یکی از مهم ترین و حساس ترین دوران زندگی که در شکل گیری اعتقادات و نگرش های پایدار فرد مؤثر است ، دوران ابتدایی و دبستان محسوب می گردد . اهمّیّت آموزش و انتقال مفاهیم دینی خصوصاً نماز که به عنوان با ارزش ترین نماد هر مکتب و دین محسوب می گردد ، بر هیچ کس پوشیده نیست ، لذا با توجه به حساسیت موضوع و کاستی هایی که در برخی از مدارس دیده می شد پژوهشی در راستای الگویابی و بررسی راهکارهای خلاقانه ی آموزش مفاهیم و باورهای دینی (نماز) ضروری بود . این پژوهش که با روش کتابخانه ای و توصیفی صورت پذیرفته درصدد کنکاش در روش های خلاقانه ی آموزش نماز در مدارس است . بخش اعظم اطلاعات مورد نظر نگارنده به روش کتابخانه ای و جستجو در نتایج یافته های مکتوب دیگران صورت گرفته و به منظور تکمیل و تأیید اطلاعات نیز با روش مصاحبه از کارشناسان تعلیم و تربیت دینی جنبه های مختلف آن مورد بررسی قرار گرفته است . بر اساس یافته های اصلی پژوهش هر چند نظام فعلی آموزش نماز در مدارس ، روش هایی کارآمد را به لحاظ ایجاد بصیرت و بینش در دانش آموزان به کار برده ، اما کوتاهی در اجرا و عملیاتی کردن روش های غیر مستقیم و خلاقانه می تواند ضربه های جبران ناپذیری را درآینده بر نگرش و باورهای دانش آموزان ایجاد کند . طبق یافته های پرسشنامه ای که از 30 نفر از متخصصان تعلیم و تربیت صورت گرفته است ، مهم ترین و بارزترین موضوع و راهکار ارائه شده ، استفاده از روش های غیرمستقیم ، مثل فیلم ، داستان ، کارتون، CD های کامپیوتری و... ذکر شده است . هرچند اکثریت مطلق مصاحبه شوندگان ( 29 نفر ) وضعیت فعلی آموزش نماز در مدارس را نامناسب و بدون کیفیت ارزیابی نموده و معتقدند ، باید تحولی جدی در نظام آموزش دینی و تعمیق باورهای دینی کودکان دبستانی ایجاد نمود ، امّا با توجه به یافته های پژوهش حاضر پیشنهاد می شود ، که با نزدیک نمودن ارتباط خانواده ها با مدرسه و برنامه ریزی آموزش خلاقانه برای دبیران محترم ، جهت پرورش خلاقیت وتفکّر در دانش آموزان ، وضعیت فعلی را می توان بسیار مطلوب تر و مفیدتر ساخت .
انقلاب اسلامی ایران در جهان به عنوان انقلابی فرهنگی و مبتنی بر اصول و اعتقادات مذهبی شناخته می شود . اگر مروری بر کارنامه نظام تربیتی در سطح وسیع بیندازیم ، به وضوح می توانیم کاستی های فراوانی را در سطوح مختلف فرهنگ دینی نسل دوم و سوم مشاهده نماییم . علی رغم کوشش های فراوان در جهت احیای فرهنگ ناب اسلامی در زوایایی مختلف آن چنانکه شایسته این مفهوم و بایسته توجه و اهتمام بوده است ؛ مورد عنایت وسیع و زیر بنایی که دارای عمق باشد ، واقع نشده است . بدون شک فلسفه ی آموزش و پرورش ما مبتنی بر منطق احکام و شعائر اسلامی در نظر گرفته شده و این مهم هیچگاه میسر نمی گردد ، مگر آن که زیر بناهای این فرهنگ اصیل را به صورت اصولی و صحیح منتقل و انتقال آن را از اوایل دوران کودکی در اذهان و افکار احاد مردم جای داد .
یکی از مهم ترین دستگاه های فرهنگ ساز که از قدرت فوق العاده ای برخوردار است ، نهاد آموزش و پرورش می باشد . پوشش کامل نظام آموزشی کشور در هر نقطه و تداوم برخوردهای آموزشی و فکری در مدت طولانی حضور فرزندانمان در مدارس ، قدرت این نهاد آموزشی را در ساخت و تغییر نگرش و فرهنگ دانش آموزان بسیار قدرتمند ساخته است .
محقق دراین پایان نامه سعی داشته با بررسی دقیق روش های آموزش ، مفاهیم دینی را با روش های مناسب و روز آمد و در جهت تعمیق و تقویت باورهای دینی به آن بپردازد ، به طوری که فرد با بصیرت و بینش آگاهانه بتواند خلاقانه و متفکرانه ارزش های دینی صحیح را پذیرا و در مواجه با سیل تهاجمات فرهنگی که ممکن است ، در صدد بی ریشه ساختن و سست نمودن پایه های دینی نوجوانـان باشد ، استفاده نماید .
در طول سال های طولانی که از تثبیت انقلاب اسلامی ایران می گذرد ، راه ها و روش های بسیاری به منظور ترویج فرهنگ نماز خوانی به عنوان ابتدایی ترین و در عین حال مهم ترین وظیفه دینی مسلمانان به کار گرفته شده است . اما چیزی که در طول این سال ها بر مبلغان و مسئولان امر به اثبات رسیده ، این موضوع است که استفاده از هنر آموزش صحیح و موثر به نحوی که فعل مورد نظر با اختیار و اراده ی تام و علاقه به انجام رسد ، ثبات و کارایی بیشتری خواهد داشت . موضوع بینش و بصیرت موضوعی تازه محسوب نمی گردد و روان شناسان بسیاری در خصوص این مفهوم نظریات مختلفی ارائه داده اند . امّا موضوعی که برای ما از اهمّیّت خاصی برخوردار است آن است ، که بینش دینی با توجه به سیل تهاجمات فرهنگی و تنوع ارتباطات جمعی باید به نحوی شکل یابد ، که دارای ثبات و پایداری باشد . نماز به عنوان نماد دینی و گرایش سیاسی – اجتماعی فرد محسوب می گردد . از میان عبادت های اسلامی احکام مربوط به نماز بسیار زیاد است ، به نحوی که چهار هزار حکم برای آن آمده است . ( ادیب حاج باقری ، 1380) در دو کتاب معتبر وسایل الشیعه و مستدرک الوسائل شصت هزار روایت است که بیست هزار آن مربوط به نماز است ، یک سوم روایات فقهی مربوط به نماز و مقدمات آن است . پیامبر اکرم (ص ) دعوت به نماز را از خانواده خود آغاز نموده ، تولّد و مرگ انسان با نماز پیوند خورده و در قرآن و احادیث ائمه(ع) نه به خواندن نماز ، که به اقامه آن تاکید زیادی شده است .
به طور کل اهمیت دادن به ارزش های معنوی دینی همچون نماز و آموزش آن ، جهت تربیت نسلی فرهیخته که مزیّن به ارزش های معنوی باشند ، از اهم برنامه های مجریان مسائل فرهنگی جهت تربیت کودکان است . امروزه با توجه به آن که تربیت دینی و نماز یکی از ارکان و مصوبه های آموزش و پرورش کشور است ، اما احساس می شود عـلاقه به نماز کاهش یافته و مسـاجد به نحـو مطلوب مـورد استفاده جوانان قرار نمی گیرد . ( باقریان ، 1376 )
با توجّه به اهمّیّت آموزش نماز در سطح مدارس ، پژوهش حاضر مهم ترین تاکید خود در تعمیق باورهای دینی را بر نحوه ی آموزش نماز در مدارس گذارده و سعی بر آن دارد تا با توجه به مبانی روان شناسی و اصول فقهی برگرفته از آیات و روایات ، راه های خلاقانه ای که مربیان آموزش دینی می توانند مورد استفاده قرار دهند را تبیین نماید .
عنوان صفحه
چکیده
مقدمه
1-1 بیان مسئله ................................................................................................................ 2
1-2 اهمیت و ضرورت موضوع......................................................................................... 3
1-3 اهداف تحقیق ........................................................................................................... 5
1-4 سوال های تحقیق....................................................................................................... 5
1-5 فرضیات تحقیق......................................................................................................... 6
1-6 تعاریف نظری و عملیاتی تحقیق................................................................................. 7
1-7 محدودیت های تحقیق .............................................................................................. 10
2-1 مقدمه ................................................................................................................ 12
2-2 تاریخچه ی باورهای دینی ......................................................................................... 13
2-3 ادیان و نگاه آنها به نماز و نیایش................................................................................ 19
2-3-1 نماز در آیین زرتشت............................................................................................. 20
2-3-2 نماز در آیین یهود................................................................................................ 22
2-3-3 نماز در آیین مسیحیت.......................................................................................... 24
2-3-4 نماز در آیین مقدّس اسلام..................................................................................... 25
2-4 تربیت دینی در دوران کودکی و نوجوانی..................................................................... 28
2-5تربیت دینی در دوره ی ابتدایی.................................................................................... 31
2-5-1نقش توجه به نیاز های کودکان در تربیت دینی.......................................................... 32
2-5-2نقش آموزش خلاق در تربیت دینی کودک................................................................ 33
2-5-3نقش انگیزش در تربیت دینی کودک......................................................................... 33
2-5-4نقش محبت و ایمنی در تربیت دینی کودک............................................................... 34
2-5-5نقش فرا دهنده در تربیت دینی کودک....................................................................... 34
2-5-6نقش محیط آموزشی در تربیت دینی کودک............................................................... 35
2-5-7نقش تفکر در تربیت دینی کودک............................................................................. 35
2-5-8نقش روان شناسی رشد در تربیت دینی کودک........................................................... 38
2-5-8-أ. رشد و تکامل بدنی............................................................................................ 39
2-5-8-ب. رشد و تکامل گویایی...................................................................................... 41
2-5-8-ج. رشد و تکامل عقلی.......................................................................................... 42
2-5-8-د. رشد و تکامل اخلاقی........................................................................................ 43
2-5-8-ه. تفاوت های جنسی و ویژگی های مختلف آن ها.................................................. 46
2-5-8-و. ویژگی های دختران در سنین ابتدایی.................................................................. 48
2-5-9نقش بصیرت گرایی در تربیت دینی کودک............................................................... 51
2-6تربیت بصیرت گرا...................................................................................................... 52
2-7مفهوم بصیرت گرایی................................................................................................... 54
2-7-أ.توانایی فهم زندگی (فهم وتشخیص) ....................................................................... 55
2-7-ب.نقد زندگی (تمییز وداوری) .................................................................................. 55
2-7-ج.تصمیم برای زندگی (تصمیم گیری) ....................................................................... 56
2-8طبقات و حوزه های یادگیری در رویکرد بصیرت گرا.................................................... 57
2-8-أ. حوزه ی درک مفاهیم............................................................................................. 58
2-8-أ.1- فهم.................................................................................................................. 58
2-8-أ.2- تعقل................................................................................................................ 59
2-8-أ.3- دانش................................................................................................................ 59
2-8-أ.4-تفکر منطقی........................................................................................................ 59
2-8-ب.حوزه ی کسب مهارت.......................................................................................... 60
2-8-ج. حوزه ی به کار گیری مفاهیم ومهارت ها................................................................ 60
2-8-د. حوزه ی تحلیل نقادانه وسازمان دهی افکار.............................................................. 61
2-8-ه. یادگیری ، ارتباط حوزه های چهارگانه با هم............................................................. 62
2-9بصیرت ، توانایی تشخیص و تمییز توانایی تصمیم گیری................................................ 63
2-10راه برد های تعلیم وتربیت بصیرت گرا........................................................................ 64
2-10-1 فرایند محوری..................................................................................................... 64
2-10-2 دانش آموز محوری.............................................................................................. 64
2-10-3معلم ، مدیر یادگیری و الگوی رفتار........................................................................ 65
2-10-4 رد رویکرد ذهن گرا............................................................................................ 65
2-10-5اهمیت طراز تحول شناختی شاگردان در حوزه ی مفاهیم دینی................................... 66
2-10-6 ارزشیابی کیفی و مستمر...................................................................................... 67
2-11 گام های آموزشی در تعلیم وتربیت دینی کودکان........................................................ 68
2-11-أ.گام اول................................................................................................................ 68
2-11-ب.گام دوم............................................................................................................ 68
2-11-ج.گام سوم............................................................................................................. 69
2-11-د.گام چهارم........................................................................................................... 69
2-11-ه.گام پنجم............................................................................................................. 70
2-11-و.گام ششم............................................................................................................ 70
2-11-ز.گام آخر.............................................................................................................. 70
2-12آموزش خلاق........................................................................................................... 71
2-12-1تفکّر.................................................................................................................... 74
2-12-2تفکّر خلاق.......................................................................................................... 79
2-12-3اصول آموزش خلاق............................................................................................. 82
2-12-3-أ.اصل بازی........................................................................................................ 82
2-12-3-ب.اصل شادی و لذت......................................................................................... 82
2-12-3-ج.اصل سادگی................................................................................................... 82
2-12-3-د.اصل آموختن در آزادی..................................................................................... 82
2-12-3-ه.اصل کنجکاوی................................................................................................. 83
2-12-3-و.اصل ایمنی...................................................................................................... 83
2-12-3ز.اصل اندیشه سازی............................................................................................. 83
2-12-3-ح.اصل خلاقیّت................................................................................................. 84
2-12-3-ت.اصل همیاری با آموزگار.................................................................................. 84
2-13مفهوم خلاقیت......................................................................................................... 85
2-13-1دیدگاه های مختلف در خصوص خلاقیّت............................................................... 88
2-13-2 اهمّیّت و ضرورت پرورش خلاقیّت...................................................................... 93
2-13-3رشد و پرورش خلاقیّت در کودکان........................................................................ 94
2-13-4الگوی پیشنهادی خلاقیّت آموزی در دبستان............................................................ 97
2-13-4-أ.روش مستقیم.................................................................................................... 97
2-13-4-ب.روش غیر مستقیم آموزش خلاقیت.................................................................. 98
2-13-4-ب.1 آموزش خلاق............................................................................................. 98
2-13-4-ب.2آمیختن عمق درس با هنر.............................................................................. 98
2-13-4-ب.3آموزش های اجتماعی................................................................................... 98
2-13-4-ب.4 ایجاد فضای خنده و بازی در جریان آموزش................................................. 99
2-13-4-ب.5 آمیختن آموزش با محرّک بدنی..................................................................... 99
2-13-4-ب.6 پذیرش تخیلات کودکان.............................................................................. 100
2-13-4-ب.7 آموزش فن آوری و روش های حل مسأله.................................................... 100
2-13-4ویژگی ها و صفات افراد خلاق............................................................................. 104
2-14فهم رفتار دانش آموزان در نظام اجتماعی آموزش و پرورش......................................... 109
2-14-1 رفتار اثربخش ، کار آمد و تاثیر گذار..................................................................... 113
2-14-1-أ.اثربخشی.......................................................................................................... 114
2-14-1-ب.کارآمدی........................................................................................................ 114
2-14-1-ج. تأثیر گذار...................................................................................................... 115
2-15آموزش وروابط نقش ها ........................................................................................... 115
2-16 نظریه ها و تئوری های مرتبط با موضوع.................................................................... 117
2-16-أ. نظریه ی پیاژه ..................................................................................................... 117
2-16-ب.نظریه ی هارمز................................................................................................... 120
2-16-ج. نظریه ی گلدمن................................................................................................. 121
2-16-د.نظریه ی فلور...................................................................................................... 123
2-16-د.1 اصل توجه انتخابی............................................................................................ 123
2-16-د.2 اصل ادراک انتخابی........................................................................................... 124
2-16-د.3 اصل یادآوری انتخابی....................................................................................... 124
2-16-د.4 اصل کنش انتخابی............................................................................................ 124
2-16-ه.نظریه ی هاولند .................................................................................................. 125
2-16-و.نظریه تأثیر نگرش بر رفتار.................................................................................... 127
2-17رابطه ی یادگیری با ایمان وعمل................................................................................. 129
2-17.أ ایمان ، عمل یا بصیرت........................................................................................... 131
2-17.ب ارزشیابی یادگیری یا ارزشیابی ایمان وعمل............................................................ 132
2-18آموزه هایی در تعلیم وتربیت دینی خلاق با رویکرد بصیرت گرایی .............................. 132
2-18-أ.اصل اول:تعلیم وتربیت برای کمال.......................................................................... 132
2-18-ب.اصل دوم: تعلیم وتربیت برای زندگی فردی واجتماعی.......................................... 133
2-18-ج. اصل سوم: تعلیم وتربیت برای تحول جامعه.......................................................... 133
2-18-د. اصل چهارم:انتخاب روش های تربیتی.................................................................. 134
2-18-ه. اصل پنجم:اهمیت تفکر خلاق............................................................................... 135
2-18-و. اصل ششم:جایگاه والای معلم.............................................................................. 135
2-18-ز. اصل هفتم:معلم هدایتگر....................................................................................... 135
2-18-ح. اصل هشتم:اهمیت رابطه ی معلم و شاگرد............................................................ 136
2-18-ت.اصل نهم:برقراری تعادل میان ذهنیت و عینیت گرایی............................................. 136
2-18-ی. اصل دهم:محوریت کودک در تربیت دینی ابتدایی................................................. 137
2-19نتایج و مطالعات و تحقیقات داخلی مرتبط با موضوع.................................................. 138
2-20نتایج مطالعات و تحقیقات خارجی مرتبط با موضوع.................................................... 145
فصل سوم :روش تحقیق و مراحل اجرای تحقیق
3-1روش تحقیق ............................................................................................................ 148
3-2 ابزار جمع آوری اطلاعات و تحلیل داده ها.................................................................. 149
3-3 شیوه اجرا و انجام پژوهش......................................................................................... 149
فصل چهارم : یافته ها وتجزیه و تحلیل آن ها
4-1تعلیم وتربیت باورهای دینی (نماز) در مدارس ابتدایی................................................... 152
4-1-أ.ارتباط و نزدیکی با مبانی اعتقادی............................................................................. 155
4-1-ب.ایجاد انگیزه و گرایش درونی................................................................................ 155
4-1-ج.تقویت تفکر و معرفت دینی (بصیرت) .................................................................. 155
4-2نقش مدارس در آموزش نماز به کودکان........................................................................ 156
4-2-أ.ایجاد شور واشتیاق.................................................................................................. 156
4-2-ب.ارائه ی الگوهای دینی........................................................................................... 156
4-2-ج.نقش ایجاد معرفت وشناخت.................................................................................. 157
4-2-د.نقش نهادینه کردن فرهنگ نماز............................................................................... 157
4-2-ه.نقش ساخت نگرش مثبت در کودکان....................................................................... 158
4-2-و.نقش جهت دهی اخلاقی ..................................................................................... 159
4-3رابطه ی خلاقیت با رشد و تقویت باورهای دینی (نماز)................................................ 160
4-4رابطه ی نماز و خلاقیت در مدارس ابتدایی................................................................... 165
4-4-أ.توصیف اطلاعات مصاحبه ای.................................................................................. 169
4-4-ب.اطلاعات عمومی پاسخگویان و مصاحبه شوندگان.................................................... 171
جدول (4-1) ............................................................................................................ 173
جدول (4-2) ............................................................................................................ 174
جدول (4-3) ............................................................................................................ 175
جدول(4-4) ............................................................................................................. 176
جدول(4-5) ............................................................................................................. 177
4-4-ج.تجزیه وتحلیل یافته ها ........................................................................................ 178
4-4-د.تحلیل اطلاعات استخراج شده................................................................................. 181
فصل پنجم : نتیجه گیری
5-1خلاصه ی تحقیق ..................................................................................................... 184
5-2نتیجه گیری................................................................................................................ 185
5-2-أ.نتایج یافته های کتابخانه ای...................................................................................... 185
5-2-ب. نتایج یافته های مصاحبه ای.................................................................................. 190
پیشنهادات........................................................................................................................ 192
منابع و مأخذ: .................................................................................................................. 194
چکیده ی انگلیسی
این مقاله به بررسی و جایگاه اصول معماری پایدار و نقش مردم در بوجود آمدن شهر خلاق می پردازد ...
دراین بسته یک پاورپوینت بسیار بسیار جالب و کامل در زمینه روش حل مسئله گنجانده شده است که در بسیاری از کنفرانسهای روانشناختی ذهن و افزایش مهارتهای فردی و گروهی کاربرد دارد. ...
فایل صوتی تجسم خلاق - خود هیپنوتیزم بسیار قدرتمند با کلام قسمت دوم تجسم خلاق چیست ؟ آیا تا کنون شده فکر کنید ای کاش کتابهای روانشناسی موفقیت تمرین های عملی و گام به گام داشت؟ به شما میگویم بله میشود. یکی از فوق قوی ترین کتاب های روانشناسی موفقیت کتاب تجسم خلاق نوشته شاکتی ...
عنوان پایان نامه: بررسی تأثیر بازی zwnj;های رایانه zwnj;ای بر تفکر خلاق کودکان مراکز پیش دبستانی(همراه با پرسشنامه و کار آماری) فرمت فایل: word تعداد صفحات: 97 شرح مختصر: هدف بررسی تأثیر بازی zwnj;های رایانه zwnj;ای بر تفکر خلاق کودکان مراکز پیش دبستانی می باشد.روش تحقیق در این پژوهش ...
1ـ1 مقدمه بسیاری بر این عقیده zwnj;اند که خلاقیت امری ذاتی است و فقط خداوند این ودیعه خود را به عده zwnj;ای از انسانها بخشیده و قابل آموزش و آموختنی نیست . عده zwnj;ای با این عقیده مخالفند و ابراز می دارند خداوند به همه انسانها یکسان نعمت بخشیده این افراد (خلاقان) از این نبوغ خدادادی ...
دانلود مقاله تفکر خلاق این فایل در قالب Word قابل ویرایش، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی می باشد قالب: Word تعداد صفحات: 26 توضیحات: تفکر خلاق قسمت اعظم آنچه در رابطه با آموزش رسمی تفکر انجام شده، بر مهارت هایی همچون تدریس تحلیلی تاکید می کند. ...
مرد حامله، عنوان یک آگهی تبلیغاتی جنجالی از آژانس ساعتچی ها بود که ایده اش در زمان انتشار، بسیاری از فعالان عرصه تبلیغات را به حیرت واداشت. ایده اصلی این آگهی که در سال 1970 به سفارش شورای آموزش سلامت انگلیس به اجرا در آمد، چنان قوی و تکان دهنده بود که فصل جدیدی را در بهره گیری از ...
عنوان کامل : پایان نامه مطالعه عوامل مؤثر در افزایش مهارت نوشتن خلاق در دانش آموزان متوسطه استان بوشهر تعداد صفحات : 200 دسته : پایان نامه , روانشناسی چکیده : جامعه zwnj;ی پویا و پرتلاش امروزی یک لحظه درنگ نمی کند تا بتواند به فنون جدید و قدرت والای علمی دست پیدا کند . در چنین ...
آزمون تصویری تفکر خلاق تورنس (فرم الف) روایی و پایایی و نمره گذاری دارد ...