بررسی هیپرلیپیدها-چربی ها
هیپرلیپدمیا:
هایپرلیپیدمی عبارت است از سطح بالای چربیهای خون شامل کلسترول و تری گلسیریدها هستند.
تعدادی از ترکیبات شیمیایی مختلف در غذاها در بدن تحت نام لیپدها یا چربیها طبقه‌بندی می‌شوند. این مواد عبارتند از : 1- چربیهای خنثی یا تری گلسیرید
2- فسفولیپید 3- کلسترول
قسمت لیپیدی پایه تری گلسیرید و فسفولیپید اسیدهای چرب می‌باشد.
اگر چه کلسترول محتوی اسید چرب نیست اما هسته استرولی آن از فرآورده‌های تجزیه مولکولهای اسید چرب تشکیل می‌شود و به همین علت به آن خواص فیزیکی و شیمیایی مواد لیپدی را می‌بخشد.
تری گلیسیریدها به طور عمده در بدن برای تأمین انرژی برای رونه‌های مختلف متابولیک، به صرف می‌رسند و از این نظم سهم برابرری با کربوهیدرات‌ها دارند. همچنین لیپیدها در تشکیل غشاءهای سلولی و اعمال داخل سلولی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تری گلیسیریدها
تری گلسیریدها از 3 موکول اسید چرب با زنجیرة بلند و یک مولکول گلسیرول ترکیب شده‌اند. وقتی مقدار TG بالا می‌رود در بافت چربی رسوب می‌کند. عوامل بالا برندة تری گلیسیرید: و صرف غذاهای چرب، و صرف الکل، حاملگی، داروهای بالابرنده: کلسیته امین، انستروژن، ضدبارداری.
داروهای کاهنده، اسید اسکوربیک، آسپارژنیاز، کلوفیبرات
کلسترول:
مهمترین چربی که باعث بیماری آرتریو اسکلروتیک عروق می‌شود کلسترول است. برای تولید استروئیدها اسید صفراوی و غشای سلولی استفاده می‌شود. بیشتر از چربیهای حیوانی بدست می‌آید. کبد کلسترول را در فرم آزاد متابولیزه کرده و فرم آزاد توسط لیپوپرتئین منتقل می‌شود. 75%کلسترول، IDL و 25%، VLDL متصل می‌شود. پائین بودن آن نشانة بیماری شدید کبدی می‌باشد چرا که کبد مسئول متابولیزه کردن فرآورده‌های کلسترولی خوراکی است. سوء تغذیه نیز سبب کاهش کلسترول می‌شود. کلسترول به تنهایی نشانگر دقیقی از بیماریهای قبلی نیست. مقادیر کلسترول در دورفه متفاوت ممکن است متفاوت باشد. تغییرات وضعیتی و بیماریها روی آن تأثیر می‌گذارد. حاملگی سطح آن را بالا می‌برد.
q داروهای افزایش دهندة کلسترول: هورمون آدرنوکورتیکو تروپیک، استروئید، بلوکه‌های آدرنرژیک، کورتیکواستروئید، اپی نفرین، داروهای خوراکی جلوگیری از بارداری، فنی تئوین، سولفونامید، دیورتیک یتازیدی، سیکلوسپورین و ویتامین D.
q داروهای کاهندة کلسترول: آلوپرینول، آندروژن، عوامل اتصال یابنده به اسیدهای صفراوی، کاپتوپریل، کلوفیبرات، اریترومایسین، ایزونیازید، لووستاتین، مهار کنده‌های مونوآمینواکسید از، نئومایسین، نیایسین و نیترات.
HDL، IDL، VLDL:
لیپوپروتئین‌ها پروتئین‌های موجود در خون بوده وظیفه اصلی آنها انتقال دادن کلسترول، تری گلیسرید و بقیة چربیها می‌باشد. IDLها در اصل کلسترول‌اند، VLDL عمدتاً تری گلیسرید و HDL غالباً پروتئین.
HDL ناقل کلسترول است به نظر می‌رسد وظیفة آن این است که کلسترول را از بافت‌های محیطی برداشته و جهت دفع، کبد می‌برد. همچنین می‌توانند با ممانعت از برداشت سلولی کلسترول و لیپید اثر محافظتی داشته باشد و این همان اثر محافظت کنندگی آنها در برابر بیماریهای قلبی – عروقی می‌باشد.
نسبت HDL، کلسترول توتال حداقل باید باشد و نسبت ایده‌آل است.
LDL غنی از کلسترول است. کلسترولی توسط IDLها منتقل می‌شوند می‌توانند در بافت‌های محیطی رسوب کنند و باعث افزایش ریسک خطر بیماریهای قلبی عروقی شوند. پس سطوح بالای IDL آتروژنیک می‌باشد. سطح IDL در مبتلایان، بیماریهای قلبی عروقی باید کمتر از 120 و در افراد غیر مبتلا کمتر از 180 باشد. هر چند VIDLها مقدار اندکی کلسترول را حمل می‌کنند ولی بیشترین حمل کنند‌ة تری گلیسرید خون هستند و با درجات خفیفی در افزایش ریسک بیماریها آرتویو اسکلروتیک انسدادی نقش دارند. اندازه‌گیری مقادیر HDL، IDL، VLDL بخشی از تست Lipid Profile می‌باشد. این تست برای بررسی ریسک بیماری عروق کرونر به کار می‌رود. مقادیر بالای HDL ریسک بیماری کرونری را کم کرده و در صورت مقادیر بالای LDL و VLDL ریسک بیماری انسدادی عروق کرونر افزایش می‌یابد.
میزانها: کلسترول توتال کمتر از 200
HDL : مطلوب بالای 45
LDL: کمتر از 130
تری گلسیرید: کمتر از 200
·سطح تری گلیسرید
افزایش سطح تری گلسیرید با افزایش خطر بیماری عروق کرونر قلب همراه است. غلظت‌های متفاوت تری گلسیرید به شرح ذیل تقسیم‌بندی می‌شوند:
- کمتر از 150 میلی‌گرم در دسی‌لیتر مطلوب
- کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر معمولی – نرمال
- بین 400-200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر در مرز بالا
- بین 1000-400 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالا
- بیشتر از 1000 میلی‌گرم در دسی‌لیتر خیلی بالا
پزشک معمولاً اگر بیماران با سطح تری گلیسرید بالا دارای شرایط ذیل باشند درمان دارویی را شروع می‌کند.
1- سطح خیلی بالای تری گلیسرید (بیشتر از )
2- همزمان دارای سطح کلسترول LDL بالا نیز باشد.
3- در حال حاضر دچار بیماری عروق کرونر قلب نیز باشد.
4- دارای سابقه خانوادگی قوی از نظر بیماری عروق کرونر قلب باشد.
5- سایر عوامل خطر ساز بیماری عروق کرونر قلب را نیز داشته باشد.
بالا بودن سطح کلسترول HDL خطر بیماری عروق کرونر را کاهش می‌دهد. اگر افراد در حال حاضر دچار بیماری عروق کرونر هستند و نیز سطح کلسترول HDL خون آنها کم است پزشک آنها را تحت درمان قرار می‌دهد. اکثر پزشکان از نسبت سطح کلسترول کل به کلسترول HDL به عنوان پایه‌ای برای درمان استفاده می‌کنند میزان کلسترول HDL مورد نظر عبارت است از:
1- HDL بیشتر از برای مردان و برای زنان با سابقة خانوادگی مثبت
2- HDL برای مردان و برای زنان با داشتن سابقة بیماری عروق کرونر قلب.
سن:
خطر بیماری قلبی در مردان بالای 44 سال و زنان بالای 54 سال و نیز زنانی که به تازگی یائسه شده و درمان هورمونی جایگزینی (استروژن) مصرف نمی‌کنند، افزایش می‌یابد. هر چیز پزشک در بررسی خطرات وابسته به سن باید سن تقویمی و هم سن فیزیولوژیکی را مدنظر داشته باشد.
بیشتر مردانی که در میانسالی گرفتار بیماری قلبی شده‌اند، هنوز توانایی تلاش در جهت بهبودی و برخورداری از قلب سالم را دارا می‌باشند. در این راستا آنها می‌توانند به کاهش میزان کلسترول خون کنترل بیماریهای قند و فشار خون، ترک دخانیات و ورزش بپردازند.
زنان تا زمانی که به طور کامل یائسه نشده‌اند به اندازة مردان در معرض خطر قلبی قرار نمی‌گیرند. افزایش خطر قلبی به دنبال یائسگی نیز هر چند غیر قابل اجتناب است تا حد زیادی درمان جایگزینی استروژن (ERT) تعدیل می‌گردد.
سابقة خانوادگی: به نظر می‌رسد ژنتیک در بروز بیماری عروق کرونر نقش دارد. مخصوصاً در خانواده‌هایی این بیماری در سنین جوانی رخ می‌دهد. بنابراین داشتن سابقة خانوادگی خویش از نظر پزشکی تا آنجا امکان دارد، مهم است.
در یک کلام باید گفت سابقة خانوادگی بیماری قلبی چیزی نیست بتوانید کاری در مورد آن انجام دهید در واقع اگر فردی از چنین شرایطی برخوردار است ضروری است تا به عوامل خطری که می‌تواند تغییر دهد، توجه نماید. در بسیاری از کلینیک‌ها، اندازه‌گیری کلسترول در تمامی افراد بالای 2 سال دارای سابقة خانوادگی بیماری قلبی توصیه می‌شود.
هر چه مبتلایان زودتر با آزمایش مشخص گردند، زودتر برای کاهش کلسترولشان اقدام می‌نمایند.