تاریخچه سفر و جهانگردی در جهان
2-1-2- تاریخچه سفر و جهانگردی در ایران :
سفر و جهانگردی در ایران باستان :
هرچند که گذشت زمان و هجوم اقوام بیگانه به ایران موجب از بین رفتن منابع غنی تمدن کهن پارسی گردیده لیکن از لابلای اوراق به جا مانده و گفته های اقوام همسایه اینطور استنباط می شود که ایرانیان مردمانی بوده اند شاد زیست، آزاده، متمدن و اهل دانش اندوزی و تبادل فرهنگی. در دوران ایران باستان اندیشه های ایرانی در سراسرگیتی پراکنده بود و این عامل خود نشانی از سیروسفر دارد . در اوستا کتاب دینی ایرانیان باستان ، ننواختن و موجبات آسایش فراهم نکردن برای مسافران جزو گناهان کبیره به شمار می آمده است . آیینها و آدابی که از ایرانیان باستان به جا مانده نیز نمایشگر آن است که این قوم مردمانی اهل سیروسفر و گشت و گذار بوده اند که آیین سیزده نوروز از آن جمله است .
سفر وجهانگردی در دوران هخامنشی :
پس از انقراض دولت ماد و برقراری حکومت هخامنشی تشکیلاتی برای امر سفر فراهم شد که می توان به موارد زیر اشاره کرد :
1- ایجاد پل برروی رودخانه ها برای اولین بار به دستور کوروش .
2-ساختن بناهای عام المنفعه مانند کاروانسرا ، راهنمایی ، آب انبار و …
3- احداث شاه راهها توسط داریوش .
4- تأسیس «دیوان برید» که وظیفه آن نگهداری شاه راهها و چاپارخانه درمیان راهها و گماردن مأموران ویژه در مسیر راهها بود.
غلبه اسکندر درسال 331 پیش از میلاد بر ایران به کلی احوال فرهنگ و تمدن ایران را دگرگون ساخت و تمدن و زبان یونانی در ایران وسعت گرفت و به دنبال آن ورود خارجیان به ایران سرعت بیشتری یافت . از کارهای اسکندر در این دوره می توان احداث هفتاد شهر در سرزمینهای مفتوح ایران و افزایش سرعت ارتباطات و حمل و نقل از طریق وسیع تر کردن جاده ها نام برد .
سفر و جهانگردی در دوره اشکانی و ساسانی :
250 سال پیش از میلاد دولت اشکانی بنیان گذاشته شد . پادشاهان اشکانی به تناسب تغییر فصل در شهرهای مختلف ایران گردش می کردند وبرای بهبود وضع راهها اهتمام فراوان داشتند از جمله تسهیلات سفر در این دوره میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
1- احداث راه ابریشم که از مهمترین شاهراههای بازرگانی دنیای قدیم است .
2- اخذ عوارض از کالاهای مختلف .
3- امنیت جاده ها و تأمین آسایش کاروانهای تجاری و نظارت در کارهای تجاری و اقتصادی .
4- تدوین وتثبیت جزئیات مربوط به‌مسیرهای مسافرتی از نظر جغرافیایی،
اقتصادی و…
سفر و جهانگردی در دوران اسلامی :
بعد از غلبه اعراب ، تجارت رونق خود را از دست داد و به دلیل اغتشاشات داخلی فرصت آبادانی و راهسازی نبود ولی بعد از طی بحرانها آل بویه ، آل زیاد و غزنویان به مرمت جاده ها و احداث و تعمیرکاروانسراها همت گماشتند بطوریکه در آن زمان سیروسیاحت در سرزمینهای اسلامی و به خصوص ایران بسیار آسان بود و نظیر آن در آن زمان درهیچ جای دیگر دنیا میسر نبود .
سفر و جهانگردی در دوران مغول :
درسال 616 هجری قمری قوم مغول به ایران یورش آورد و شهرهای آباد ایران از بین رفت . مغولها در حملات و تعقیب فتوحات خود به اروپای شرقی هم یورش بردند . این دوره را باید نقطه عطقی در روابط شرق و غرب به حساب آورد که باعث شد قطب تمدن دنیا پس از دوران طولانی به غرب متصل شود .
سفر و جهانگردی در دوران صفوی :
عصر صفوی دوران طلایی جهانگردی در ایران بود . در این دوره انگلیسیها درصدد برآمدند که با ایران روابط تجاری برقرارکنند . امنیت راههای ارتباطی و تأسیسات اقامتی متعدد و مناسب از جمله دلایلی بود که باعث شد شمار زیادی از افراد به ایران سفر کنند.
سفر و جهانگردی پس از صفویه :
در دوره قاجار روابط سیاسی گسترش یافت و از طرفی راهها و جاده های بسیاری احداث شد و عصر اتومبیل آغاز گشت که با ورود آن به ایران سیروسیاحت افزایش یافت . به دنبال آن خطوط راه آهن و هوایی در ایران احداث شد که در بهبود وپیشرفت اقتصادی و جهانگردی کشور مؤثر شد . تا قبل از جنگ جهانی دوم جهانگردی در ایران به صورت رسمی و برنامه ریزی شده نبود ولی با ایجاد راههای ارتباطی بویژه راههای زمینی ایران به صورت یکی از ممالک پذیرایی جهانگردان خارجی درآمد . از این رو در وزارت کشور شورایی به نام شورای عالی جهانگردی بوجود آمد که تا سال 1342 به امور جهانگردی می پرداخت و به دنبال آن سازمان جلب سیاحان وابسته به نخست وزیری تأسیس شد . سازمان جلب سیاحان از همان ابتدای تأسیس یک واحد آماری به منظور مطالعه خصوصیات جامعه جهانگردان خارجی و بازارهای جهانگردی تشکیل داد و این واحد با اجرای چند طرح آماری توانست بسیاری از خصوصیات آنها را مورد سنجش قرار دهد و آمارهای لازم را تحصیل نماید . در سال 1353 سازمان جلب سیاحان با وزارت اطلاعات ادغام گردید و پس از انقلاب اسلامی وزارت اطلاعات و جهانگردی با تغییرات