سر رانی و عضلات دیگر بالای زانوها) نمی توانند استحکام زانوها را به طور مناسب حفظ کنند و خطر آسیب رسیدن به زانوها را بیشتر می‌کنند.
چه ورزش هایی، خطر آسیب رسیدن به زانوها را کاهش می دهند؟
تحقیقات اخیر نشان داده است که ضعف در عضلات لگنی می توانند خطر آسیب در پاها و حتی زانوها را افزایش دهند. هنگامی که این عضلات به خوبی منقبض شوند، باعث می شوند که ران های شما در جهت درست قرار نگرند و شما را در یک موقعیت بی ثبات قرار دهند.
پژوهشی که سال پیش بر روی دوندگان انجام شد، نشان داد دوندگانی که دورلگن آنها ضعیف بود درخطر بیشتری برای آسیب به زانوها هستند. بنابراین برای پیشگیری از آسیب زانوها، فقط تقویت عضلات دور زانوها و عضلات ران ها کافی نیست بلکه باید عضلات اصلی دیگر مانند عضلات کمر، شکم و لگن خود را نیز تقویت کنید. یک راه ساده برای تقویت عضلات ذکر شده، این حرکت ورزشی است: پشت به دیوار و چسبیده به آن بایستند، سپس پاهایتان را دو قدم از دیوار دور کنید و مانند اینکه می خواهید بنشینید، به پایین بروید به طوری که پشتتان به دیوار تکیه داشته باشد. تقریباً تا نزدیک حالت نشسته بر روی صندلی پایین بروید و سپس بالا بروید و به حالت ایستاده برگردید.