عنصر معنوی یکی از عناصر تشکیل دهنده جرم است که در بین حقوقدانان در دو معنای وسیع و محدود به کار می رود عنصر معنوی جرائم عمدی در معنای محدود شامل اراده ارتکاب و قصد مجرمانه، و در جرائم غیرعمد شامل اراده ارتکاب و خطای کیفری است، لیکن عنصر معنوی در معنای وسیع علاوه بر معنای محدود شامل شرایط مسئوولیت کیفری نیز می باشد. در حقوق ایران جرم قتل بر اساس عنصر معنوی به انواع قتل عمدی و قتل غیرعمدی تقسیم شده که بر حسب میزان تقصیر و قابلیت سرزنش، برای انواع قتل مجازات های متفاوتی پیش بینی شده است. قوانین جزایی مصوب بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عنوان جدید قتل خطای محض را به عناوین پیش افزوده ، علیرغم آنکه در برخی از مصادیق این نوع قتل، فاعل فاقد عنصر معنوی جرم می باشد. لیکن مقنن به منظور حمایت کیفری از مجنی علیه، دیه مقرر نموده است. در نظام تقنینی ایران سبق تصمیم در نوع قتل و تشدید مجازات بی تأثیر بوده و عناوین مجرمانه قتل توأم با سبق تصمیم و قتل بدون سبق تصمیم پیش بینی نشده است. در حقوق مصرسبق تصمیم به عنوان مهمترین معیار تفکیک انواع قتل بر حسب عنصر معنوی محسوب می شود. و عناوین مجرمانه قتل توأم با سبق تصمیم و قتل بدون سبق تصمیم پیش بینی شده، به نحوی که مجازات قتل توأم با سبق تصمیم شدیدترازسایرانواع قتل است.
مقدمه
قتل از بزرگترین جنایت است که امنیت اجتماع را مختل می سازد وکیفرعقوبت آن را، شریعت مقدس اسلام از شدیدترین کیفروعقوبت ها در دنیا و عقبی مقرر نموده است. عنصر معنوی جرم که بیانگر میزان حالت خطرناکی بزهکار است همواره مورد توجه حقوقدانان قرار گرفته و عقیده دارند به منظور برقراری عدالت می بایست مقررات جزایی به نحوی تدوین شود تا مجرمین دارای حالت خطرناک، بدون سرزنش رها نشده و اشخاص فاقد اراده مجرمانه نیز مجازات نشوند. مقررات جزایی فعلی کشور ما در زمینه جرم قتل از حقوق اسلامی(فقه امامیه) اقتباس شده و بصورت مجموعه واحدی برکل کشور حاکم است؛ اکثر مقررات جزایی مصوب قبل از انقلاب همانند مقررات جزایی مصر با الهام از قوانین کیفری کشورهای اروپایی تدوین شده بود.
فهرست مطالب
چکیده 2
مقدمه. 3
1-معنای لغوی عنصر معنوی.. 4
2- انواع جرم قتل بر مبنای عنصر معنوی در حقوق موضوعه ایران. 4
3- انواع جرم قتل بر مبنای عنصر معنوی در حقوق موضوعه انگلیس و آلمان. 5
4- رکن معنوی قتل عمدی.. 6
5- رکن معنوی قتل شبه عمد. 8
5-1 وجه اشتراک و افتراق بندب ماده295 با بندب ماده206 ق.م.ا 10
5-2 قتل در حکم شبه عمد. 11
6- رکن معنوی قتل خطای محض... 12
6-1 قتل به منزله خطای محض... 14
6-2 تفاوت قتل شبه عمد با قتل خطای محض... 16
7- قتل غیر عمد. 16
8- عنصر معنوی قتل در منازعه. 21
مطالعه تطبیقی بزه قتل در حقوق کیفری ایران و انگلیس... 23
- تعریف قتل در حقوق کیفری ایران و انگلیس... 24
- انواع قتل در حقوق کیفری ایران و انگلیس... 27
- ارکان تشکیل دهنده قتل در حقوق کیفری ایران و انگلیس... 29
- مجازات قتل در حقوق کیفری ایران و انگلیس... 37
نتیجه. 43
منابع و مآخذ45
هدف این تحقیق بررسی تاثیر کیفیت سود بر هزینه حقوق صاحبان سهام براساس رویکرد مقایسه ای کیفیت سود بالا و کیفیت سود پائین در شرکتهای بازار بورس اوراق بهادار تهران می باشد. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق از اطلاعات 50 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی یک دوره 8 ساله(1388-1381)استفاده شده است. به منظور بررسی روابط بین متغیرهای تحقیق از تحلیل رگرسیون ترکیبی استفاده شده و تاثیر کیفیت سود بر هزینهحقوقصاحبانسهام با متغیر مجازی آزمون شده است.براساس نتایج بدست آمده می توان بیان نمود که با افزایش کیفیت سود شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران، هزینه حقوق صاحبان سهام کاهش می یابد. این نتیجه حاکی از این است که کیفیت سود در کاهش و یا افزایش هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت ها یک عامل موثر و معنادار می باشد.
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
بیان مسئله پژوهش
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
پیشینه پژوهش
فرضیات پژوهش
روش پژوهش
جامعه ، نمونه آماری و دوره زمانی تحقیق
مدل آماری تحقیق
متغیرها و نحوه محاسبه آنها
آماره توصیفی متغیرهای تحقیق
آزمون های مرتبط با مدل تحقیق
آزمون چاو
آزمون نرمال بودن جملات پسماند
آزمون ریشه واحد12 دیکی فولر13
آزمون پایایی جمله پسماند
برآورد مدل تحقیق
نتیجه آزمون فرضیات پژوهش
نتیجه آزمون فرضیه اول
نتیجه آزمون فرضیه دوم
تحلیل و نتیجهگیری
پیشنهادات تحقیق
پی نوشت ها
منابع
این پژوهش به «بررسی تطبیقی احکام زندان و زندانی در حقوق و مذاهب اسلامی» می پردازد. زندان مقوله ای است که با جرم و بزه و انحراف (از قوانین و عرفیات و اخلاقیات) در جامعه مرتبط می باشد. در طول تاریخ انسان همواره کسانی بوده اند که برخلاف قوانین و مقررات جامعه حرکت کرده اند و سیستم های حکومتی جوامع نیز برای جلوگیری از به انحراف کشیده شدن جامعه و حمایت از قوانین و اخلاقیات آن مجازات هایی را برای چنین افرادی در نظر گرفته اند، زندان یکی از این راهها و ابزارها که از یک طرف برای تنبیه و مجازات و از طرف دیگر برای برگرداندن افراد مجرم به زندگی عادی در جامعه است. دیدگاههای مختلفی در مورد مجازات زندان برای مجرمان وجود دارند که برخی بر تایید این شیوه برای تادیب مجرمان صحه می گذارند برخی هم معتقدند که زندان نه تنها باعث تادیب و کاهش جرم نمی شود بلکه باعث می شود که افراد زندانی در کنش متقابل با سایر زندانیان به روش های جدید ارتکاب جرم دست پیدا کنند و همینطور اینکه فضای زندان بر ارتکاب مجدد جرم به هنگام آزادی تاثیر زیادی دارد. به طور خلاصه می توان گفت زندان بخش مهمی از مجازات های در نظر گرفته شده برای جرایم مختلف را تشکیل می دهد، که پرداختن به آن از حیث حقوقی ضروری به نظر می رسد. دین اسلام به عنوان کاملترین دین الهی که همه مسایل فردی و اجتماعی زندگی بشر را مد نظر قرار داده است، فقط به صورت آرمانی جامعه نپرداخته است، لذا دین اسلام با توجه به واقعیت های زندگی بشر و جایز الخطا بودن انسان راهکارها و ابزارهایی برای هدایت انسانها و تادیب کسانی که با عمل خود به زندگی افراد دیگر و جامعه صدمه می رسانند، در نظر گرفته است. مجازات زندان که در دین اسلام و توسط حکومت ها و خلفا به عنوان ابزار مجازات( تنبیه و یا درمان و اصلاح ) در نظر گرفته شده است، در بین مداهب مختلف اسلامی، چه شیعه و چه مداهب مختلف اهل سنت به آن پرداخته شده است. این پژوهش هم در واقع در پی بررسی دیدگاههای هر کدام از مذاهب مختلف در باره زندان و زندانی است تا به یک تبیین جامع و دقیق از مسأله بپردازد.
فهرست مطالب
فصل اول – کلیات و تعاریف
مقدمه.................................................................................................
1-1 بیان مسئله.....................................................................................
1-2 هدف های تحقیق..............................................................................
1-3اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن.............................................
1-4 سوالات و فرضیه های تحقیق..............................................................
1-4-1 سوالات تحقیق.............................................................................
1-4-2 فرضیه های تحقیق........................................................................
1-5 روش تحقیق...................................................................................
1-6 قلمرو تحقیق...................................................................................
1-7 محدودیت ها و مشکلات تحقیق............................................................
1-8 تعریف مفاهیم..................................................................................
1-8-1 عناوین مرتبط به واژه زندان............................................................
*فصل دوم - تاریخچه، طبقه بندی، انواع و مشروعیت زندان
2-1 تاریخچه زندان در اسلام و ایران.................. .............................................
2-1-1 تاریخچه زندان در اسلام.........................
2-1-2 تاریخچه زندان در ایران...............................................................
2-2 طبقه بندی زندانیان بر حسب عناوین مختلف.............................................
2-2-1 جایگاه بحث طبقه بندی زندانیان در اسلام..............................................
2-2-2 جایگاه بحث طبقه بندی در حقوق ایران.................................................
2-2-2-1 عناوین طبقه بندی در حقوق ایران...................................................
2-2-2-2 مصوب سازمان ملل در مورد طبقه بندی زندانیان.................................
2-2-2-3 نظر فقها و دانشمندان اسلامی در خصوص بحث طبقه بندی.....................
2-3 انواع و مدت حبس............................................................................
2-3-1 انواع حبس در حکومت امام علی (ع)..................................................
2-3-2 انواع حبس از نظر فقهای اسلامی.......................................................
2-3-3 انواع حبس از لحاظ مدت آن.............................................................
2-3-4 مدت حبس از نظر مذاهب چهارگانه....................................................
2-3-5 انواع حبس از نظر کیفیت محافظت و مراقبت از محبوسین........................
2-3-6 انواع حبس از نظر اهداف آن............................................................
2-3-7 تقسیم بندی زندان از نظر انگیزه های حبس...........................................
2-3-8 انواع زندان ها در آیین نامه ها و مقررات زندان های ایران........................
2-3-9 انواع زندان ها در قرن حاضر...........................................................
2-4 مشروعیت حبس در اسلام، حقوق در منابع فقه ..........................................
2-4-1 مبانی فقهی حبس...........................................................................
2-4-2 مشروعیت زندان از دیدگاه احادیث و روایت................................... .......
2-4-3 مشروعیت حبس در اسلام و قوانین موضوعه.........................................
2-4-4 مشروعیت زندان در قرآن کریم..........................................................
2-4-4-1 آیه اول....................................................................................
2-4-4-2 آیه دوم....................................................................................
2-4-4-3 آیه سوم...................................................................................
2-4-4-4 آیه چهارم.................................................................................
2-4-5 مشروعیت زندان از دیدگاه سنت.........................................................
2-4-7 مشروعیت زندان از نظر اجماع.........................................................
2-4-6 مشروعیت زندان از نظر عقل...........................................................
2-5 امام علی (ع) موسس زندان های اصلاحی................................................
2-5-1 مراحل اصلاح و تربیت مجرمین از دیدگاه امام علی (ع)...........................
2-5-2 زندان در حکومت امام علی (ع).........................................................
فصل سوم : جایگاه زندان و زندانی
3-1 جایگاه زندان در اسلام.......................................................................
3-1-1 راه هایی که برای تقلیل زندانی در اسلام پیش بینی شده است.....................
3-3 اهداف مجازات زندان در اسلام.............................................................
3-3-1 هدف شریعت از اجرای قوانین بشری..................................................
3-3-2 اصول حاکم بر مجازات های اسلامی...................................................
3-3-3 دیدگاه اسلام و کیفر حبس...............................................................
3-3-4 جایگاه زندان در جایگاه های اسلامی..................................................
3-3-4-1 زمان اجرای مجازات ها...............................................................
3-3-4-2 نمونه هایی از زندان های اسلامی..................................................
3-4 جایگاه های زندان در حقوق................................................................
3-4-1 اهداف مجازات زندان در حقوق ایران..................................................
3-4-2 اهداف کلی مجازات........................................................................
3-2 تاثیر محیط زندان بر زندانی.................................................................
3-2-1 عوامل ایجاد تکرار جرم در زندان یا همان اثر منفی زندان.........................
3-2-2 آسیب پذیری حبس........................................................................
3-2-3 ضرر و زیان های زندان..................................................................
3-3 روش های مختلف اصلاح و تربیت مجرمان..............................................
3-3-1 جایگاه حبس در اسلام....................................................................
3-3-2 اهداف اصلاح و تربیت در اسلام........................................................
3-3-3 روش های اصلاح و تربیت زندانیان....................................................
3-4 کارکردها و پیامدهای زندان.................................................................
3-4-1 کارکردهای زندان..........................................................................
3-4-2 پیامدهای زندان............................................................................
3-4-3 محاسن و معایب حبس....................................................................
3-5 دیدگاه موافقان و مخالفان کبفر حبس......................................................
3-5-1 دیدگاه موافقان کیفر حبس...............................................................
3-5-2 دیدگاه مخالفان کیفر حبس................................................................
3-6 جایگزین های حبس..........................................................................
3-6-1 مجازات زندان و جایگزین آن............................................................
فصل چهارم : احکام موارد زندان
4-1 احکام زندان در اسلام و حقوق.............................................................
4-1-1 حکم زندان در اسلام......................................................................
4-1-1-1 تعزیر از دیدگاه لغویان و فقیهان(مذاهب اسلامی)................................
4-1-1-2 فرق میان حد و تعزیر.................................................................
4-1-2 تشویق و تنبیه زندانیان..................................................................
4-1-3 صلاحیت مراجع صدور حکم............................................................
4-1-4 حکم زندان و اجرای حد در حرم........................................................
4-1-5 نمونه هایی از احکام زندانیان...........................................................
4-2 حبس مدیون و متهم از دیدگاه فقه ، مذاهب اسلامی و قوانین موضوعه...........
4-2-1 حبس مدیون از دیدگاه فقه...............................................................
4-2-2 حبس مدیون در مذاهب اسلامی.........................................................
4-2-3 حبس مدیون از دیدگاه قوانین موضوعه..............................................
4-2-4 حبس متهم..................................................................................
4-2-4-1 متهم به دزدی..........................................................................
4-2-4-2 حبس متهم به دزدی تا حضور شهود..............................................
4-2-4-3 حبس متهم تا تعدیل شهود...........................................................
4-2-4-4 حبس متهم مدعی مال.................................................................
4-3 موارد و موجبات زندان بر اسلام...........................................................
4-3-1 زندان در جرایم ضد امنیتی..............................................................
4-3-1-1 حبس باغی..............................................................................
4-2-1-2 حبس راهزنان..........................................................................
4-3-1-3 حبس اسیر..............................................................................
4-3-2 زندان در جرایم ضد نفس................................................................
4-3-2-1 متهم به قتل.............................................................................
4-3-1-2 کسی که فردی را نگه دارد تا او را به قتل برساند...............................
4-3-2-3 آمر به قتل...............................................................................
4-3-2-4 حبس قاتل به فرمان مولا.............................................................
4-3-2-5 فرد یا فردی که قاتل را از دست اولیاء مقتول فرار دهد.........................
4-3-2-6 حبس کسی که برده اش را بل عذاب و شکنجه بکشد...........................
4-3-2-7 حبس قاتل تا تکمیل شرایط...........................................................
4-3-2-8 حبس قاتل فراری.......................................................................
4-3-2-9 حبس قاتل پس از عفو و اولیاء مقتول.............................................
4-3-2-10 حبس کسی که می خواهد فرزندش را بکشد....................................
4-3-3 زندان در جرایم مربوط به دین..........................................................
4-3-3-1 حبس برای ممانعت از ارتکاب محارم الهی........................................
4-3-3-2 حبس زناکار با خواهر خویش........................................................
4-3-3-3 حبس زن مرتد..........................................................................
4-3-3-4 حبس ایلا کننده.........................................................................
4-3-3-5 حبس مظاهر............................................................................
4-3-3-6 حبس برای اقدام حد...................................................................
4-3-4 زندان در جرایم مربوط به مال..........................................................
4-3-4-1 حبس خودداری کننده از ادعای دین................................................
4-3-4-2 حبس غاضب بر خورندهد مال یتیم و خیانت کننده امانت........................
4-3-4-3 حبس عامل خیانت کار.................................................................
4-3-4-4 حبس ناقب...............................................................................
4-3-4-5 حبس سارق برای بار سوم...........................................................
4-3-4-6 مفلس ...................................................................................
4-3-4-7 حبس ممتنع از ادعای دین............................................................
4-3-4-8 حبس راهن..............................................................................
4-3-4-9 حبس تارک نفقه........................................................................
4-3-4-10 حبس مدعی علیه منکر وجود محکوم به .......................................
4-3-4-11 حبس نباش............................................................................
4-3-4-12 حبس طرار ، مختلس................................................................
4-3-4-13 حبس کفیل............................................................................
4-3-4-14 حبس ملتوی در محکمه............................................................
4-3-4-15 حبس مدعی علیه که نکول پیشه کند.............................................
4-3-4-16 حبس مدعی الیه تا حضور شهود.................................................
4-3-5 زندان در شهادت..........................................................................
4-3-5-1 حبس شهود.............................................................................
4-3-5-2 حبس شاهد دروغگو..................................................................
4-3-6 حبس تراشنده و از بین برنده موی زنها..............................................
4-3-7 حبس زننده برده خویش.................................................................
4-3-8 حبس مردم آزار...........................................................................
4-3-9 حبس برای ترک واجبات و ارتکاب محرمات..........................................
4-3-10 حبس ساحر ، کاهن و عارف..........................................................
4-3-11 زندان عالم فاسق ، طبیب ، جاهل و مکری مفلس.................................
4-3-12 حبس برای توبه از گناه................................................................
4-3-13 حبس قائلان به خدایی علی( علیه السلام)...........................................
4-3-14 حبس برای شراب و مست کننده......................................................
4-3-15 حبس مشروبخوار در ماه مبارک رمضان...........................................
4-3-16 حبس آزار دهنده زن خویش..........................................................
4-3-17 حبس بنده فراری........................................................................
فصل پنجم : حقوق زنان و زندانی
5-1 حقوق زندانی در قرآن و روایات...........................................................
5-1-1 ارزش های انسان در قرآن و از دیدگاه اسلام........................................
5-2 حقوق زندانی از دیدگاه اسلام و حقوق موضوعه......................................
5-2-1 قواعدی که اسلام درباره رفتار با زندانیان منظور داشته...........................
5-2-2 حقوق عمومی زندانیان...................................................................
5-3 مصادیق حقوق زندانی.......................................................................
5-3-1 آزادی انجام معامله........................................................................
5-3-2 آزادی نکاح یا طلاق......................................................................
5-3-3 آزادی شهادت .............................................................................
5-3-4 آزادی ایراد سخنرانی ، تالیف و نظایر آن.............................................
5-3-5 آزادی اشتغال به مشاغل مختلف........................................................
5-3-6 آزادی در ورزش..........................................................................
5-3-7 لزوم توجه به تمایلات و سلیقه های شخصی زندانی................................
5-3-8 حق ملاقات با خانواده....................................................................
5-3-9 تفکیک زندانیان در مورد لازم..........................................................
5-3-10 حق برخورداری از بهداشت عمومی و فردی......................................
5-3-11 حق برخورداری از خوراک و پوشاک مناسب......................................
5-3-12 آزادی رفت و امد شاگرادان و مستمعان زندانی....................................
5-3-13 حق برخورداری از آسایش روحی ..................................................
5-3-14 حق زنان در زندان......................................................................
5-3-15 بازرسی وضع زندانیان.................................................................
5-3-16 منع تادیب و تنبیه زندانیان.............................................................
5-3-17 رسیدگی به جرائمی که در داخل زندان صورت می گیرد.........................
5-3-18 حق برخورداری از وکیل...............................................................
5-3-19 منع مطلق شکنجه......................................................................
5-3-20 حق زندانی در آموزش های لازم.....................................................
5-3-21 حق زندانی در آزادی برقراری ارتباط................................................
5-3-22 حق دسترسی به کتابخانه عمومی و اخبار و اطلاعات............................
5-3-23 آزادی انجام شعائر دینی................................................................
5-3-24 حق شرکت در مراسم اعیاد و مانند آن..............................................
5-3-24-1 حق زندانی برای حضور در مراسم مذهبی......................................
5-3-25 حق معالجه زندانی یا آزاد سازی.....................................................
5-3-26 حق زندانی در صورت تبرئه..........................................................
5-3-27 حق رفاه زندانی.........................................................................
5-3-28 حق نفقه زندانی.........................................................................
5-3-29 حق تعجیل در محاکمه..................................................................
5-3-30 حق زندانی در مورد همسرش با او..................................................
5-3-31 حق جداسازی زنان از مردان در زندان..............................................
5-3-32 جداسازی نوجوانان از سالمندان و مسلمانان از غیر مسلمانان..................
5-3-33 فوت زندان...............................................................................
5-4 ارشاد و راهنمایی زندانیان..................................................................
5-5 مخارج و مسکن زندانیان....................................................................
5-5-1 مخارج زندان و زندانی در اسلام و حقوق............................................
5-5-2 هزینه زندان و زندانیان در اسلام و روایت............................................
5-5-3 کفالت خانواده زندانی.....................................................................
5-6 ملاقات با زندانی..............................................................................
5-6-1 ملاقات از دیدگاه امام علی(ع)...........................................................
5-6-2 حق ملاقات با نزدیکان و غیر آنان......................................................
5-6-3 انواع ملاقات در زندان....................................................................
5-6-4 ملاقات زندانیان در آیین نامه و مقررات زندان های جمهوری اسلامی...........
5-7 مرخصی رفتن زندانیان......................................................................
5-7-1 دیدگاه امام صادق(ع) در خصوص مرخص زندانیان................................
5-7-2 انواع مرخصی زندان.....................................................................
5-7-3 مرخصی زندانیان در آیین نامه جمهوری اسلامی ایران............................
5-8 کار و اشتغال در زندان.......................................................................
5-8-1 کار از دیدگاه امام جعفرصادق(ع)......................................................
5-8-2 حق اشتغال برای زندانی.................................................................
5-8-3 کاریابی جهت زندانیان....................................................................
5-8-4 ایجاد اشتغال برای زندانیان در درون زندان...........................................
5-8-5 نکات لازم جهت اشتغال در زندان.......................................................
5-8-6 انواع اشتغال در زندان...................................................................
5-8-7 مراحل اشتغال به کار زندانی............................................................
5-9 ارتباط زندانی با خارج از زندان............................................................
5-10 عفو و بخشندگی در زندان................................................................
5-10-1 عفو و بخشندگی در (قرآن ، روایات، سنت و فقه)................................
5-10-2 اقتصاد عفو و بخشندگی...............................................................
5-10-3 عفو و بخشندگی در قانون مجازات اسلامی........................................
5-11 آینده زندانی.................................................................................
5-12 آزادی از زندان..............................................................................
نتیجه گیری...........................................................................................
منابع فارسی.........................................................................................
منابع عربی...........................................................................................
منابع انگلیسی.......................................................................................
مجلات.................................................................................................
قوانین.................................................................................................
پایان نامه.............................................................................................
پیوند اعضا تقریباً در همه کشورهای اسلامی انجام می شود. این پیوندها عموماً شامل اهدای کلیه از سوی نزدیکان زنده بیمار است، اما اهدا اعضا از جسد هم رو به افزایش است. تأیید معاد جسمانی توسط قرآن باعث مشخص شدن بسیاری تصمیم گیری های مذهبی و اخلاقی در مورد اجساد شده است. مثله کردن و نیز سوزاندن جسد به شدت نکوهش شده است. با این حال، کالبدشکافی، گرچه در کشورهای مسلمان غیرمعمول است، تحت شرایط خاصی برای مثال هنگام احتمال وقوع جنایت مجاز دانسته می شود. به طرز مشابهی، بسیاری از عالمان مسلمان، پیوند عضو از جسد را مجاز شمرده اند.
به هر ترتیب، یکی از مسایل رایج در دنیای متمدن و پیشرفته امروزی، مسئله پیوند عضو از یک انسان به انسان دیگر است. در گذشته به خاطر پیشرفت نکردن علم پزشکی این مسئله مطرح نبوده است اما امروزه پیوند قلب از یک جسد یا یک انسان مرده به انسان دیگر امری عادی است. پیوند کلیه، قرنیه، ریه، پوست و ... از پیوندهای رایج است؛ بنابراین به طورکلی میتوان گفت: پیوند اعضا در سه حالت ممکن است اتفاق بیفتد:
1- پیوند عضوی از اعضای حیوان به انسان
2- پیوند عضوی از اعضای انسان زنده به انسان دیگر
3- پیوند عضوی از اعضای انسان مرده به انسان دیگر
مسئله پیوند عضو علاوه بر این که یکی از مسائل قابل بررسی و تحلیل در عالم پزشکی است در عالم فقه و حقوق هم مسئلهای بسیار مهم و درخور توجه است.
این مساله خصوصاً در فقه مسئله با حساسیت زیادی مطرح گردیده است و از آنجا که این عمل به تمامیت جسمانی افراد مرتبط است و دراحکام وظیفه شرع مقدس به انسان و تمامیت جسمانی او به عنوان خلیفهالله اهمیت ویژه داده میشود.[1]
بنابراین اولین سؤال ی که در فقه با آن مواجه هستیم این است که عمل پیوند عضو، عملی مشروع است یا نامشروع؟
اگر جواب این باشد که پیوند عضو نامشروع است با سؤال ات بعدی مواجه نیستیم؛ اما اگر جواب مثبت باشد و عمل پیوند عضو را مشروع بدانیم، در مقابل سؤال های زیادی قرار میگیریم. در فقه، فقهای جدید در این خصوص اختلافنظر دارند. عدهای به استناد این که پیوند عضو از یک انسان زنده به انسان زنده دیگر موجب اضرار به نفس انسان اهداکننده عضو و اذلال نفس او میشود، این کار را مجاز نمیدانند و در مورد پیوند عضو از انسان مرده به انسان دیگر به دلیل این که موجب مثله شدن میت میشود و پیامبر این کار را منع کردهاند و همچنین موجب ارتکاب جرم و جنایت بر میت و تأخیر در دفن میت میشود، این نوع پیوند عضو را حرام میدانند.
در مقابل آن دسته از فقهایی که با پیوند عضو مخالف هستند عدهای دیگر از فقها قائل به مشروعیت پیوند عضو هستند. چه پیوند عضو از یک انسان زنده به انسان زنده دیگر باشد و چه پیوند عضو از یک انسان مرده به انسان زنده دیگر.[2]
البته اگر پیوند عضو از یک انسان زنده به انسان دیگر صورت گیرد باید اهدای عضو به نحوی باشد یا عضو اهدا شده از اعضایی باشد که بهرغم اهدای آن اهداکننده بتواند بدون آن عضو زندگی کند. این دسته از فقها به استناد قواعد فقهی مانند: قاعده اهم و مهم و احکام ثانویه راهحلهایی برای مشروعیت پیوند عضو یافتهاند.[3]
در مورد پیوند عضو از جسد، عدهای از فقها حتی جسد انسان فوت شده را در اختیار ولی امر مسلمین میدانند و معتقدند هر اقدامی که پس از وصیت میت و اذن او جایز باشد انجامش به دستور ولی امر مسلمین و حاکم اسلامی به اعتبار ولایتی که بر مسلمانان دارد جایز است.
آن چه که در حال حاضر مشهود است این است که پیوند عضو از یک انسان زنده به انسان زنده دیگر امری مرسوم و عده زیادی از فقها با آن موافق هستند و در مورد انسانی که وصیت میکند که اعضای بدن او را پیوند بزنند باز این مسئله امری است رایج و فقهای زیادی در مشروعیت آن تردید ندارند.
در هر صورت مساله اهدای اعضا، یکی از مسائل روز جهان محسوب می شود. امروزه در سراسر جهان کمبود شدید اعضای زنده بدن جهت پیوند زدن به افراد محتاج پیوند وجود دارد و این امر حتی شامل پیشرفتهترین کشورهای جهان از نظر علمی و فرهنگی هم میشود. دولت آمریکا گزارش میدهد که روزانه 74 نفر یک عضو پیوندی دریافت میکنند. اگر چه همه روزه 18 نفر دیگر بخاطر کمبود اعضا و انتظار برای پیوندی که انجام نمی شود، میمیرند.[4]
اگر چه پیوند اعضا، یک زندگی تازه را برای آن هایی که عضوی از بدن خود را به هر علت از دست دادهاند، سبب می شود، ولی باعث بوجود آمدن هزاران مساله پزشکی، اخلاقی و دینی در سرتاسر جهان شده است؛ اما در هر صورت، تمام سوالات مربوط به اعضای پیوندی، 3 بعد اخلاقی دارد که باید روشن شود: احترام به شخص اهداکننده، شخص گیرنده و اجتماع و وجدان عمومی به معنای عام کلمه.
در خصوص پیوند و اهدای اعضا در کشور ما نیز کم بحث نشده است؛ اما ما در این پژوهش قصد داریم عمده بحث خود را بر روی شناسایی و تحلیل ظرفیت های حقوقی و پژشکی اهدای اعضای بدن پس از اجرای مجازات قصاص و حدود متمرکز نماییم.
فهرست مطالب
پیشگفتار
مبحث اول - تبیین موضوع6
مبحث دوم - تحلیل ادله فقهی امکان اهدای اعضا پس از قصاص و اجرای حد
گفتار اول - استدلال مخالفان.
گفتار دوم - دلایل موافقان
گفتار سوم - اهمیت حفظ جان مومن در اسلام
گفتار چهارم - ولایت بر تمامیت جسمانی
گفتار پنجم - جواز وصیت به اهدای اعضا
مبحث سوم - پیوند و اهدای عضو قطع شده پس از اجراى حد و قصاص
گفتار اول - نظریات فقها
گفتار دوم - امکان پیوند عضو پس از حد یا قصاص
مبحث چهارم - جواز فروش اعضا پس از اجرای قصاص و حدود
گفتار اول - تحلیل فقه اجتماعی
گفتار دوم - تحلیل حقوقی
مبحث پنجم - بررسی ظرفیت های حقوقی
مبحث ششم - نظریات جدید در اهدای اعضا پس از قصاص و حدود
گفتار اول - برداشتن عضو محکوم به اعدام
گفتار دوم - تخفیف در نوع مجازات به شرط واگذارى عضو
گفتار سوم - واگذار نمودن عضو براى پیوند به جاى تعزیر
گفتار چهارم - اهداى عضو در برابر عفو از قصاص
گفتار پنجم - حکم به قطع و اهداى عضو براى تخفیف مجازات
مبحث هفتم - نظر مراجع عظام تقلید در مقوله اهدای عضو
جمع بندی و نتیجه گیری
منابع و مآخذ
پیوست
استفتائات پزشکی- آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)
(اهدای اعضاء)
هزینه حقوق و دستمزد بخش ملاحظه ای از هزینه های یک موسسه را بر خود اختصاص می دهد پر واضح است مدیریت واحدهای اقتصادی نیاز به کنترل دقیق و منظمی در این زمینه دارند و از طرفی می دانید کارکنان یک واحد اقتصادی توقع دارند حقوق و مزایای خود را به شکل منظم دریافت کنند . و همچنین باید توجه داشت که محاسبات تعیین حقوق و مزایا پر حجم و گسترده است و در ضمن به طور معمول قوانین کشورها ، واحدهای اقتصادی را ملزم نموده اند تا اطلاعاتی از تعداد کارکنان ، حقوق و دستمزد و مزایای مربوط را همه ماهه به دستگاه های ذیربط همچون وزارت دارایی برای وصول مالیات حقوق و سازمان تامین اجتماعی برای ارائه خدمات دارند در نتیجه موارد فوق ایجاد یک سیستم منظم و دقیق را برای حقوق و دستمزد ضروری کرده است .
بنابراین یک سیستم حقوق و دستمزد باید به شکلی طراحی شود که اطلاعات لازم را به سرعت و به موقع جمع آوری و مبلغ صحیح قابل پرداخت به هر یک از کارکنان و دستگاههای مربوط را محاسبه کند و در ضمن روشهای کنترلی مناسبی برای جلوگیری از پرداخت وجوه به شکل غیر قانونی به افراد سوء استفاده کننده را ایجاد نماید . باید اشاره کرد امروزه رایانه بخش عمده ای از محاسبات حقوق و دستمزد را در مدت زمان بسیار کوتاه انجام می دهد ولیکن رایانه ابزار در دست کاربران می باشد و داشتن اطلاعات در ارتباط با حقوق و دستمزد لازم و ضروری است .
فهرست مطالب
عنوان فصل اول خلاصه فارسی مقدمه اجزاء و عناصر سیستم حقوق و دستمزد وظیفه دایره کارگزینی حقوق و مزد مبنا روشهای پرداخت دستمزد در موسسات تولیدی
طرح های تشویقی حقوق و دستمزد طرح تشویقی پارچه کاری طرح تشویقی صد در صد طرح تشویقی دسته جمعی سهیم کردن کارگران در سود
حسابداری حقوق و دستمزد طبقه بندی کار طبقه بندی فعالیتی طبقه بندی مسئولیتی طبقه بندی از نظر ردیابی
دوایر کنترل کننده حقوق و دستمزد دوایر کارگزینی دایره برنامه ریزی تولید دایره ثبت اوقات کار
فصل دوم کارت ساعات حقوق پایه حسابداری مربوط به هزینه های حقوق و دستمزد اضافه کاری شب کاری کار مختلط کار متناوب نوبت کاری پاداش دستمزد تعطیلات دستمزد تعطیلات رسمی روش های ثبت هزینه و دستمزد و ایام مرخصی اوقات تلف شده طرح های تشویقی و اهداف آن طرح پارچه کاری طرح تشویقی پاداش دسته جمعی
فصل سوم حسابداری حقوق و دستمزد جمع آوری یا جمع بندی ساعات روزهای کارکرد تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد کسور حقوق و دستمزد مالیات حقوق و دستمزد حق بیمه های اجتماعی ویژگی های سیستم حقوق و دستمزد مراحل مختلف طراحی سیستم حقوق و دستمزد روشهای ارزشیابی شغل روش امتیازی روش مقایسه عوامل روش طبقه بندی مشاغل روش رتبه بندی شاغل پرداخت به مشاغل مدیریتی پرداخت به مشاغل حرفه ای تعریف ستون های محاسبه حقوق و دستمزد محاسبه حقوق و دستمزد
فصل چهارم تاریخچه شرکت شرکت فرآوری و ساخت خدمات رفاهی پرسنل انواع بیمه تکنولوژی شرکت کیفیت صندوق حساب بانک پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان تنخواه گردان گزارش فروش
فصل پنجم نتیجه گیری منابع | صفحه
1 1 1 2
3 4 5 6 7
14 14 14 14 14
15 15 15 16
17 17 17 18 18 18 19 19 19 21 21 21 22 22 23 24
25 25 25 25 26 26 27 28 29 29 30 30 31 33 33 33 34
35 35 36 37 38 39 40 40 41 41 42
43 45 |
قوانین هر جامعهای بر پایه عقاید و عرف و عادت مرسوم و سنن آن جامعه استوار است. عناوین و اصطلاحاتی که قوانین کشور ما از عرف جامعه خود مخصوصاً از قواعد مربوط به احکام اسلامی و قواعد متداول در السنة فقها پذیرفته است، بسیار زیاد است که از جمله آنها میتوان قاعده یا اصل صحت (اصالة الصحّة) را نام برد. این اصل که در فقه شیعه مقام ارجمندی دارد در کتابهای بسیاری از فقهاء شیعه دربارة آن سخن رفته و در موارد متعددی به آن استناد گردیده و فقه اهل سنت نیز با آن ناآشنا نمیباشد.
در قوانین ایران نیز اصل یاد شده کاربرد فراوانی داشته و مواد متعددی از قوانین ما نیز براساس این اصل تنظیم و تصویب گردیده است و آنچه که عمدتاً در این نوشته مورد بحث قرار میگیرد کلیاتی راجع به اصل صحت و ضرورت و تأثیر آن در قوانین است. علیهذا از سابقه تاریخی و ماهیت آن و همچنین اصل صحت در شبهه حکمی و موضوعی و تعارض استصحاب با اصل صحت و اصل صحت در فقه اهل سنت نیز به لحاظ مناسبت آنها با موضوع تحقیق سخن خواهد رفت. همچنین اصل صحت و کاربرد آن در تفسیر قراردادها و اصل صحت در قانون مدنی ایران مباحث دیگری از این نوشته را تشکیل میدهد.
بخش اول این بررسی، شامل تعریف و کلیاتی در باب ضرورت اصل صحت و در بخش دوم به سابقة تاریخی اصل صحت اشاره خواهد شد. ماهیت اصل صحت بخش سوم و ادله صحت، بخش چهارم و اصل صحت در شبهه حکمی و موضوعی نیز بخش پنجم این نوشته را تشکیل میدهد. در بخش ششم از تعارض اصل صحت با استصحاب در بخش هفتم از تأثیر اصل صحت در تفسیر قراردادها سخن خواهد رفت. در بخش هشتم، از اصل صحت در فقه اهل سنت و در بخش نهم از اصل صحت در قانون مدنی و رویة قضایی بحث خواهد شد و سرانجام در بخش دهم نتایج کلی بحث و بررسی دربارة اصل صحت بیان خواهد شد.
مقدمه
بخش اول
« تعریف و ضرورت اصل صحت»
بخش دوم:
سابقة تاریخی (حقوق تطبیقی)
بخش سوم:
«ماهّیت اصل صحت»
بخش چهارم:
«اصل صحت و شبهة حکمی و موضوعی»
بخش پنجم:
«تعارض اصل صحت و استصحاب»
بخش ششم:
«ادلّه اصل صحت»
بخش هفتم:
«اصل صحت در تفسیر قراردادها»
بخش هشتم:
«اصل صحت در فقه اهل سنت و سایر مذاهب»
بخش نهم:
«اصل صحت در قانون مدنی و رویة قضایی»
بخش دهم:
«نتیجه تحقیق و بررسی»
منابع
مقدمه
حرکت بینالمللی سریع و فزاینده مهاجرت در طول پنجاه سال گذشته به صورت عملی موجبات ناهمگونی جمعیت در داخل مرزهای دولت – ملت شده است. حتی کشورهایی که چند سال پیش به همگونی جمعیت خویش میبالیدند – برای مثال ژاپن و کره- اکنون به صورت فزایندهای مجبور به کنار آمدن با واقعیت موجود یعنی تحمل اقلیتهای قومی هستند. انگیزه اصلی برای چنین کاری تامین امنیت، زندگی و معیشت بهتر میباشد.
تعاریف
مقصود از اتباع خارجی ، موضوع ماده 180 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی فرهنگی که از این پس – قانون نامیده می شود، افرادی هستند ( گذرنامه – پناهنده – مهاجر – آواره) که تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران را ندارند و تحت عناوین زیر متقاضی ورود به کشور جمهوری اسلامی ایران هستند و تابعیت خارجی آنها مورد قبول دولت جمهوری اسلامی ایران است .
پناهنده : به شخصی اطلاق میگردد که به علت ترس موجه از اینکه به دلایل مربوط به نژاد یا مذهب ، ملیت یا عضویت در یعضی گروههای اجتماعی یا داشتن عقاید سیاسی تحت شکنجه قرار گیرد و درخارج از کشورمحل سکونت خود بسرمی برد و نمی تواند و یا بعلت ترس مذکور نمی خواهد خود را تحت حمایت آن کشور قرار دهد.
آواره : فردی است که به دلیل وقوع جنگ داخلی یا بین المللی ، بدون تشریفات قانونی ، کشور متبوع خود را ترک و یا وادار به ترک آن گردد. اما نمی تواند برابر کنوانسیون 1951 و پروتکل 1967 ژنو و ملحقات آن بیم مو جه از اذیت و آزار را به اثبات برساند.
مهاجر : فردی است که متقاضی اقامت
منابع
[1] . بهشتی، محمد جواد و مردانی، نادر؛ آیین دادرسی مدنی، نشر میزان، تهران ، چاپ اول، پاییز 1385،جلد دوم، ص 337.
[2] . احمدی، نعمت؛ آیین دادرسی مدنی، انتشارات اطلس ،تهران ، چاپ اول، سال 1375، ص 362.
[3] . احمدی، نعمت؛ آیین دادرسی مدنی ، انتشارات اطلس ،تهران ، چاپ اول، سال 1375، ص 364.
[4] . شمس، عبدالله؛ آیین دادرسی مدنی، انتشارات دراک، تهران ، چاپ هشتم، پاییز 1386، جلد 3، ص 35 و 36
[5] . ماده 16 قانون ثبت.
[6] . ماده 20 قانون ثبت.
[7] . ماده 536 و 537 قانون تجارت.
[8] . شمس، عبدالله؛ پیشین، جلد 3، ص 38.
مقدمه
برگردان حاضر, در راستای پربار ساختن هرچه بیشتر ادبیات حقوقی در حقوق تطبیقی بویژه حقوق جزای بین المللی که اندک اندک در حال تدوین و توسعه است و نیز لزوم شناخت بیش از پیش مقررات بین المللی و چاره اندیشی و نشان دادن راهکار درست در خصوص همزیستی این مقررات با مقررات داخلی حقوق ایران ارائه میگردد.
هر جامعه یی دارای هنجارها و ارزشهای است که در قالب مجموعه یی به نام حقوق موضوعه گردآوری شده و طبعاً در حقوق کیفری نقض این ارزشها جرم تلقی می شود و مرتکب
بررسی قاعده منع تعقیب مجدد در حقوق
در جهان کنونی , جامعه بشری دارای سازمانهای جهانی (سازمان ملل متحد و نهادهای تابعه آن) و منطقه ای است که با تلاش روز افزون می کوشند برای ارتقای ارزشهای والای انسانی و آشتی بین ملتها نظمی صلح جویانه برقرار نموده و در صورت اقتضای شرایط و خواست اراده واقعی سیاسی اعمال مخل نظم جامعه بشری و ناقض ارزشهای برتر و والای انسانی را که جرم نامیده می شوند مجازات کنند.
با این حال وقتی مساله مبارزه علیه اشکال مختلف جرائمی مانند تهیه و خرید و فروش مواد مخدر, تهیه و توزیع اسکناسهای جعلی, جرائم علیه محیط زیست برخی تبعیضها , شکنجه , راهزنی , و هوایی و خرید و فروش انسانها پیش می آید از آنجا که ارتکاب این گونه جرائم به نظم بین المللی لطمه و خدشه وارد نموده و کمابیش همه جهان را تحت تاثیر قرار می دهد اتخاذ تدابیر کیفری لازم در برابر این پدیده ها و رفتارهای مجرمانه بر عهده دولتها گذاشته می شود و این کار از طریق وضع معاهدات بین المللی انجام می گیرد.
الف _ تعدد تعقیب بین نظامهای حقوقی ملی و بین المللی
هر چند امروزه جوامع بشری با پیدایش اشکال نوین بی نظمی ها رو به رو گردیده ولی اندک اندک به سوی مهار بی نظمی های گذشته گرایش پیدا می کند.
نتیجه گیری
قاعده (منع تعقیب مجدد) امروزه ارزش بین المللی مبهمی دارد و حقوق فرانسه در مواردی که با وجود یک عنصر فرامرزی در جرم ، یک سویه و بدون هماهنگی ترتیبات منطقی و لازم صلاحیت سرزمینی و صلاحیت قانون جزای خود را تعریف و مشخص می سازد این قاعده را نادیده انگاشته و آن را چنین توجیه می کند که بیم آن می رود که حکم خارجی نسبت به جرمی که مستقیماً مخل نظم عمومی فرانسه است . ساده، خفیف و بی تاثیر باشد بیمی که در اصل توجیه پذیر هم هست چون مقرراتی وجود دارد که ضمن ایجاد ابرازهای عدالت کیفری بین المللی همان خطر را ملحوظ و مدنظر قرار می دهند و در واقع اجازه می دهند در موارد بی اعتمادی و سو ظن قاعده (منع تعقیب مجدد) را کنار بگذاریم.
منابع
1- سید محمّدحسن موسوی بجنوردی، قواعد الفقهیه، ج5، ص 265.
2- محمّدحسن صادقی مقدم، «هماهنگ سازی، اصل لزوم قراردادها و اصل عدالت» کتاب ماه علوم اجتماعی، ش63و64، ص27.
3- ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی، نظریة عمومی تعهدات، ش378، ص 545.
4- سیدحسین صفایی، مقالاتی دربارة حقوق مدنی و حقوق تطبیقی، ص 122-123.
5- محمّدحسین نائینی، منیة الطالب، ج1، ص387.
6- Taylor v. Caldwell, on Lawrencce William H & Henning. William H. Understanding Sales and Leases of Goods.
7- Richard Backhous, The limits of Duty to Perform, p. 34.
فهرست مطالب
مقدمه. 2
بررسی قاعده منع تعقیب مجدد در حقوق. 2
الف _ تعدد تعقیب بین نظامهای حقوقی ملی و بین المللی 7
ب _ تعدد تعقیب بین نظامهای حقوقی ملی و حقوق جوامع اروپا 13
ج _ تعدد تعقیب در نظام حقوقی کشورهای مختلف. 13
1. حقوق جزای بین الملل یک جانبه. 14
2. حقوق جزای بین المللی قراردادی. 25
بند اول _ قراردادهای جهانی. 26
بند دوم _ قراردادهای اروپایی. 31
3. حقوق استرداد. 38
نتیجه گیری. 43
منابع. 45
شرح مختصر:
جرم اختلاس و تصرف غیر قانونی از جمله جرایم علیه آسایش عمومی هستند که در ابعاد و جنبه های چندی با یکدیگر اشتراک دارند و در پاره ای دیگر متفاوتند . آنچه بیش از همه این دو جرم را به یکدیگر شبیه می کند ، وصف و خصوصیت مرتکب آن است که در هر دو مورد ، مرتکب باید « مستخدم دولت و یا شخص در حکم مستخدم دولت » باشد. مبنای اصلی تفاوت و جدایی این دو جرم نیز نوع و چگونگی «رفتار مجرمانه » است ؛ به این ترتیب که مصادیق رفتار مجرمانه در اختلاس « برداشت و تصاحب» و در تصرف غیر قانونی «استعمال ، استفاده یا به مصرف رساندن غیر مجاز » است .
اختلاس فقط شامل اموال منقول می شود ، ولی هر دسته اموال منقول و غیر منقول ، موضوع تصرف غیر قانونی قرار می گیرند . وجوه نقد اصولاً موضوع تصرف غیر قانونی قرار نمی گیرند ، زیرا به صرف برداشت این وجوه جرم اختلاس به صورت تام واقع خواهد شد . در مورد سایر اموال باید با توجه به نحوه مداخله و سایر شرایط و اوضاع و احوال که ارتکاب عمل را فرا گرفته به تحلیل موضوع پرداخت .در صورتی که احراز واقع میسر نگردید ، با توجه به این که اختلاس در بعد رکن مادی و روانی به شرایط و جزایی بیش از تصرف غیر قانونی نیاز دارد و با تمسک به قاعده این تفسیر به نفع متهم ، مداخلة انجام پذیرفته را باید تصرف غیر قانونی به حساب آورد ،نه اختلاس .
فهرست مطالب
مقدمه :
بحث و بررسی
2ـ رکن مادی اختلاس و تصرف غیر قانونی
الف ) رفتار مجرمانه
یک ) رفتار مجرمانه اختلاس
دو ) رفتار مجرمانه تصرف غیر قانونی
اهمال و تفریط منجر به تضییع مال
مصرف غیر مجاز
یک) شرط تسلیم قبلی مال
دو ) تعلق مال به دولت
ج ) نتیجه مجرمانه
د) وصف و خصوصیت مرتکب
یک ) مفهوم مستخدم دولت
دو ) مفهوم شخص در حکم مستخدم دولت
)رکن معنوی
الف ) رکن معنوی اختلاس
ب ) رکن معنوی تصرف غیر قانونی
نتیجه گیری
منابع
مقدمه
حقوق مدنی از مهمترین مفاهیم حقوقی است. واژه هایی چون حرکت های حقوق مدنی، جنبش های مدنی، فعالان حقوق مدنی و... امروزه بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. در روزنامه، کتاب ها و سخنرانی ها به آنها بسیار اشاره می شود. در پاره ای از کشورها، مثل آمریکا بخش مهمی از تاریخ معاصر آنان با این کلمه پیوند خورده است. بسیاری از قانون اساسی کشورها به عنوان حقوق مدنی هم شناخته می شوند. سازمان های حقوق بشر بر حق برخورداری از حقوق مدنی تاکید می کنند. در این مقاله تلاش می شود این مفهوم و کاربرد آن در وضعیت امروز ایران بررسی شود.
پیشینه
حقوق مدنی در انگلیسی (Civil law) و در فرانسه (Droit civil) نامیده میشود که از واژه لاتین (jus civile) گرفته شدهاند که در امپراتوری روم به حقوق حاکم بر روابط شهروندان (citoyen) جامعه روم اطلاق میشد و در مقابل حقوق بشر (jus jentium) به کار میرفت که ناظر بر قواعد عمومی حاکم بر روابط رعایای دولت روم (peregrins) با یکدیگر و با شهروندان بود.
در قرون وسطی حقوق مدنی در مدارس و دانشگاههای اروپا به معنی حقوق رم و در مقابل حقوق مسیحی به کار میرفت.
مفهوم حقوق مدنی
برای تعریف حقوق مدنی باید با یک تعریف مهم دیگر در جامعه شناسی آشنا شویم. و آن مفهوم "قرارداد اجتماعی" است. بعضی بحث کرده اند که مفهوم قرارداد اجتماعی برای اولین بار در آثار اپیکور، فیلسوف یونانی قرن سوم و چهارم قبل از میلاد، اشاره شده است: "عدالت، از قرار داد عدم آسیب به دیگری نشات می گیرد .
منابع :
1- کاتوزیان ، دکتر ناصر ، دوره مقدماتی حقوق مدنی ( حقوق خانواده ) ؛ انتشارات دادگستر ، تهران ، چاپ اول ، پائیز سال 79
2- مرحوم امامی ، دکتر سید حسن ، حقوق مدنی ، انتشارات کتابفروشی اسلامیه ؛ تهران ، چاپ سیزدهم ، شهریور سال 75 ، جلد چهارم .
3- مرحوم حائری ( شاهباغ ) ، سید علی ، شرح قانون مدنی ؛ انتشارات گنج دانش ، تهران ، چاپ اول با ویرایش جدید ، 1376 ، جلد دوم.
4- استاد شهید مطهری ، مرتضی ، نظام حقوق زن در اسلام ؛ انتشارات صدرا ، تهران ، چاپ بیست و هفتم، تیرماه سال 78
5- ماده 213 قانون مدنی سابق فرانسه که زوج محکوم به کیفر ریاست خانواده را از دست میداد و ماده 727 بند 1 قانون مذکور در خصوص محرومیت از اریث شخصی که مورث خود را به قتل رسانده یا اقدام به این کار کرده است.
6- ماده 3 آیین دادرسی کیفری (اصول محاکمات جزایی) فرانسه، ماده 4 قانون 17 آوریل 1878 بلژیک، ماده 225 قانون آیین دادرسی یوگوسلاوی.
7- مخالفین اعتبار حکم کیفری ماده 235 ق.م فرانسه (منسوخه به سال 1886) را حاکی از این میدانستند که قانونگذار تعلیق دعوایی مدنی را دلیل تبعیت آن از حکم کیفری نمیداند. این ماده که تعلیق دعوای طلاق را به لحاظ رسیدگی دادگاه کیفری به اتهام یکی از زوجین مقرر میداشت تصریح میکرد که صدور حکم کیفری نتیجه عدم استماع دعوای طلاق را ندارد.
8- متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی، ج 3، چاپ دوم، ش 470: «این حکم – ماده 390 – خود یکی از دلایل تعلیق دعوای مدنی به مناسبت طرح دعوای کیفری مربوط به آن میباشد و مبنای آن اعتبار قضیه محکوم بها است که احکام کیفری نسبت به دعاوی مدنی حائز میباشند.»