سیستم حقوق و دستمزد و تأثیر آن در بهره وری سازمان

سیستم حقوق و دستمزد و تأثیر آن در بهره وری سازمان

ا1پیشگفتار 2

ضرورت و اهمیت کار 3

تعریف کار 4

سیستم های حقوق و دستمزد و تأثیر در بهره وری. 6

مقدمه : 6

حقوق و دستمزد : 7

منظور از برنامه های دستمزد متغیر چیست ؟ 8

برنامه های دستمزد قطعه کاری ( حجم عملیات ) 9

چهار چوب نظری تحقیق. 10

هزینه های تولید : 12

مرحله سوم محل اجراء تحقیق : 13

تفاوت بهره دهی در بین افراد : 13

انگیزه های اقتصادی : 14

سیستم پیشنهادات : 14

آزمون فرض.. 16

خرید فایل

تأثیر مالیات بر ارزش افزوده و نقش آن بر در آمدهای کشور

تأثیر مالیات بر ارزش افزوده و نقش آن بر در آمدهای کشور

تأثیر مالیات بر ارزش افزوده و نقش آن بر در آمدهای کشور 2

چکیده: 2

مقدمه: 2

اهمیت موضوع: 4

اهداف تحقیق: 4

دریافت مالیات. 4

مالیات برارزش افزوده در ایران 6

جایگاه مالیات بر ارزش افزوده 7

6.1. روشهای اعمال مالیات بر ارزش افزوده 11

اثر بر سطح قیمتها در نتیجه انتقال بار مالیاتی. 17

اثر مالیات بر ارزش افزوده بر توزیع در آمد 18

اثر مالیات بر ارزش افزوده بر تراز تجاری. 18

اثر مالیات بر ارزش افزوده بر سرمایه گذاری. 20

اثر مالیات بر ارزش افزوده بر مصرف و پس انداز 21

اثر در آمدی وضع مالیات بر ارزش افزوده بر مصرف خانوار 22

اثر مالیات بر ارزش افزوده در ایجاد ثبات اقتصادی. 23

1. مفهوم ارزش افزوده چیست ؟ 25

2. روش‌های محاسبه‌ی مالیات برارزش افزوده ؟ 25

3. حال باتوجه به تعریف ارزش افزوده،تعریف مالیات برارزش افزوده چیست؟ 26

4. انواع مالیات بر ارزش افزوده ؟ 26

5. اهداف دولت ازاین لایحه چیست؟ 27

نتیجه گیری: 37

منابع: 37

خرید فایل

نقش و تأثیر هنر و فرهنگ ممالک گشوده‌شده بر شکل‌گیری معماری‌اسلامی

نقش و تأثیر هنر و فرهنگ ممالک گشوده‌شده بر شکل‌گیری معماری‌اسلامی

مقدمه

وقتی به هنر تعبیر "اسلامی" اطلاق می‌شود به اقوامی اشاره می‌کند که زیر نظر حکام مسلمان می‌زیسته‌اند و یا در فرهنگ‌ها و جوامعی زندگی می‌کرده‌اند که به شدت متأثر از ویژگی‌های خاص حیات و اندیشه اسلامی بوده‌اند.

تعبیر اسلامی بر خلاف تعبیر مسیحی نه تنها به یک دین بلکه به یک فرهنگ عمومی هم اطلاق می‌شود.

اعراب فاتح با سنت‌های اندک‌شمار و آموزه‌های محدود هنری خود در جهانی رخنه کردند که هم از لحاظ مضامین و قوالب‌ هنری و واژگان‌عمومی خاص آن بسیار پرمایه و غنی بود.

حال برای فهم و درک هنر اسلامی و اشکالی که پدید آورد و نیز طرز و شیوه آفرینش آن‌ها باید پیش از همه این نکته را روشن کرد که آیا اعراب فاتح این سرزمین‌ها سنت خاصی با خود به ارمغان آورده‌اند؟ و این سنت‌ها در مقایسه با سنت‌های موجود در تمدن‌های آن زمان درچه درجه‌ای از اهمیت قرار دارند؟ آیا دین جدید پدیدآورنده بعضی از نگره‌ها و اصولی بود که بیان هنری یافتند؟ مسلمان‌ها در سرزمین‌های گشوده‌شده کدام نهضت‌ها و حرکت‌های هنری را شکل دادند؟

فصل اوّل

بررسی هنر و معماری عربستان

پیش از ظهور اسلام

و

صدر اسلام

مؤلفه‌های فرهنگی در عربستان پیش از اسلام

هرچند نمی‌توان به اطلاعات مکتوب درباره عربستان پیش ا زاسلام چندان اعتماد کرد و کاوش و حفاری جدی نیز در این ناحیه به ندرت صورت گرفته‌است و مکشوفات نیز چندان معتبر نیست، کمابیش باید پذیرفت که در ادوار نزدیک به فتوحات اسلامی عرب‌های عربستان سنت‌های بومی قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند.

آرمان‌های مسلط قبایل درباره زندگی و بازتاب‌های آن در عربستان چندان اعتنایی به هنرورزان نداشت و آن‌ها را در رده‌ای فرودست قرارمی‌داد. این بی‌اعتباری ضرورت نگه‌داری و انتقال آثارآن‌ها را از بین می‌برد.

فهرست

عنوان صفحه

مقدمه ............................................................................................1

فصل اوّل

مؤلفه‌های فرهنگی در عربستان پیش از اسلام .................................................

دستاوردهای معماری عربستان در صدر ورود اسلام .........................................

فصل دوّم

سنت‌های فرهنگی و هنری ممالک گشوده‌شده در صدر اسلام ...........................

امویان و هنر آن‌ها .................................................................................

سنت هنری عباسیان ...............................................................................

سرزمین‌های غرب اسلامی ......................................................................

معماری امویان اسپانیا ............................................................................

معماری شمال افریقا و اسپانیا ...................................................................

معماری فاطمیان شمال افریقا و اسپانیا ........................................................

فصل سوّم

خصوصیات فضای کالبدی مسجد ...........................................................

گنبد ...............................................................................................

مناره ...............................................................................................

محراب ...........................................................................................

مقصوره ..........................................................................................

صحن ...........................................................................................

ایوان ............................................................................................

یک نکته .......................................................................................

فصل چهارم

جلوه‌گری نور و ذوق ایرانی ..............................................................

تزئینات کاشی‌کاری .......................................................................

فصل پنجم

معماری غیر دینی ..........................................................................

خرید فایل

تأثیر یهودیان در شکل گیری رویدادهای مهم سیاسی نیم قرن اول هجری

تأثیر یهودیان در شکل گیری رویدادهای مهم سیاسی نیم قرن اول هجری

مهمترین مسأله در بررسی یهودیان در مسائل سیاسی نیم قرن اول هجری، فعالیت آنها به عنوان گروه های فشار حامیان و مشاور خلفا و توطئه گران سیاسی قابل بررسی است.

هدف یهودیان به دست گرفتن قدرت و حکومت نبود بلکه می خواستند به حکومتگران تأثیر بگذارند در اصطلاح سیاسی به این گروه ها «گروه های فشار» و‌«ذینفع» یا «لابی» گفته می شود. این گروه ها تشکیلاتی غیرسیاسی هستند که هدفشان گرفتن قدرت و اعمال قدرت نیست بلکه در حال که خارج از قدرت باقی می‌مانند، آن را متأثر می‌سازند و بر آن فشار وارد می کنند. گروه های فشار جامعه اسلامی در نیم قرن اول هجری از نظر نیرو، اندازه، میزان نفوذ و تأثیر و منافعشان متفاوت بودند. اما یکی از مهمترین آنها یهودیان تازه مسلمان بودند. آنها می کوشیدند تا برای پیش برد منافع خود بر حکومت تأثیر بگذارند.

توجه: افکار عمومی در نظام سیاسی صدر اسلام از جمله مسائلی بود که یهودیان تازه مسلمان در نظر داشتند و با اثر گذاران بر افکار عمومی خصوصاً از طریق قصاص، غیرمستقیم بر حکومت ابوبکر، عمر و عثمان و امویان تأثیر گذاردند. آنها این کار را از طریق تبلیغات دروغین توسعه دادند.

دو مسأله در بررسی رابطه این افراد با نظام سیاسی وقت قابل بررسی است یکی میزان نفوذی که آنها بر تصمیم گزیدگان اعمال کردند و دوم شیوه های اعمال این نفوذ و جهت گیری آن.

این دو مسأله در موفقیت آنها برای نفوذ بر تصمیم گیرندگان سیاسی اهمیت بسیاری داشت. در این زمینه منابعی که آنها در اختیار داشتند این امکان را برایشان میسر می کرد که تأثیری بر فرایند تصمیم گیری بگذارند. یک عاملی یا منبع مهم برای آن این بود که خواسته های آنها با ارزش های مسلط جامعه هماهنگ بود و حداقل در تعارض با آن نبود.

ماهیت نظام سیاسی حاکم پس از رحلت پیامبر(ص) و نوع تصمیمات سیاسی که در هر مرحله فرایند سیاسی گرفته می شد از نگرش ها، ارزش ها، ایدئولوژی ها و الگوی رفتاری جامعه متأثر بود. و فرهنگ مهمترین گزینه ای بود که زندگی سیاسی را شکل می داد. وفاداری مذهبی، قومی، محلی، تعهد نسبت به ارزش ها یا نهادهای دیگر و… همه نقش مهمی در رفتارهای سیاسی افراد داشت. یهودیان با تبلیغات و حربه ای خاص فرهنگی و پتانسیل جامعه عرب در پذیرش افکار جاهلی و بازگشت به برخی از آداب و رسوم جاهلیت، به عنوان الگوی جامعه جدید، نفوذ سیاسی خود را بر دستگاه خلافت تقویت کردند و ارزش های جامعه را به سمت قوم محوری، تعصب، بی تفاوتی، قصه گویی، عامه گویی، سنت ستیزی و ا جتهاد محوری هدایت کردند و تأثیر مهمی بر فرهنگ سیاسی داشتند.

فرهنگ سیاسی نشان دهنده سطح آگاهی و اداراک طبقاتی مختلف، گروه های اجتماعی و افراد از قدرت و سیاست بود و در شکل گیری و عملکرد حکومت وقت مؤثر بود. و نظام های ارزشی نقش مهمی در رفتار سیاسی داشت.

این نظام کلیت منسجم و به هم پیوسته ای از موضوعات حیات مادی و معنوی بود که فرد، گروه یا طبقه اجتماعی ارزش منفی و مثبت معینی به آن می داد و همین ارزش ها متقابلاً فعالیت آنها را کنترل می کرد و در جهت خاصی هدایت می شدند. با تغییر فرهنگ سیاسی و نظام ارزشی موجود یهودیان بر اوضاع سیاسی نیم قرن اول هجری مسلط شدند.

دین به بیراهه کشیده شد و اهل بیت و امام علی (ع) فراموش شدند. امام علی(ع) در این خصوص می فرمایند:

« با تبلیغات دیگران و عده ای نزد مردم مشهور شده و دیگران به فراموشی سپرده شدند ما از کسانی بودیم که فراموش شده و آتش ما خاموش شد و صدایمان محو گردید. سالها به همین روش گذشت به طوری که اگر افرادی که ما را می شناختند وفات یافتند و کسانی که شناختی از ما نداشتند به وجود آمدند»

حربه های سیاسی یهودیان

یهودیان از حربه های چندی برای اعمال نفوذ بر جامعه سیاسی نیم قرن اول هجری استفاده کردند که با توجه به اوضاع زمانه متفاوت بود. حیله های سیاسی یهودیان عصر پیامبر(ص) با یهودیان دورا خلفا و امویان هیچ شباهتی به هم نداشت.

اولین روابط سیاسی یهودیان با جامعه اسلامی، پس از ورود پیامبر (ص) به مدینه و انعقاد پیمان نامه مدینه که مجموعه ای از چندین قرارداد بود، رسماً شکل گرفت. پیامبر(ص) با انعقاد پیمان برادری میان مسلمانان روابط آنها را بهبود بخشید اکنون باید بین یهودیان و مسلمانان پیمانی بسته می شد که پایگاه دین جدید از هر جهت محفوظ بماند و روابط پیروان هر دو دین به صورت مدرن ادامه یابد. با توجه به روحیه عهد شکنی یهودیان، این پیمان مکتوب شد و به امضاء رؤسای قوم یهود و مسلمانان رسید. عناصر ستیزه جو و غیرمتجانس شهر مدینه با هم پیوند خوردند به حقوق و تعهدات تمام گروه ها تعریف شد و هسته به ظاهر متجانسی از اقوام مدینه پدید آمد که باعث شد آورنده دین جدید با آرامش بیشتری به تبلیغ بپردازد. این پیمان با یهود به شرط مسالمت بسته شد و هر دو در ابتدای کار از انعقاد این پیمان راضی بودند. توازن قوا ایجاد شد و یهود با امید به اینکه پیامبر شخصیتی منفعل دارد و می توان به راحتی بر او تأثیر گذارد عهدنامه را پذیرفتند. آنها امیدوار بودند سروری یثرب را بر مکه ادامه دهند و به حیات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی خود رونق بخشید و یا ملعبه گرفتن یک نفر قریش، بر قریش مسلط شوند.

یهودیان در طی سالهای گذشته با تفرقه افکنی بین دو گروه مهم اوس و خزرج با امنیت و آسایش در مدینه زندگی می کردند و اکنون این دو گروه در کنار عبد الله ابن ابی جمع شده بودند و قصد اتحاد داشتند و سرنوشت و آینده موهوم یهودیان آنها را به پیامبر جدید نزدیک کرد. یهودیان برخی قوانین و تعالیم دین جدید را نیز با دین خود هماهنگ می دیدند و قبله مسلمانان و یهود یکی بود. بنابراین اولین سیاست بزرگان یهود، همراهی و هر چند ظاهری – با پیامبر جدید بود.

انعقاد پیمان نامه با یهود و نشانگر آگاهی پیامبر (ص) نسبت به اوضاع سیاسی – اجتماعی آن عصر است. این پیمان نامه با توجه به اوضاع مدینه و خصوصیات روحی و اخلاقی یهودیان شاهکاری بود که در سرنوشت اسلام تأثیر به سزایی داشت.

« نظم عمومی و یثرب از طریق انعقاد قرارداد سیاسی سامان گرفت و اتحاد یثرب و عقاید و آزادی طرفین محترم شمرده شد»

تمام حقوق مدنی و اجتماعی برای یهودیان در نظر گرفته شد و یثرب منظقه ای امن برای همگان شناخته شد. هیچ مسلمانی حق تعدی به قوم یهود را نداشت و پیامبر(ص) تضمین کرده بودند که جان و مال آنها تازمانی که به پیمانشان وفادارند محفوظ باشد. اما طبق بند آخر پیمان نامه از ستمکار و جنایتکار حمایت نمی کرد.

---

خرید فایل

بررسی تأثیر آموزش پیش‏ دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی ـ حرکتی و سازگاری اجتماعی دانش ‏آموزان دوره ابتدایی

بررسی تأثیر آموزش پیش‏ دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی ـ حرکتی و سازگاری اجتماعی دانش ‏آموزان دوره ابتدایی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: مقدمه

مقدمه................................................................................................................................................................. 1

بیان مساله ....................................................................................................................................................... 2

ضرورت و اهداف تحقیق .................................................................................................................................. 6

اهداف پژوهش ................................................................................................................................................. 7

فرضیه های پژوهش ........................................................................................................................................ 7

تعاریف و اصطلاحات ...................................................................................................................................... 8

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

خلاصه ای از فصل دوم ................................................................................................................................ 11

تاریخچه آموزش پیش دبستانی .................................................................................................................. 11

تعریف دوره پیش دبستانی .......................................................................................................................... 21

ویژگیهای کودک در دوره پیش دبستانی ................................................................................................... 21

اهداف دوره پیش دبستانی .......................................................................................................................... 25

مهارتهای روانی ـ حرکتی در دوره دبستان ............................................................................................... 27

تحول حرکت در کودکان دبستانی .............................................................................................................. 29

مهارتهای روانی ـ حرکتی ............................................................................................................................ 31

سازگاری اجتماعی ........................................................................................................................................ 42

روابط با همسالان ......................................................................................................................................... 48

وظیفه مهد کودک و مراکز پیش دبستانی از دیدگاه آدلر ......................................................................... 66

پیشینه پژوهش ............................................................................................................................................. 73

فصل سوم: روش شناسی

روش پژوهش ................................................................................................................................................ 90

ابزار پژوهش .................................................................................................................................................. 90

جامعه آماری ................................................................................................................................................. 92

گروه نمونه و روش نمونه گیری ................................................................................................................... 92

متغیرها .......................................................................................................................................................... 93

روش اجرای پژوهش .................................................................................................................................... 93

روشهای آماری .............................................................................................................................................. 93

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات

تجزیه و تحلیل نتایج .................................................................................................................................... 95

یافته های جانبی پژوهش ......................................................................................................................... 102

فصل پنجم: یافته های پژوهش و بحث دربارة نتایج آن

محدودیت های پژوهش ............................................................................................................................ 118

پیشنهادات ................................................................................................................................................. 118

منابع .............................................................................................................................................................. 121

ضمائم ......................................................................................................................................................... 130

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول شماره 2- مقوله های اصلی در حوزه روانی ـ حرکتی .................................................................... 34

جدول شماره 1-2- شاخص های رشد رفتار طبیعی ............................................................................... 55

جدول شماره 2-2- مراحل رشد روانی ـ اجتماعی اریکسون ................................................................... 59

جدول شماره 3-2- تشخیص هدفهای کودکان ناسازگار .......................................................................... 68

جدول شماره 1- توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب جنسیت .................................................................... 95

جدول شماره 2- توزیع فراوانی آزمئدنیها برحسب گروه آموزش دیده و آموزش ندیده ........................... 95

جدول شماره 3- توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب ................................................................................... 96

جدول شماره 4- توزیع فراوانی آزمودنیها بر حسب کلاس ........................................................................ 96

جدول شماره 5- توزیع فراوانی شغل پدر آزمودنیها ................................................................................ 97

جدول شماره 6- توزیع فراوانی شغل مادر آزمودنیها ................................................................................. 97

جدول شماره 7- توزیع فراوانی سطح تحصیلات پدر آزمودنیها ................................................................ 98

جدول شماره 8- توزیع فراوانی سطح تحصیلات مادر آزمودنیها ............................................................... 98

جدول شماره 9- مقایسه میانگینهای گروه آموزش دیده و آموزش ندیده در مهارتهای روانی ـ حرکتی . 99

جدول شماره 10- مقایسه میانگینهای سازگاری اجتماعی و مؤلفه های آن در دو گروه آموزش دیده و

آموزش ندیده .............................................................................................................................................. 100

جدول شماره 11- مقایسه میانگینهای دختران و پسران آموزش دیده در متغیر مهارتهای روانی ـ حرکتی 100

جدول شماره 12- مقایسه میانگینهای دختران و پسران آموزش ندیده در متغیر مهارتهای روانی ـ حرکتی 101

جدول شماره 13- مقایسه میانگینهای دختران و پسران آموزش دیده در سازگاری اجتماعی ................ 101

جدول شماره 14- مقایسه میانگینهای دختران و پسران آموزش ندیده در سازگاری اجتماعی ............. 102

جدول شماره 15- مقایسه میانگینهای دختران و پسران در مهارتهای روانی ـ حرکتی و سازگاری اجتماعی 102

جدول شماره 16- مقایسه میانگینهای دو گروه آموزش دیده و آموزش ندیده به تفکیک سن در دو متغیر

مهارتهای روانـی ـ حرکتی و سازگاری اجتماعی ......................................................................................... 103

جدول شماره 17- مقایسه میانگینهای گروه آموزش دیده و آموزش ندیده به تفکیک جنس در

مهارتهای روانی ـ حرکتی و سازگاری اجتماعی ........................................................................................... 104

جدول شماره 18- مقایسه میانگینهای مهارتهای روانی ـ حرکتی و سازگاری اجتماعی دانش آموزان

براساس وضعیت اشتغال مادر ....................................................................................................................... 105

جدول شماره 19- مقایسه میانگینهای مهارتهای روانی ـ حرکتی براساس شغل پدر با استفاده از

تحلیل واریانس یک طرفه ........................................................................................................................... 105

جدول شماره 20- آزمون توکی برای تشخیص تفاوتهای معنادار بین میانگین ها ................................. 106

جدول شماره 21- مقایسه میانگینهای سازگاری اجتماعی براساس شغل پدر با استفاده از

تحلیل واریانس یک طرفه ........................................................................................................................... 106

جدول شماره 22- مقایسه میانگین های روانی ـ حرکتی کودکان براساس تحصیلات پدر با استفاده

از تحلیل واریانس یک طرفه ....................................................................................................................... 107

جدول شماره 23- آزمون تعقیبی توکی برای تعیین معناداری تفاوت میانگین های روانی ـ حرکتی

براساس تحصیلات پدر ................................................................................................................................ 107

جدول شماره 24- مقایسه میانگینها در اسزگاری اجتماعی براساس تحصیلات پدر با استفاده از تحلیل واریانس

یک طرفه ..................................................................................................................................................... 108

جدول شماره 25- آزمون توکی برای مقایسه میانگینها در سازگاری اجتماعی براساس تحصیلات پدر 108

جدول شماره 26- مقایسه میانگین مهارتهای روانی ـ حرکتی براساس تحصیلات مادر با استفاده از تحلیل

واریانس یک طرفه ........................................................................................................................................ 109

جدول شماره 27- آزمون توکی برای مقایسه دو به دو میانگینهای روانی ـ حرکتی براساس تحصیلات مادر 109

جدول شماره 28- مقایسه میانگین سازگاری اجتماعی براساس تحصیلات مادر با استفاده از تحلیل واریانس

یک طرفه ..................................................................................................................................................... 110

جدول شماره 29- همبستگی بین زیرمقیاسهای سازگاری اجتماعی با یکدیگر و با مهارتهای روانی ـ حرکتی 111

خرید فایل

بررسی تأثیر آموزش گام به گام ریاضی جورج پولیا

بررسی تأثیر آموزش گام به گام ریاضی جورج پولیا

مقدمه:

یک کشف بزرگ سبب حل شدن یک مسأله بزرگ می‌شود، ولی در حل هر مسئله حبه‌ای از اکتشاف وجود دارد. مسئله شخص ممکن است چندان پیچیده نباشد، ولی اگر کنجکاوی وی را برانگیزد و ملکه‌های اختراع و اکتشاف را در فرد به کار وادارد، و اگر آن را با وسایل و تدابیر خود حل کند ممکن است از تنش و شادمانی حاصل از پیروزی در اکتشاف شاد شود، چنین حال و تجربه‌ای در سالهای تجربه‌پذیری می‌تواند شوق و ذوقی برای کار عقلی و فکری پدید آورد و آثار خود را بر ذهن و روان و خصلت شخص در تمام عمر باقی گذارد (پولیا ، 1944، ترجمه آرام، 1377).

بنابراین، معلم ریاضیات فرصت بزرگی در برابر خویش دارد. اگر وقت اختصاصی خود را به تمرین دادن شاگردان در عملیات پیش پا افتاده بگذراند، علاقه و دلبستگی آنان را می‌کشد و مانع رشد و تعامل عقلی آنان می‌شود و باید گفت فرصتی را که در اختیار داشته به صورت بدی صرف کرده است، ولی اگر کنجکاوی دانش‌آموزان را با مطرح کردن مسائلی متناسب با دانش و شناخت ایشان برانگیزد و در حل مسائل با طرح کردن پرسشهایی راهنما به یاری آنان برخیزد می‌تواند ذوق و شوق و وسیله‌ای برای اندیشیدن مستقل در وجود ایشان پدید آورد.

در مقدمه کتاب ریاضی سال دوم راهنمایی تألیف هیأت مؤلفان کتب درسی آمده است: درس ریاضی یکی از درسهای مهم و بنیادی است، در این درس دانش‌آموزان روش درست اندیشیدن را در حل مسائل فرا می‌گیرند و با محاسبه‌های عددی مورد نیاز در سایر درسها آشنا شده و کاربردهای ریاضی را در حل مسأله‌های روزمرة زندگی یاد می‌گیرند. دانش‌آموزان عموما به اهمیت ریاضی واقفند و می‌دانند داشتن پایه‌ای خوب در درس ریاضی تا چه حد به پیشرفت آنها در سایر درسها کمک می‌کند، اما اغلب نمی‌دانند که درس ریاضی را چگونه باید آموخت (ص 4)

همچنانکه عنوان شد درس ریاضی به عنوان یک درس پایه و مبنایی برای تعیین رشته‌های تحصیلی دوره متوسط جایگاهی ویژه را در دروس دوره راهنمایی و پس از آن به خود اختصاص داده است و حل مسأله در شمار وظایف اصلی دانش‌آموزان و پرحجم‌‌ترین تکلیف درسی می‌باشد و به اعتقاد پژوهشگران (مایر و همکاران، لوئیس و مایر، 1978) حل مسأله هسته اصلی برنامه درس ریاضی محسوب می‌شود (مایر و همکارن 1986 ترجمه فراهانی، 1376)

لذا پژوهش حاضر با بهره‌گیری از آموزه‌های روان‌شناسی تفکر حل مسئله و پیروی از رویکرد تجربی آموزش راهبردهای حل مسأله ریاضی (الگوی پولیا)، تأثیر آن را بر نگرش و پیشرفت تحصیلی ریاضیات در دانش‌آموزان سال دوم راهنمایی مورد نظر قرار داده است.

بیان مسأله:

علی‌رغم اختلاف نظرهایی که در تعریف نگرش بین روانشناسان مختلف وجود دارد، روی هم رفته تعریف سه عنصری نگرش تعریفی است که بیشتر روان‌شناسان روی آن اتفاق نظر دارند. عنصر شناختی شامل اعتقادات و باورهای شخصی درباره یک شیء یا یک اندیشه است، عنصر احساسی یا عاطفی آن است که معمولا نوعی احساس عاطفی با باورهای ما پیوند دارد و تمایل به عمل، به آمادگی برای پاسخگویی به شیوه‌ای خاص اطلاق می‌شود (کریمی، 1380)

علاقه به درس، دقت، کوشش و پشتکار یاد گیرنده را افزایش می‌دهد و در نتیجه بر یادگیری تأثیر مثبت دارد بنابراین کوشش در بالا بردن سطح علاقه یادگیرنده یکی از تدابیر مهم آموزشی معلم به حساب می‌آید و بهترین راه جلوگیری از بی‌میلی و بی‌علاقگی در یادگیرنده و افزایش سطح علاقه و نگرش مثبت او نسبت به یادگیری و فعالیتهای آموزشگاه و فراهم آوردن امکانات کسب توفیق است. (سیف، 1380). در تمام طول تاریخ آموزش و پرورش حل مسأله یکی از هدفهای مهم آموزشی معلمان به شمار می‌آمده است. از برکت پیشرفتهای روان‌شناسی علمی معاصر روز به روز بر اهمیت این موضوع افزوده شده است، روان‌شناسان و نظریه‌پردازان مختلف بر نقش یادگیرنده در ضمن فعالیتهای مختلف یادگیری بویژه فعالیت حل مسأله در کشف و ساخت دانش تأکید فراوان داشته‌اند.

جان دیویی ، جروم برونر ، ژان پیاژه ، لئو ویگوتسکی از جمله کسانی هستند که بر نقش فعالیت یادگیرنده در جریان حل مسأله بر دانش‌ اندوزی تأکید داشته‌اند و نظریه سازندگی یا ساختن‌گرایی یادگیری از ثمرات افکار این اندیشمندان است. بنا به گفته کیلپاتریک (1918 به نقل از آندرز ، 1998) یادگیری در آموزشگاه باید هدفمند باشد نه انتزاعی و یادگیری هدفمند از راه واداشتن دانش‌آموزان به انجام پروژه‌های مورد علاقه و انتخاب خودشان بهتر امکان‌پذیر است (سیف، 1380)

در جامعه ما افراد زیادی در حال تحصیل در مقاطع مختلف آموزش و پرورش هستند و علاوه بر آن نگرش سنتی و احتمالا منفی نسبت به یادگیری و کاربرد ریاضی وجود دارد. این مشکل بخصوص در مورد درس ریاضی پر‌رنگ‌تر و جدی‌تر می‌نماید. روش راهبردهای حل مسأله روشی است که با مشخص کردن مراحل و اصولی که در پی خواهند آمد می‌تواند کمک شایانی در جهت رفع این معضل نماید. تحقیق حاضر به دنبال مشخص کردن تأثیر آموزش روش راهبردهای حل مسأله در تغییر نگرش و پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی می‌باشد.

ضرورت تحقیق:

جورج پولیا در دیباچه و ویرایش دوم کتاب چگونه مسئله را حل کنیم می‌نویسد «ریاضیات این افتخار مشکوک را دارد که در برنامه آموزشگاهها موضوع کمتر جالب توجه همگان باشد… معلمان آینده از مدارس ابتدایی عبور می‌کنند برای آنکه از ریاضیات بیزار شوند… و سپس به مدارس ابتدایی بازمی‌گردند تا به نسل تازه‌ای نفرت داشتن از ریاضیات را تعلیم دهند» (1956، صفحه 16) در پایان پولیا ابراز امیدواری می‌کند که خوانندگان خود را متقاعد سازند که ریاضیات علاوه بر این که گذرگاهی ضروری برای کارهای مهندسی و دست یافتن به شناخت علمی است، مایه شادی و لذت باشد و چشم‌اندازی برای فعالیتهای عقلی از درجه بالا بوجود آورد. (پولیا، 1956، ترجمه آرام، 1369)

همچنین نگاهی به درصد عدم قبولی و عدم رضایت دانش‌آموزان از درس ریاضیات و دیگر مشکلاتی که دانش‌آموزان را در این درس با دردسر مواجه ساخته است، بعلاوة عدم وجود ذهنیت روشن و منطق والدین از این درس، پژوهشهایی را می‌طلبد، که استراتژی حل مسئله در ریاضی نیز یکی از این پژوهشهاست و در پژوهش حاضر مورد توجه است (اصغری نکاح، 1378)

صالحی و سرمد (1373) می‌نویسند اکنون زمان آن فرا رسیده است تا این کمبودها را جبران نموده و نظامهای کاربردی برای آموزش حل مسأله ایجاد نمائیم و آموزش و پرورش ما به پژوهشهای متعدد و گسترده‌ای نیاز دارد تا ابتدا اصول حاکم بر این آموزش و سپس شیوه‌های کاربردی آن را کشف نموده و نهایتا جایگاه این شیوه‌ها را در یک برنامه درسی آموزشگاهی مشخص کند.

اهداف تحقیق

عموما به اهمیت ریاضی واقفیم و می‌دانیم داشتن پایه‌ای مناسب در درس ریاضی تا چه حد به پیشرفت دانش‌آموزان و دانشجویان در سایر دروس کمک می‌کند، اما اغلب دانش‌آموزان نمی‌دانند که درس ریاضی را چگونه باید آموخت (ریاضی سال دوم راهنمایی، 1377، ص 4)

با توجه به مطلب فوق هدف عمده پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش روش گام به گام حل مسأله ریاضی جورج پولیا در نگرش نسبت به درس ریاضی و پیشرفت تحصیلی در آن می‌باشد که این راهبردهای حل مسأله در قالب طرح چهار مرحله‌ای جورج پولیا ارائه می‌گردد.

همچنانکه از مقایسه یافته‌های پژوهشهای گذشته و نظریات پیرامون حل مسأله با طرح جورج پولیا برمی‌آید این طرح قسمتهای بسیاری از مولفه‌های کلیدی اثرگذار مانند: خلاصه کردن صورت مسأله، ترسیم شکل، نظارت و تصحیح اشتباهات را شامل می‌شود و لذا انتظار می‌رود آموزش آن در کلاس و درس ریاضی ثمربخش باشد.

بصورت شاخص این پژوهش دو هدف زیر را دنبال می‌کند:

تعیین تأثیر آموزش روش راهبردهای حل مسأله در پیشرفت درس ریاضی و همچنین بهبود نگرش نسبت به درس ریاضی در دانش‌آموزان دوم راهنمایی علاوه بر اهداف نظری فوق، در بعد اهداف عملی این پژوهش به دنبال ارائه یک روش سودمند و کاربردی آموزش راهبردهای حل مسأله به دانش‌آموزان می‌باشد تا هم به بهبود نگرش دانش‌آموزان و پیشرفت تحصیلی‌شان در ریاضیات کمک کند و هم مورد استفاده مدرسین محترم درس ریاضی قرار گرفته و یا به عنوان روش کارآمد در طراحی و تألیف کتب درسی سهمی از آموزش را به تعلیم راهبردهای حل مسأله اختصاص دهد.

فرضیه‌های پژوهش

فرضیه تحقیقی بیانی است که به توصیف رابطه بین متغیرها پرداخته و انتظارات پژوهشگر را درباره رابطه بین متغیرها نشان می‌دهد و به همین دلیل یک راه‌حل پیشنهادی است. می‌دانیم که چنانچه پژوهشگر دلایل مشخصی برای پیش‌بینی رابطه معنی‌دار بین متغیرها داشته باشد از فرضیه‌ جهت‌دار که در آن جهت ارتباط یا جهت تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته مشخص و معین است، استفاده می‌کند (دلاور، 1380). با گذری بر ادبیات فرضیه تحقیقی و پژوهشی و با توجه به تحقیقات و مطالعات گذشته پژوهشگر از فرضیه جهت‌دار در این پژوهش استفاده می‌نماید:

دو فرضیه مطرح شده در این پژوهش عبارتند از:

1- آموزش راهبردهای حل مسأله، پیشرفت در ریاضیات را افزایش می‌دهد.

2- آموزش راهبردهای حل مسأله، نگرش نسبت به درس ریاضیات را بهبود می‌بخشد.

2- طرح نقشه (پیش‌بینی و انتخاب راه‌حل مسئله)

ارتباط میان داده‌ها و مجهول را پیدا کنید. در صورت نبودن ارتباط مستقیم میان داده‌ها و مجهول مسئله‌های کمکی را در نظر بگیرید. آیا از قضیه‌ای یا فرمولی که بتواند سودمند واقع شود آگاهید؟! مسئله را به قسمتهای جزئی‌تری تقسیم کنید. آیا می توانید یک قسمت از مسئله را حل کنید. آیا می‌توانید از داده‌ها چیز سودمندی استخراج کنید؟ در صورت امکان معادله‌ای بسازید، آیا همه داده‌ها را به کار برده‌اید؟

3- اجرای نقشه (استفاده از راه‌حل و رسیدن به پاسخ):

حال از فرمول و قواعد و قضایا استفاده کرده با کمک داده‌ها و شکلی که رسم کرده‌اید یا معادله‌ای که ساخته‌اید مجهول را پیدا کنید. برای قسمتهای جزئی مسئله این عمل را تکرار نمائید.

مثال برای مرحله دوم و سوم: معلم فرضی دانش‌آموزان را با طرح پرسشهایی به ترتیب زیر به طرح و اجرای نقشه راغب می‌سازد: از چه راههای می‌توان به حل مسئله ارائه شده پرداخت؟ چگونه با استفاده از چوب کبریت حل مسئله را آسان می‌کنید؟ آیا می‌توان الگوی داده شده را تغییر داد؟ دانش‌آموزان برای حل این مسئله راهبردهایی به کار می برند که به آنها دست‌ورزی می‌گویند.

4- مرور و امتحان کردن جواب (ارزیابی نتایج)

آیا می‌توانید نتیجه را وارسی کنید، با توجه به فرمول و قضایا و داده‌ها، درستی نتایج را بررسی کنید؟ آیا گامهای قبلی به درستی طی شده؟ آیا همه مجهولات را پیدا کرده‌اید؟ آیا پاسخها کامل هستند؟ آیا می‌توان نتیجه را از راهی دیگر به دست آورد؟

مثال: معلم فرضی در این مرحله دانش‌آموزان را برای بازنگری فرایند حل مسئله دعوت می‌کند. از دانش‌آموزان می‌پرسد: آیا راه دیگری هست که بتوانید از محوطه‌های هم‌اندازه با حذف کمترین جزء از شکل را نشان دهید؟ دانش‌آموزان ابتدا بصورت مرحله به مرحله، راه‌حلهایی را که در نظر گرفته‌اند بررسی می‌کنند. افزون بر فعالیتهایی که انجام می‌شود، معلم برای افزایش فعالیت ذهنی یادگیرندگان دو موقعیت دیگر را هم آماده می‌کند. معلم می‌پرسد، با حذف 2 و 3 جزء شکل محوطه به چه صورتی درمی‌آید (پولیا 1945، به نقل از آرام 1376).

آقازاده (1377) در مقاله‌ای پیرامون آموزش ریاضی راهبردهایی که برای هر کدام از مراحل حل مسئله (در طرح جورج پولیا) پیشنهاد می‌شوند را شامل مجموعه‌ فعالیتهایی می‌داند که کار حل مسئله را برای یادگیرندگان آسان می‌کند و آنها عبارتند از:

راهبردهای مرحله نخست

1- دست‌کاری یا دست‌ورزی کردن موقعیت مسئله

2- تعبیر و تفسیر مشکل

3- تعیین یا مشخص کردن واژگان کلیدی

4- رسم نمودار

5- تعریف مجدد مسئله به زبان دانش‌آموزان

6- طرح کردن سوالات مربوط

7- تعیین مطلوب مسئله و اطلاعات مورد نیاز برای دستیابی به آن

8- تعیین اطلاعاتی که برای حل مسئله چندان مهم نیست.

9- در نظر گرفتن تعبیر و تفسیرهای جانشین

فهرست

مقدمه

فصل اول : طرح تحقیق

بیان مسأله

ضرورت تحقیق

اهداف تحقیق

تعریف اصطلاحات و متغیرها

تعریف نظری راهبردهای حل مسأله

تعریف عملیاتی راهبردهای حل مسأله

متغیرهای تحقیق

متغیر مستقل

تعریف نظری نگرش (متغیر وابسته اول)

فصل دوم پیشینه و زمینه های نظری پژوهش

حل مسئله و انتقال یادگیری

رابطه بین تفکر انتقادی و حل مسئله

حل مسئله از دیدگاه رفتارگرایی

مراحل آموزش حل مسئله (الگوی دی چکووکرافورد)

پیشنهادهایی برای افزایش توانائیهای حل مسئله در یادگیرندگان

طرح جورج پولیا پیرامون حل مسئله

مبانی نظری در زمینه نگرش

تعریف نگرش

الگوهای شناختی تغییر نگرش

یافته‌های پژوهشی در داخل کشور

فصل سوم : روش تحقیق

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها

فصل چهارم : تحلیل نتایج و بیان توصیفی یافته‌ها

آزمون همتاسازی

تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آمار استنباطی

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

محدودیتهای پژوهش

منابع و مآخذ

خرید فایل

بررسی تأثیر محیط بر خلاقیت کودک

بررسی تأثیر محیط بر خلاقیت کودک

چکیده

مقاله حاضر به بررسی تاثیر محیط بر خلاقیت کودک می پردازد. بعضی از محیط‌ها برای یادگیری، انگیزه‌ای بسیار جالب هستند و برخی دیگر بهترین و مؤثرترین وسایل را به فراخور استعداد افراد دربردارند.

عوامل سازندة محیط برای کودک عبارتند از: فضای کافی برای فعالیت، وسایل بازی مناسب، دوستان مهربان، آموزش و راهنمایی و وظایفی که به آنها محول می‌کنیم و در حیطة توانایی آنهاست.

برای اینکه یک وسیله به بهترین وجه ممکن طراحی شود باید تا حد امکان با مکان استفاده محصول آشنا بوده و خصوصیات آن را مشخص کنیم تا در انتخاب فرم، عملکرد، جنس و مسایل دیگر مربوط به طراحی محصول مواردی برگزیده شوند که بیشترین سازگاری با محیط و عناصر وابسته به آنها از جلمه اشیاء پیرامون محصول و استفاده‌گر را داشته باشد.

کودکان به طور طبیعی به فرم‌های مدور متمایل می‌باشند و از شکل‌های گوشه‌دار دوری می‌جویند، به طوری که در انتخاب اشیاء و اسباب بازیهای مورد نیاز خود این گرایش طبیعی را نشان می‌دهند؛ اما معمولاً در اثر آموزش خانواده و اجتماع، برخلاف میل طبیعی خود به سمت اشکال زاویه‌دار روی می‌آورند بدون اینکه ارتباط حسی با آن برقرار کنند. لذا با ارائه محصولی که خارج از چهارچوب متعارف جامعه است می‌توان به پویایی ذهنی آنان در بیان احساساتشان به محیط کمک نمود و از راکد بودن فکر جلوگیری به عمل آورد، زیرا از لحاظ روانشناسی نیز اشکال زاویه‌دار نشانه محدودیت است.

کودکان از قدرت بیان زیادی برخوردار نیستند. آنها طبیعتاً عاشق رنگند و به طور خود انگیخته به آن واکنش نشان می‌دهند. کودکان به رنگ بیشتر از شکل واکنش نشان می‌دهند و با لذت تمام به آن دل می‌بندند. به تدریج که سن کودکان بیشتر و وابستگی آنها به امیال آنی‌شان کمتر می‌شود. بیشتر به انظباط تن می‌دهند و جاذبه درونی رنگ نیز برای آنها کمتر می‌شود.

کودکان کم سن و سال رنگهای درخشان قرمز، نارنجی، صورتی و زرد را ترجیح می‌دهند. با این رنگها احساسات درونی آنها رهایی می‌یابد.

واژه های کلیدی: خلاقیت، محیط، عملکرد ارگونومیکی رنگ، ابزار نقاشی کودکان

فهرست مطالب

مقدمه ۵
تشریح خصوصیات محیط استفاده ۵
تاثیرات محیط بر محصول ۶
دستهای آلودة کودک ۷
تاثیرات محصول بر محیط ۸
نتیجه‌گیری ۱۰
استراتژی بازاریابی هدف ۱۲
آنالیز کارکرد عملی ۱۲
الف) آنالیز کارکرد جسمی (ارگونومی) ۱۲
توصیه های ارگونومی ۱۴
نیازهای ایمنی ۱۵
نیازهای بهداشتی ۱۶
آنتروپومتری ۱۷
عملکرد ارگونومیکی رنگ ۲۳
الف- ایمنی ۲۳
ب- قابلیت دیده شدن ۲۴
ج- دوام و بقای ظاهری محصول ۲۴
د- هویت و شناسایی ۲۵
هـ- سازگاری ۲۵
و- تعمیر و نگهداری ۲۶
ب- آنالیز فنی ۲۶
آنالیز کارکرد زیبایی شناسی (استتیک): ۲۷
گشتالت در محصول ۲۸
انرژی تصویری محصول ۲۹
عملکرد ساختاری رنگ ۳۰
الف- کانون توجه ۳۰
ب- تفرق و تجمع ۳۱
ج- تناسب و تعیین وضع ۳۱
بررسی تاثیرات بصری رنگ در محصول ۳۲
نتیجه‌گیری ۳۵
ابزار نقاشی کودکان ۳۶
آنالیز ساختار ۳۸
چک لیست طراحی ۴۲
منابع و مآخذ ۴۴

بعضی از محیط‌ها برای یادگیری، انگیزه‌ای بسیار جالب هستند و برخی دیگر بهترین و مؤثرترین وسایل را به فراخور استعداد افراد دربردارند.

عوامل سازندة محیط برای کودک عبارتند از: فضای کافی برای فعالیت، وسایل بازی مناسب، دوستان مهربان، آموزش و راهنمایی و وظایفی که به آنها محول می‌کنیم و در حیطة توانایی آنهاست.

برای اینکه یک وسیله به بهترین وجه ممکن طراحی شود باید تا حد امکان با مکان استفاده محصول آشنا بوده و خصوصیات آن را مشخص کنیم تا در انتخاب فرم، عملکرد، جنس و مسایل دیگر مربوط به طراحی محصول مواردی برگزیده شوند که بیشترین سازگاری با محیط و عناصر وابسته به آنها از جلمه اشیاء پیرامون محصول و استفاده‌گر را داشته باشد.

تشریح خصوصیات محیط استفاده:

اتاق کودک به واسطة استفاده‌ای که از آن می‌شود، دارای خصوصیات خاصی است که در اینجا به بررسی آن می‌پردازیم:

1- اتاق کودک، اتاقی است که در حدود 12 متر یا حدود 2*3 محسوب می‌شود.

2- دمای اتاق همواره متعادل است و از سرد و گرم شدن بیش از حد آن جلوگیری می‌شود.

3- حتی الامکان آفتاب گیر انتخاب می‌شود و نور خورشید به داخل اتاق می‌تابد.

4- کودک در اتاق خود احساس آرامش کرده و آنجا را حیطة قلمرو خود می‌داند.

5- در اتاق وی، معمولاً انواع و اقسام اسباب بازیها مشاهده می‌شود.

6- رنگ اتاق کودک معمولاً با دیگر اتاق‌ها متفاوت است و با توجه به جنسیت کودک، دیوارها رنگ آمیزی می‌شوند.

7- لوستر، تابلوها و وسایل فانتزی و کودکانه در اتاق وی استفاده می شود.

8- والدین سعی می‌کنند، حتی الامکان وسایل اتاق کودکشان قابل شستشو باشد.

تاثیرات محیط بر محصول:

q تاثیرات بصری:

- چهار گوش بودن اتاق و صاف بودن دیوارها

- ابعاد اتاق کودک

- وجود وسایل فانتزی و کودکانه در اتاق کودک

- رنگ اتاق

q تاثیرات فیزکی و شیمیایی:

- ایجاد ضربه به محصول از جانب کودک یا حین حمل و نقل

باید توجه داشت که این محصول توسط گروه سنی 4 تا 6 سال استفاده می‌شود و این گروه مایل به حرکت، جنبش و بازی می‌باشند، در نتیجه ممکن است محصول با صدماتی روبه رو شود.

- رطوبت

این محصول معمولاً سر و کاری با محیط مرطوب ندارد و قابلیت شستشوی محصول بستگی به جنس آن دارد.

- مواد رنگی (ابزارهای کار و نقاشی)

خود مواد رنگی و ابزارهای نقاشی، کاردستی و خمیر بازی نیز می توانند عاملی برای آلودگی و آسیب رسی به محصول باشند.

- دستهای آلودة کودک:

کودکان به علت شیطنت و کنجکاوی غالباً آلودگی‌های مختلفی را از طریق دستهای خود به محصول منتقل می‌نمایند. این آلودگی‌ها به طور عمده شامل آلودگی‌های خوراکی و غیر خوراکی است. آلودگی‌های خوراکی مانند شکلاتها معمولاً ذرات چربی و نشاسته بر محصول باقی می‌گذارند که معمولاً به وسیلة آب و مواد شوینده قابل نظافت است ولی آلودگی‌های غیر خوراکی می تواند شامل موارد مختلفی از جمله آلودگی‌های شیمیایی باشد.

از دیگر عوامل محیطی تاثیر گذار بر محصول می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- گرد و غبار

- تابش احتمالی نور خورشید

-گرما

تاثیرات محصول بر محیط:

هر محصولی که در محیط و مکان مخصوص به خود قرار می‌گیرد، تاثیراتی هم از لحاظ فرمی و بصری و هم از لحاظ فیزیکی و شیمیایی بر محیط خواهد داشت. نادیده انگاشتن این تاثیرات باعث می شود که طرح یا محصول مورد نظر، آن طور که باید موفق به نظر نرسد.

این تاثیرات در مورد اجزاء مختلف یک محصول نیز مشاهده می‌شود، به طوری که یک طرح از نظر فرم و به طور کلی عناصر بصری باید هماهنگی داشته باشد.

عملکرد ارگونومیکی رنگ:

عملکرد ارگونومیکی رنگ با ملاک‌هایی همچون دستیابی به ایمنی، شرایط دید خوب، دوام و بقای ظاهری محصول و توجه به ماهیت کالا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. به نطر می‌رسد که عملکرد ساختاری رنگ، عملکرد ارگونومیکی آن را نیز شامل می‌شود، اما واقعیت این است که تاثیرات ساختاری رنگ برای دستیابی به اهداف ارگونومیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عملکرد ارگونومیکی رنگ در مطالعات بسیاری مورد تحقیق قرار گرفته است. همچنین رنگ به عنوان یک ابزار کاهش کنتراست روشنی بین یک منبع نوری و محیط اطراف آن، مورد مطالعه قرار گرفته است. از رنگ می‌توان به عنوان یک ابزار کنترل و توزیع یکنواخت نور در یک اتاق بهره جست. جنبه‌های مطرح در عملکرد ارگونومیکی رنگ عبارتند از:

الف- ایمنی:

ایمنی را می‌توان با انتخاب صحیح رنگ به منظور افزایش قابلیت دیده شدن اجزایی که پتانسیل خطر دارند، فراهم کرد. با قرار دادن اجزای متحرک و خطرناک در کانون توجه ( به وسیلة رنگهای روشن و زنده) این امر تحقیق پیدا می‌کند؛ به گونه‌ای که همواره این قطعات با محیط اطراف خود کنتراست ایجاد کنند.

ب- قابلیت دیده شدن:

در کارهای ظریف که شناسایی و تشخیص دقیقی را می‌طلبد، کنتراست روشنایی در سطح کار باید به حداکثر میزان خود برسد و در محیط اطراف سطح کار به حداقل این میزان. مثلاً در مورد مطالعة یک کتاب روی میز، لازم است که در سطح کتاب، بیشترین کنتراست را داشته باشیم؛ اما این کنتراست بین صفحات کتاب و سطح میز باید به حداقل برسد. به همین دلیل میزها باید دارای سطح نسبتاً روشنی باشند.

ج- دوام و بقای ظاهری محصول:

اکثر کالاها در معرض عوامل آلوده کنندة بسیار قرار دارند و این در حالی است که شرایط جوی (آب و هوایی) نیز در ظاهر کالا بی‌تاثیر نیست. ظاهر محصول در اثر تماس با این آلوده‌ کننده‌ها کثیف و خراب می‌شود. چنانچه نتوان از آلوده شدن کالاها به وسیله این عوامل جلوگیری کرد، سه استراتژی در انتخاب رنگ این کالاها وجود دارد که با گزینش صحیح می‌توان تا حد زیادی تاثیرات این عوامل آلوده کننده را کاهش داد.

این سه روش عبارتند از:

1) رنگی را انتخاب کنیم که با رنگ عوامل آلوده کننده سازگار باشد. در اینجا هدف این است که ظاهر کالا، مستعمل به نظر نرسد.

2) رنگی را انتخاب کنیم که حتی اگر با عوامل آلوده کثیف شد، ظاهر آن همچنان مورد پذیرش باشد. در اینجا می‌توان از رنگ‌های خاکستری و سبز تیره استفاده کرد.

3) رنگی را انتخاب کنیم که با کوچکترین آلودگی، ظاهری ناخوشایند پیدا کند تا استفاده کننده را وادار سازد که آن را تمیز کند یا مراقبت بیشتری در نگهداری کالای خود اعمال نماید.

ضمناً تنها شرایط تعمیر و نگهداری کالا در تعیین رنگ محصول دخیل نیستند، بلکه عواملی مانند آسیب‌های احتمالی حین حمل و نقل، جابه‌جا‌یی‌ها، یا زمانی که کالا در انتظار فروش است، تماماً از جمله عواملی هستند که در گزینش رنگ کالا باید مورد توجه قرار گیرند.

د- هویت و شناسایی:

گروهی از رنگ‌ها تنها با بعضی از محصولات همراه هستند یا به عبارت واضح‌تر، بعضی از رنگ‌ها به صورت استاندارد شده مختص کالاها و محصولات خاصی هستند. بنابر دلایل تجاری، این امر برای شناسایی سریع و هویت بخشیدن به این دسته از کالاها الزامی است.

هـ- سازگاری:

رنگ یک محصول باید با محیط فراگیرندة آن سازگار باشد. در پاره‌ای از موارد، این امر بدان مفهوم است که محصول در محیط اطراف خود حل شود و جزئی از بافت فضای اطراف خود به حساب آید. در پاره‌ای دیگر، منظور این است که محصول به طور کامل و مشخص، از محیط اطرافش قابل تفکیک باشد. باید توجه کرد که تمایل عمومی در رنگ آمیزی محصولات بسیار مرغوب، به سمت رنگ‌های روشن و در تاسیسات تولیدی مدرن به سمت تنوع رنگ است، چه در بعد معماری و چه در بعد تجهیزات. برای انتخاب رنگ محصول، کم و کیف محلی که محصول در آنجا مورد استفاده قرار می‌گیرد ( از نظر رنگ، درجة حرارت، نورپردازی و شرایط آب و هوایی) نیز مطرح است. رنگ‌های روشن نور و گرما را منعکس می‌کنند، در حالی که رنگ‌های تیره عامل جذب این ها هستند. به عنوان یک نکتة راهنما باید یاد آور شد که از انعکاس شدید نور روی سطوح محصولات اجتناب شود، چرا که این انعکاس موجب بر هم زدن راحتی و راندمان کاری می شود.

و- تعمیر و نگهداری:

بسیاری از جنبه‌های مطرح کاربرد رنگ و تاثیر آن در تعمیر و نگهداری، همان جنبه‌هایی هستند که در عملکرد روزانة تجهیزات، با آنها مواجه می‌شویم. با استفاده از کدبندی رنگ می‌توان عملکرد خاصی برای قطعات تعریف کرد، یا اینکه نحوة باز و بسته کردن یک محصول را کنترل کرد. در مورد قطعات حساس و مهم، علاوه بر این‌ها طراحی قطعه نیز باید به گونه‌ای باشد که امکان اشتباه بسته شده یا اشتباه عمل کردن آنها وجود نداشته باشد.

ب- آنالیز فنی:

در محصول مورد بررسی پیچیدگی خاصی از نظر مکانیزم و اتصالات دیده نمی‌شود. قرارگیری میز در پیکره به صورت کشویی و با حرکت بر روی ریل داخلی انجام می‌گیرد.

در بررسی اتصالات، نتایج زیر حائز اهمیت است:

ب- تفرق و تجمع:

با به بکارگیری مناسب رنگ‌ها، می‌توان قطعات مجزای یک محصول را به گونه‌ای رنگ آمیزی کرد که از نظر بصری محصول فرمی واحد را القا کند، یا برعکس قطعات بیش از آنچه که هستند مجزا از یکدیگر به نظر برسند، این موارد در القای مفاهیم «سادگی» و «پیچیدگی» محصول تاثیر به سزایی دارد.

یکی از مفیدترین روشهایی که برای تفرق سطوح (القای تعداد قطعات ودر نتیجه پیچیدگی محصول) و همچنین تجمع سطوح (القای یکپارچگی قطعات و در نتیجه سادگی محصول) کاربرد دارد، به ترتیب؛ قوت بخشیدن و ضعیف کردن خط مرزی بین دو سطح رنگی است، با قوت بخشیدن به حد فاصل بین دو سطح، به تفرق سطوح (پیچیدگی محصول) و با ضعیف کردن حد فاصل بین دو سطح، به تجمع (سادگی محصول) می‌رسیم.

ج- تناسب و تعیین وضع:

تناسب بصری یک محصول را می‌توان با تجزیة بصری محصول به سطوح رنگی، تغییر داد. در مورد تعیین چگونگی قرارگیری محصول نیز همین اصل صادق است. یعنی می‌توان با یک سطح رنگی، حس عمودی یا افقی بودن محصول را القاء کرد. با طرحهای رنگی می‌‌توان از نظر بصری، فرم را تغییر داد. این مورد در تکنیکهای استتار کاربرد فراوان دارد.

بررسی تاثیرات بصری رنگ در محصول:

یکی از عوامل مهم در انتخاب محصول رنگ است و همچنین یکی از موارد مهمی که کودکان با آن در ارتباطند رنگ محصولات است.

رنگ همیشه وسیله‌ای برای بیان ارتباط و احساسات بوده و هست؛ به طوری که می‌توان با زبان رنگ‌ها صحبت کرد. در مورد رنگ‌های مختلف می‌توان بسیار سخن گفت ولی موضوعی که بیشتر مورد نظر است محتوای روانی آنهاست.

همه مردم تمایزبین رنگ‌های گرم (قرمز، نارنجی، زرد) و رنگ‌های سرد (سبز، آبی) را می‌دانند. از نظر روانی این دو گروه رنگی، عمیقاً با هم تفاوت دارند.

رنگ‌های گرم تحریک کننده، سبب فعالیت، جنب و جوش، الهام کنندة روشنی و شادی، زندگی و مولد حرکت هستند. در حالی که رنگ‌های سرد، برعکس حالتی منفعل، ساکن، بی حرکت و تلقین کنندة غم و اندوه دارند.

خرید فایل

بررسی تأثیر استرس شغلی بر رضایت شغلی کارمندان اداره کل مالیتهای غرب تهران

بررسی تأثیر استرس شغلی بر رضایت شغلی کارمندان اداره کل مالیتهای غرب تهران

-1- مقدمه

از آنجا که بیشتر عمر ما در محیط کار سپری می شود و بسیاری از روابط و مناسبات ما در طول ساعات کار شکل می گیرد، می توان از کار به عنوان بخش بسیار مهمی از زندگی یاد کرد. با توجه به اهمیت ابعاد مختلف کار در زندگی انسانها ، می توان گفت که رضایت شغلی و تمایل به انجام کار نیز تأثیر بسزایی در نحوه خشنودی انسانها از وضعیت زندگیشان دارد. از سوی دیگر، سلامت روانی انسانها نیز دز گرو همین رضایت شغلی است،چنانکه می توان گفت انسانهایی که دستخوش نارضایتی شغلی هستند، دچار استرسهای شدیدی در زندگی خانوادگی و اجتماعی می شوند. بررسیهای انجام گرفته، نشان می دهد که تقریباً در تمامی مشاغل استرس وجود دارد، اما میزان و تأثیر آن به لحاظ نوع و ماهیت استرس و خصوصیات شخصی افراد، در مشاغل گوناگون، متفاوت است ( پارکز ، 1992، ص 57 )

از جمله مشخصات یک سازمان سالم، این است که سلامت جسمی و روانی کارکنان، به اندازه تولید و بهره وری مورد توجه قرار گیرد. در جامعه سالم،‌ مسئولیت سازمانهای تولیدی، منحصر به تولید هر چه بیشتر کالا و خدمات سود آور نیست و مدیران سازمانهای چنین جوامعی می دانند که تولید بیشتر، نتیجه و محصول مدیریت اثر بخش است. مدیریت اثر بخش نیز بدون توجه و اعتقاد به سلامت روانی کارکنان حاصل نمی شود. در مورد اهمیت توجه به بیماریهای روانی در محیط کار، کافی است بگوییم که هیچ پدیده ای به اندازه سلامت روانی برای کارگر اهمیت ندارد ( ساعتچی، 1375، ص 91).

شیوع و گستردگی استرس در محیط کار، محققان را بر آن داشته است که به تحلیل گسترده این موضوع در سازمان و تأثیر آن بر عملکرد کارکنان بپردازند. عده ای از صاحبنظران رفتار سازمانی تا آنجا پیش رفته اند که استرس را « بیماری شایع قرن» نامیده اند و معتقدند دامنه این بیماری، به علت پیچیدگی روز افزون سازمانها، ابرازها و روشها، درصورت عدم برنامه ریزی صحیح افزایش خواهد یافت. این تحقیق شامل پنج فصل کلیات، پیشینه و ادبیات تحقیق، یافته و تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری و پیشنهادات است.

2-1- بیان مسئاله :

در زندگی همه افرادی که در یکی از مشاغل مختلف جامعه فعالیت می کنند، استرس وجود دارد و به اشکال مختلف به آنها فشار وارد می کند. تحولات شغلی تغییرات سازمانی، انتقالات، ترفیعات ، تغییر حقوق، دستمزدها، تنبیهات شغلی و همچنین دگرگونیهای اجتماعی، از جمله مسائلی هستند که به نحوی بر فرد تأثیر می گذارند و او را دچار آشفتگی، نگرانی یا تشویق می کنند. این نگرانیها و تشویقها در مشاغل مختلف، متفاوت است. با وجود آنکه آمارهای دقیق در مورد میزان تنش ( استرس) به هنگام کار در مشاغل مختلف در دسترس نیست، ولی براساس تخمین و مطالعات انجام گرفته می توان بر آوردهایی را در این مورد ارائه داد. مثلاً‌ آکادمی پزشکان خانوادگی امریکا تخمین می زند که حدود کسانی که در محل کارشان مورد بازدید و ارزیابی قرار گرفته اند، دارای نشانه هایی از تنش هستند. نتایج بررسیهای انجام شده در کشور ما نیز، بیانگر این است که استرس، نقش عمده ای را در محیطهای اداری و کارمندی، وقتی آشکار می شود که بدانیم گسترده عظیمی از نیروهای فعال جامعه را این قشر تشکیل می دهد. به نظر می رسد که عوامل استرس زا در مشاغل اداری، با توجه به ماهیت و شکل کار، متفاوت است، به خصوص در آن دسته از مشاغل و محیطهای اداری که دارای روابط و مناسبات ارباب رجوعی است و کارمندان بیشتر در ارتباط و تعامل با مسائل و مشکلات مردم قرار دارند، این تفاوت بیشتر به چشم می آید. تحقیق حاضر در مورد سازمان و تشکیلاتی (‌ اداره کل مالیاتهای غرب تهران)‌ انجام گرفته است که بخش عمده ای از آن به لحاظ ماهیت و ویژگیهای شغلی: دارای روابط و مناسبات ارباب رجوعی بسیار و نیز وجود عوامل استرس زا، تا چه اندازه موجب استرس کارمند گردیده و این فشارها و استرسها تا چه اندازه رضایت شغلی وی را تحت تأثیر قرار می دهد تا با توجه به مطالبی که پیش از این مندرج گردید، بدلیل اهمیت سلامت روانی و جسمی و رضایت شغلی کارکنان، و به منظور ارتقای عملکرد و بهره وری سازمان، با بررسی این نکته، سعی در به حداقل رساندن عوامل استرس زا و به تبع آن خود استرس و تنش در سازمان کنیم.

3-1 - هدف تحقیق:

بطور کلی، هدف اصلی این تحقیق، بررسی تأثیر استرس شغلی بر رضایت شغلی کارمندان اداره کل مالیاتهای غرب تهران است تا بتوان عوامل مؤثر بر استرس و رضایت شغلی کارکنان را شناسایی کرد.

4-1- ضرورت و اهمیت تحقیق:

با در نظر گرفتن اهمین رضایت شغلی و سلامت جسمی و روانی، و نیز وجود منابع متعدد استرس، بویژه در مشاغل صنعتی، بررسی اثر استرس برسلامت روان و رضایت شغلی کارکنان، اهمیت بسزایی دارد، چرا که استرس زیاد و شدید، اصولاً سلامت افراد را به مخاطره انداخته و از خشنودی و رضایت آنان می کاهد ( کورمن ، 1999،ص171).

نیجه تحقیقات متعدد، مؤید اثر استرس بر سلامت جسمی و روانی افراد است. اختلالات قلبی- عروقی و بطور کلی بیماریهای روان- تنی نتیجه عامل استرس است. کوپر و ساترلند ( 1987) دریافتند که سلامت روانی کارکنان صنایع نفت امریکا در مقایسه با جمعیت عمومی ، نا مناسب تر بوده و سطح اضطراب این افراد، به گونه معنا داری بالاتر بوده است. نتایج پژوهشها در این زمینه، بیانگر تأثیر منفی و غیر انکار استرس بر سلامت جسمی و روانی افراد و نیز بر رضایت شغلی آنهاست. لوی ( 1990) به نقل از سازمان بهداشت جهانی ( W.H.O ) اعلام کرده است که جمعیت کارمندی از شغل خود راضی نیستند و 90 درصد آنها می گویند که شغلشان در جهت اهداف زندگیشان نیست ( جلالی ، 1380، ص 52 ).

گستردگی عظیم قشر کارمند در جامعه ما و نتایج آماری تحقیقات مختلف، که نشانگر نارضایتی کارمندان از شغل خویش است، جملگی بیانگر اهمیت و ضرورت تحقیقات بیشتر برای تشخیص اولویتهای بهداشت روانی در محیط کار و عوامل مرتبط با آن است.

5-1- سؤالات تحقیق:

سوال اصلی تحقیق: « آیا استرس شغلی بر رضایت شغلی کارکنان تأثیر دارد؟»

سوالات فرعی تحقیق:

1- آیا ماهیت کارکنان بر رضایت شغلی آنها موثر است؟

2- آیا نحوه ارتباط کارمندان با همکاران خود بر رضایت شغلی آنها موثر است؟

3- آیا نحوه ارتباط کارمندان با رؤسای خود بر رضایت شغلی آنها مؤثر است؟

6-1- فرضیات تحقیق:

فرضیه اصلی: « استرس شغلی بر رضایت شغلی کارمندان مؤثر است.»

فرضیات فرعی:

1- ماهیت کار کارمندان ، بر رضایت شغلی آنها مؤثر است.

2- نحوه ارتباط کارمندان با همکاران خود بر رضایت آنها مؤثر است.

3- نحوه ارتباط کارمندان با رؤسای خود بر رضایت شغلی آنها مؤثر است.

7-1- متغیرهای تحقیق:

متغیر مستقل: استرس شغلی

متغیر وابسته: رضایت شغلی

فصل سوم

1-3- مقدمه:

در این فصل ابتدا منابع جمع آوری داده ها را توضیح داده ، سپس تحقیق اعمال شده شامل جامعه آماری روش نمونه گیری، حجم نمونه ، ابزار جمع آوری داده ها.....را شرح خواهیم داد.

همانطور که در فصل اول تحقیق ذکر شد، سوال اصلی این پژوهش این است که « آیا استرس شغلی بر رضایت شغلی کارکنان اداره کل مالیاتهای غرب تهران مؤثر است،»

2-3- منابع جمع آوری داده ها :

1-2-3- منابع ثانویه:

در تحقیق حاضر، به منطور تببین و تشریح مبانی نظری تحقیق و بدست آوردن اطلاعات مورد نیاز درباره متغیرهای تحقیق ( استرس شغلی، رضایت شغلی ) و مؤلفه های آنها از روش کتابخانه ای استفاده شده و همچنین به منظور بررسی تحقیق و آگاهی انجام گرفته در ایران و جهان از اینترنت استفاده گردید.

2-2-3- منابع اولیه:

این تحقیق، توصیفی از نوع پیماشی است. لذا برای جمع آوری اطلاعات اولیه، از پرسشنامه که رایج ترین ابراز جمع آوری اطلاعات می باشد. استفاده شده است. در ادامه همین فصل، درباره پرسشنامه استفاده شده در این پژوهش ، به تفصیل توضیح خواهیم داد.

3-3- روش تحقیق:

دراین تحقیق چون می خواهیم تأثیر استرس شغلی را بر رضایت شغلی کارکنان مورد بررسی قرار دهیم، بنابراین مناسب ترین روش تحقیق، روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است.

تحقیق توصیفی شامل مجموعه ای از روشهایت که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می توند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد. بیشتر تحقیقات علوم رفتاری را می توان در زمره تحقیق توصیفی به شمار آورد ( سرمد و دیگران، 1383، ص82).

1-3-3- جامعه آماری:

با توجه به تعریف، یک حامعه آماری عبارتست از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاً در هر پژوهش، جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است در باره صفت (صفات) متغییر واحدهای آن به مطالعه بپردازد ( سرمد و دیگران، 1383،ص177)

جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه کارکنان اداره کل مالیاتهای غرب تهران است که تعداد آنها 468 نفر است.

2-3-3- روش نمونه گیری:

برای نمونه گیری، باید فهرست کاملی از افراد جامعه در دسترس باشد. این فهرست چارچوب نمونه گیری نامیده می شود. یکی از جنبه های مورد نظر درگزینش روش نمونه گیری، آن است که چار چوب نمونه گیری در دسترس باشد. به طور کلی در پژوهشهای علوم رفتاری متداولترین روشهای نمونه گیری به شرح زیر است:

1- نمونه گیری تصادفی ساده 2- نمونه گیری سیستماتیک 3- نمونه گیری طبقه ای 4-نمونه گیری خوشه ای 5- نمونه گیری چند مرحله ای ( سرمد و دیگران، 1383،ص180).

در این پژوهش از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی استفاده شده است. یعنی ابتدا کارکنان را بر اساس نوع شغل و با توجه به میزان تعامل با اربات رجوع و همکاران ورؤسا، به دو طبقه کادر تشخیص و کادر پشتیبانی تقسیم کرده و سپس از هر طبقه نمونه آماری را بطور تصادفی انتخاب کرده ایم. البته بدیهی است که چون تعداد کارکنان موجود در کادر تشخیص مالیات خیلی بیشتر از تعداد کارکنان موجود در کادر پشتیبانی است، بنابرانی اکثریت افراد حاضر در نمونه آماری را کارکنان بخش کادر تشخیص تشکیل دهند.

فهرست مطالب

- مقدمه ۵
۲-۱- بیان مسئاله ۶
۳-۱ – هدف تحقیق ۸
۴-۱- ضرورت و اهمیت تحقیق ۸
۵-۱- سؤالات تحقیق ۹
۶-۱- فرضیات تحقیق ۹
۷-۱- متغیرهای تحقیق ۱۰
۸-۱- واژگان تخصصی تحقیق ۱۰
۹-۱- قلمرو تحقیق ۱۱
۱۰-۱- محدودیتهای تحقیق ۱۱
۱-۲- پیشینه پژوهش ۱۳
۱-۱-۲- تاریخچه ۱۳
۲-۱-۲- آشنایی با اداره کل مالیاتهای غرب تهران ۱۴
۳-۱-۲- تحقیقات انجام شده در ایران و جهان ۱۵
۱-۳-۱-۲- تحقیقات انجام شده در ایران ۱۵
۲-۳-۱-۲-تحقیقات انجام شده در جهان ۱۶
۲-۲- مبانی نظری تحقیق ۱۸
۱-۲-۲-تعریف استرس و دیدگاههای مربوط به آن ۱۸
۱-۱-۲-۲- نگرشهای مختلف نسبت به استرس ۱۹
۲-۱-۲-۲-ماهیت استرس ۲۰
۳-۱-۲-۲-انواع استرس ۲۱
۴-۱-۲-۲- عوامل بوجود آورنده استرس ۲۲
۵-۱-۲-۲-رابطه بین استرس و دفاع ایمنی ۲۳
۶-۱-۲-۲- علایم و نشانه های استرس ۲۳
۷-۱-۲-۲-طرق مقابله با استرس یا کاهش آن یا غلبه بر آن ۲۵
۸-۱-۲-۲- استرس شغلی ۲۷
۹-۱-۲-۲- راههای مقابله با استرس درسازمان ۲۷
۲-۲-۲- رضایت شغلی ۲۸
۱-۲-۲-۲- تعریف رضایت شغلی ۲۸
۲-۲-۲-۲- اهمیت و ویژگیهای رضایت شغلی ۳۰
۳-۲-۲-۲- ابعاد رضایت شغلی ۳۲
۴-۲-۲- منشأ رضایت شغلی ۳۲
۵-۲-۲-۲-مدلهی رضایت شغلی ۳۳
۱-۳- مقدمه ۳۸
۲-۳- منابع جمع آوری داده ها ۳۸
۱-۲-۳- منابع ثانویه ۳۸
۲-۲-۳- منابع اولیه ۳۸
۳-۳- روش تحقیق ۳۹
۱-۳-۳- جامعه آماری ۳۹
۲-۳-۳- روش نمونه گیری ۴۰
۳-۳-۳- حجم نمونه ۴۱
۴-۳-۳- ابراز جمع اوری داده ها ۴۱
۱-۴-۳-۳- روایی پرسشنامه ۴۳
۲-۴-۳-۳- پایایی پرسشنامه ۴۴
۳-۴-۳-۳- مقاسهای مورد استفاده ۴۴
۴-۴-۳-۳- آزمون آماری مورد استفاده ۴۵

خرید فایل

بررسی تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روانی نوجوانان

بررسی تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روانی نوجوانان

خلاصه

انسان با توجه به پیچیدگی‌ها و دشواری‌های زندگی جهت رسیدن به رشد و پیشرفت در جنبه‌های گوناگون می‌‌بایست از توانایی لازم و کافی جهت مقابله با موقعیتهای دشوار زندگی و همچنین فراهم نمودن شرایط مناسب به منظور پیشرفت همه جانبه برخوردار باشد. بنابراین افراد موفق، تکامل یافته و دارای سلامت روانی کسانی هستند که توانایی و مهارت کافی را در برخورد با شرایط گوناگون زندگی دارند و همواره در صدد تغییر موقعیت خویش در جهت رشد و تکمیل هستند. این ویژگی‌ها نشانگر برخورداری اینگونه افراد از مهارتهای زندگی می‌باشد. در حال که افراد ناموفق و کسانی که به رشد و پیشرفت متعادل در جنبه‌های گوناگون زندگی دست نیافته‌اند از سلامت روانی کمتری برخوردارند و همچنین توانایی حل مؤثر مشکلات و مسائل زندگی را ندارند می‌توان گفت که فاقد مهارتهای زندگی کافی هستند. بدین ترتیب برخورداری از مهارتهای زندگی و به کارگیری آن جهت دستیابی به رشد و کمال می‌تواند بسیاری از مشکلات،‌ ناکامی‌ها و ناهنجاری‌ها را رفع نماید و در عوض یک زندگی با نشاط، پرتلاش، رو به پیشرفت و کمال،‌ مفید و سازنده را به ارمغان آورد و چه بهتر است که کسب این مهارتها از دوران نوجوانی آغاز گردد. با توجه به اینکه تحقیقات بسیاری موضوع فوق را مورد تأیید قرار داده‌اند و همچنین باور و اعتقاد پژوهشگر به اینکه لازمه موفقیت و تکامل همه جانبه در زندگی، برخورداری از سلامت روانی و آگاهی از شیوه صحیح و مناسب زندگی و در نتیجه سبک زندگی سالم می‌باشد، به همین جهت،‌ پژوهش حاضر به بررسی تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روان و منبع کنترل نوجوانان پرداخته است.

در این پژوهش به منظور بررسی تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روان و منبع کنترل. که به شیوه آزمایشی و طرح پیش آزمون- پس آزمون- با گروه کنترل انجام گردید،‌ چنین فرض شد که آموزش مهارتهای زندگی موجب افزایش یا بهبود سلامت روان و درونی‌تر شدن منبع کنترل در نوجوانان می شود. به همین منظور از بین 191 دانش آموز دختر مقطع دبیرستان، 30 دانش‌آموز که بالاترین نمرات را از پیش آزمون (پرسشنامه سلامت عمومی و پرسشنامه منبع کنترل) به دست آوردند، انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل تقسیم گردیدند که هر گروه شامل 15 دانش آموز بود.

پس از اجرای پیش آزمون در گروه آزمایشی و کنترل، گروه آزمایشی آموزش مهارتهای زندگی را در هشت جلسه دو ساعته دو بار در هفته دریافت نمود. پس از یک ماه، پس آزمون (پرسشنامه سلامت عمومی و پرسشنامه منبع کنترل) در دو گروه آزمایشی و کنترل اجرا گردید.

پس از نمره‌گذاری، تفاوت میانگین بین دو گروه در پیش آزمون و پس آزمون با استفاده «از آزمون t دو گروه مستقل» مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین میانگین دو گروه در «پرسشنامه سلامت عمومی» تفاوت معناداری وجود دارد. در نتیجه فرضیه پژوهش تأیید گردید. بنابراین، آموزش مهارتهای زندگی می‌تواند سلامت روان را افزایش دهد یا بهبود بخشد. همچنین نتایج نشان می دهد که تفاوت بین میانگین های دو گروه در کلیه مقیاسهای پرسشنامه سلامت عمومی به جز مقیاس C (نارسا کنش وری اجتماعی) کاملاً معنادار است. نکته دیگر اینکه بیشترین میزان کاهش در نمرات مقیاس D (نشانگان افسردگی)‌ پرسشنامه مذکور می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت که آموزش مهارتهای زندگی بیشترین تأثیر را بر کاهش میزان افسردگی آزمودنی‌ها داشته است. اما در مورد میانگین دو گروه در پرسشنامه منبع کنترل، علیرغم کاهش اندک در نمرات تفاوت معناداری وجود ندارد. در کل می‌توان گفت،‌ با توجه به کاهش اندک نمرات، آموزش مهارتهای زندگی تا حدودی بر درونی‌تر شدن منبع کنترل در گروه آزمایشی مؤثر بوده است.

همچنین در این پژوهش، رابطه بین متغیرهای پژوهش با استفاده از «ضریب همبستگی پیرسون» به دست آمد. این نتایج نشانگر آن است که بین سلامت روان و شیوه مقابله‌ای و بین منبع کنترل و شیوه مقابله‌ای ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. اما بین متغیر (سلامت روان و منبع کنترل) ارتباط مثبت و معناداری وجود ندارد. یافته‌های جانبی این پژوهش نشانگر رابطه معنادار بین سطح تحصیلات مادر، اشتغال مادر و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان با سلامت روان و شیوه مقابله‌ای آنان می‌‌باشد.

مشاهدات کیفی نیز در طول جلسات دوره آموزشی با نتایج کمی حاصل از داده‌ها مطابقت و هماهنگی دارد. بطوریکه آزمودنی‌هایی که در طول جلسات فعالیت گروهی بیشتری داشتند، انگیزه و تمایل بیشتری جهت شرکت در این دوره آموزشی داشتند، نظم گروهی بیشتری را رعایت می‌نمودند. در انجام تمرینات و فعالیتهای عملی علاقمندی و انگیزة بیشتری نشان می دادند،‌ توجه و دقت کافی نسبت به مطالب و محتویات آموزشی داشتند و خواهان تداوم این دوره آموزشی در طول سال تحصیلی بودند، در میزان نمرات سلامت عمومی و منبع کنترل آنان کاهش بیشتری ایجاد شده است. در واقع می‌توان گفت که آموزش مهارتهای زندگی در مورد این آزمودنی‌ها منجر به افزایش سلامت روان و درونی‌تر شدن منبع کنترل آنان شده است. بدین ترتیب مشاهدات کیفی دال بر تأثیر مثبت آموزش مهارتهای زندگی می‌باشد.

مقدمه

پیشرفت‌های علمی و تکنولوژی در سال‌های اخیر، انسان‌ها را با انبوهی فزاینده از مسائل گوناگون مواجه ساخته است. کار، تحصیل و فشارهای روانی- اجتماعی از جمله مسائلی هستند که اغلب نوجوانان و جوانان با آنها روبرو هستند. توانایی حل مؤثر مسائل مذکور و مشکلات مشابه از جمله مهارت‌‌های مهم و مفیدی هستند که نقش تعیین کننده‌ای در تأمین سلامت روانی و موفقیت فرد و در نتیجه زندگی سالم و اثر بخش دارند.

همه انسان‌ها به طور فطری توانایی حل مشکلات زندگی را دارند، ولیکن این توانایی باید مطابق با شرایط و موقعیت فرد پرورش یابد بطوریکه به عنوان مهارت‌های کارآمد در آنان درونی شود. متأسفانه طبق بررسی‌های انجام شده توانایی‌ها و مهارت‌های عملی و سازشی بسیاری از نوجوانان و جوانان کشور ما برای حل مؤثر مسائل زندگی فردی و اجتماعی آنان کفایت نمی‌کند. بنابراین آموزش مهارت‌های زندگی با تأکید بر مهمترین مسائل فردی و اجتماعی نوجوانان به عنوان اصلی مهم و انکار ناپذیر است که تاکنون علیرغم توجه خاص بسیاری از کشورهای جهان و تأکید خاص «سازمان بهداشت جهانی» . جای آن در برنامه‌های تحصیلی مدارس کشورمان خالی مانده است. البته اخیراً گامهایی برداشته شده است که نیازمند توجه علمی و تخصصی بیشتری می‌باشد.

اهمیت و ضرورت پژوهش

امروزه در سراسر جهان بر اهمیت بهداشت روانی تأکید می‌شود و روز به روز با انجام تحقیقات وسیع و گوناگون، اهمیت و نقش آن در زندگی فردی و اجتماعی آشکارتر می‌گردد. بطوریکه سال 2001 میلادی از طرف سازمان بهداشت جهانی،‌ تحت عنوان سال جهانی «بهداشت روانی» اعلام گردید. سازمان مذکور در این سال شعار «غفلت بس است،‌ مراقبت کنیم.» را جهت آشکارتر ساختن اهمیت موضوع،‌ مطرح نمود.

این امر نشان دهنده آن است که بهداشت روانی موضوعی است که باید در سطح جهان مورد توجه قرار گیرد. یکی از دلایلی که در اهمیت این موضوع مطرح است، شیوع روزافزون ابتلاء به انواع اختلالات روانی در سطح جهان است و دلیل مهم دیگر آن، اهمیت و ضرورت پیشگیری از بیماری‌های روانی است. در واقع می‌توان گفت، عمده‌ترین هدف بهداشت روانی، پیشگیری است و از سه نوع پیشگیری که در بهداشت روانی مطرح می‌شود،‌ پیشگیری اولیه مورد توجه بیشتری قرار می‌‌گیرد. در پیشگیری اولیه جمعیت سالم در جامعه مورد نظر هستند و تمام اقداماتی که در این حیطه صورت می‌گیرد، در جهت آماده سازی افراد و فراهم نمودن شرایط مناسب برای زندگی سالم از تمامی جنبه های جسمانی، روانی و اجتماعی می‌باشد. بنابراین هدف، افزایش آگاهی و توانایی افراد در برخورد صحیح و مناسب با رویدادهای زندگی می‌‌باشد.

حسینی (1378) معتقد است، آموزش، اساسی‌‌ترین روش پیشگیری اولیه است. از طرفی دیگر مهم‌ترین و مؤثرترین دوره سنی جهت آموزش پیشگیرانه،‌ دوره نوجوانی است. به همین دلیل متخصصین بهداشت روانی، آموزش پیشگیرانه در دوره نوجوانی را مورد توجه بسیار قرار می دهند. و همچنین پژوهش‌ها نشان می‌دهند که آموزش مهارت‌های زندگی به ارتقاء‌ بهداشت روانی کودکان و نوجوانان در ابعاد مختلف زندگی کمک می‌‌کند و از اساسی‌ترین برنامه‌های پیشگیرانه در سطح اولیه به شمار می‌رود. سلامتی بخش اصلی یک زندگی شاد است و مدارس نقش مهمی در آگاه ساختن نوجوانان پیرامون مسائل بهداشتی و سلامتی و آموزش علوم زندگی به آنان دارند.

با توجه به مطالب فوق و اهمیت و نقش ارزنده آموزش مهارت‌های زندگی بر سلامت روان افراد بخصوص نوجوانان و با توجه به تأثیر مثبت برنامه‌های پیشگیرانه در مدارس، پژوهش حاضر به بررسی تأُثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر سلامت روان نوجوانان می‌پردازد. از طرفی به دلیل ارتباط مستقیم و مثبت بین سلامت روان،‌ منبع کنترل درونی و شیوه مقابله‌ای مسأله مدار، تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر درونی‌تر شدن منبع کنترل نوجوانان و شیوه‌های مقابله‌ای آنان نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

متغیرهای پژوهش

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر سلامت روان و منبع کنترل دانش‌آموزان دختر سال اول مقطع متوسطه شهر تهران می‌‌پردازد. بنابراین متغیرهای پژوهش عبارتند از:

- متغیر مستقل

در این پژوهش، آموزش مهارت‌های زندگی، متغیر مستقل می‌باشد،‌ که تأثیر آن بر متغیرهای وابسته پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.

- متغیرهای وابسته

دو متغیر سلامت روان و منبع کنترل،‌ متغیرهای وابسته پژوهش حاضر می‌باشند،‌‌ که تأثیر متغیر مستقل بر آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

- متغیرهای کنترل

سن، جنس و مقطع تحصیلی از متغیرهای کنترل پژوهش هستند. به این صورت که دانش‌آموزان دختر سال اول مقطع متوسطه که حدود سنی 16-15 ساله داشتند به عنوان جامعه و نمونه پژوهش انتخاب شدند.

مشاهدات کیفی در طول جلسات دوره آموزشی با نتایج کمی حاصل از داده‌‌ها، مطابقت و هماهنگی دارد. به طوری که ویژگیهای رفتاری آزمودنی‌ها در طول دوره تا حدودی نشان دهنده میزان نمرات آنان در آزمونها می‌باشد. بدین معنا که آزمودنیهایی که در طول جلسات، فعالیت گروهی بیشتری داشتند، انگیزه و تمایل بیشتری جهت شرکت در این دوره آموزشی داشتند، نظم گروهی بیشتری را رعایت می‌نمودند، در انجام تمرینات و فعالیتهای عملی علاقمندی و انگیزه بیشتری نشان می‌دادند،‌ توجه و دقت کافی نسبت به مطالب و محتویات آموزشی داشتند و خواهان تداوم این دوره آموزشی در طول سال تحصیلی بودند، در میزان نمرات سلامت عمومی و منبع کنترل آنان کاهش بیشتری ایجاد شده است. در واقع می‌توان گفت که آموزش مهارت‌های زندگی در مورد این آزمودنیها منجر به افزایش سلامت روان و درونی تر شدن منبع کنترل آنان شده است. در حالیکه در نمرات آزمودنیهایی که انگیزه و رغبت کافی برای حضور در جلسات آموزشی نداشتند،‌ فعالیتهای گروهی آنان بخصوص در بحثهای گروهی ضعیف‌تر بود و نسبت به انجام تمرینات و فعالیتهای عملی انگیزه کمتری داشتند، چندان تغییر محسوسی ایجاد نشده است. بدین صورت که یا کاهش اندکی در میزان نمرات سلامت عمومی ایجاد شده است و یا آنکه منجر به افزایش میزان نمرات در آزمون منبع کنترل آنان شده است.

در ارزیابی نهایی از دوره آموزشی، اکثر آزمودنیها، برخورداری از مهارتهای زندگی را برای همه افراد مفید و لازم قلمداد نمودند و معتقد بودند که آنچه به عنوان مهارتهای زندگی در این دوره آموزشی آموختند و پیرامون آن، تمرین و فعالیت گروهی انجام دادند، توانسته است تا حدود نسبتاً زیادی بر جنبه های گوناگون زندگی آنان به ویژه بر زندگی تحصیلی، خانوادگی و اجتماعی آنان اثر گذار باشد.

همچنین علاوه بر گروه آزمایشی،‌ طی مصاحبه‌ای که با افراد گروه کنترل نیز صورت گرفت،‌ پیرامون اهمیت و نقش مهارتهای زندگی و نحوه تأثیر آن نظر خواهی شد. اکثریت آنان نسبت به کسب مهارتهای زندگی و برگزاری این دوره آموزشی تمایل و رغبت فراوانی نشان دادند و معتقد بودند که این نوع جلسات می‌تواند بسیار مفید،‌ آموزنده و جالب باشد. بخصوص اینکه با فعالیتهای گروهی، شور و هیجان بیشتری ایجاد خواهد شد.

بدین ترتیب مشاهدات کیفی دال بر تأثیر مثبت آموزش مهارتهای زندگی می‌باشد.

از نتایج ضرایب همبستگی بین مقیاسهای سلامت روان، منبع کنترل و شیوه مقابله‌ای چنین بر می‌آید که بین اکثر مقیاسها همبستگی معناداری وجود دارد، بطوریکه بین مقیاسهای سلامت روان و شیوه های مقابله‌ای همبستگی معناداری وجود دارد. این بدان معناست که بین دو متغیر مذکور ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر بین دو متغیر سلامت روان و شیوه مقابله‌ای همبستگی معناداری وجود دارد. همچنین بین مقیاسهای منبع کنترل و انواع شیوه‌های مقابله‌ای همبستگی معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر بین دو متغیر منبع کنترل و شیوه مقابله‌ای ارتباط معناداری وجود دارد. در ضمن بین مقیاسهای آزمون سلامت عمومی (نشانگان جسمانی، نشانگان اضطرابی، کارکرد و کنش اجتماعی و نشانگان افسردگی) نیز ارتباط مثبت و معناداری مشاهده شده است. بطوریکه ضرایب همبستگی بین مقیاسها اکثراً بالای 60/0 = r می‌باشد. همین طور بین مقیاسهای آزمون منبع کنترل (توانایی درونی، اعتقاد به شانس و تأثیر دیدگاه افراد قدرتمند) نیز ارتباط معناداری مشاهده گردید. همانگونه که ملاحظه می شود بین شیوه جسمانی‌سازی مقابله، شیوه‌های هیجانی مقابله و جمع کل مقیاس شیوه مقابله‌ای نیز ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. بنابراین نتایج نشانگر ارتباط مستقیم و مثبت بین متغیرهای پژوهش سلامت روان و شیوه مقابله‌ای ، منبع کنترل و شیوه مقابله‌ای) می‌باشد، که البته علیرغم انتظار پژوهش، بین دو متغیر سلامت روان و منبع کنترل، ارتباط معناداری مشاهده نشده است.

بدین ترتیب فرضیه (2) پژوهش مور د تأیید قرار نگرفت. نکته قابل توجه دیگر این بود که در هر دو پرسشنامه، بین مقیاسها ارتباط کاملاً معناداری مشاهده گردید، بطوریکه ضرایب همبستگی قابل قبول و رضایت بخشی بخصوص در آزمون سلامت عمومی، بدست آمده است. در ضمن با توجه به نتایج همبستگی این آزمون می‌توان نتیجه گرفت که درجه همبستگی بین هر زیر مقیاس آزمون سلامت عمومی با نمره کل مقیاسهای آزمون بیشتر از درجه همبستگی بین زیر مقیاسها می‌باشد. این موضوع بخصوص در مورد مقیاسهای نشانگان افسردگی نشانگان اضطرابی نشانگان جسمانی صدق می کند. این امر نشان دهنده اهمیت افسردگی و اضطراب در تشخیص نشانگان اختلالهای روانی است.

در ضمن ملاحظه شد که نتایج یافته‌هالی جانبی نشان دهنده ارتباط منفی و معنادار عملکرد تحصیلی (معدل کتبی) دانش‌آموزان با شیوه جسمانی سازی مقابله و جمع کل مقیاس شیوه مقابله‌ای می‌باشد. بدین معنا که دانش‌آموزانی که معدل کتبی بالاتری داشتند در شیوه جسمانی‌سازی مقابله و جمع کل مقیاس شیوه مقابله نمرات پایین‌تری کسب کردند، یعنی در مقابله با مشکلات کمتر دچار علائم جسمانی مانند سردرد، احساس تهوع ، تپش قلب، بی خوابی و . . . می‌شوند و بیشتر از مقابله مسأله مدار استفاده می‌کنند. همچنین نتایج تحلیل واریانس یکراهه (ANOVA)، حاکی از آن است که تحصیلات مادر در گروه بی‌سواد و زیر دیپلم با شیوه هیجانی مقابله ارتباط معناداری دارد. بدین معنا که دانش‌آموزان دارای مادران بی‌سواد و زیر دیپلم در مقابله با مشکلات بیشتر دچار حالات هیجانی مانند، خشم، عصبانیت و . . . می‌‌شوند. لازم به ذکر است که بین میانگینهای تحصیلات پدر با مقیاسهای سلامت روان، منبع کنترل و شیوه مقابله‌ای، ارتباط معناداری مشاهده نشد. در ضمن بین نوع شغل پدر و مقیاسهای مذکور نیز ارتباط معناداری حاصل نگردید. ولیکن بین وضعیت اشتغال مادر و مقیاسهای اضطراب ، نارسا کنش وری اجتماعی، افسردگی و جمع کل مقیاسهای سلامت عمومی و همچنین شیوه مقابله‌ای مسأله مدار ارتباط معناداری بدست آمد. بدین معنا که دانش‌آموزان دارای مادران شاغل، نمرات پایین‌تری در مقیاسهای مذکور کسب نمودند، یعنی به عبارت دیگر، اضطراب، نارسا کنش وری اجتماعی و افسردگی کمتری در مقایسه با دانش‌آموزان دارای مادران خانه‌دار، نشان دادند و در کل از سلامت روان بالاتری برخوردار هستند. در ضمن در هنگام مقابله با مشکلات بیشتر از شیوه مقابله‌ای مسأله مدار استفاده می‌کردند.

جداول 4 و 5و 6 و 7 و 8 و 9 که بیانگر توضیحات فوق می‌باشند به ترتیب در صفحات بعدی ترسیم شده‌اند.

خرید فایل

پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک

پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک

چکیده

در این تحقیق سعی شده به پیامدهای جنگ آمریکا و عراق و تأثیر آن برآینده اوپک با توجه به سئوال اصلی و سئوالات فرعی پرداخته شود. مساله تحقیق این است که آیا اوپک پس از حمله آمریکا به عراق نیز می‌تواند این وحدت و همگرایی را در بین اعضای خود حفظ نماید و یا اینکه با خروج عراق از اوپک یا عدم رعایت سهمیه عراق و یا دخالت آمریکا در تعیین سهمیه نفت عراق، تضعیف اوپک را شاهد خواهیم بود و آیا با ورود مصرف کنندگان انبوه جدید نفتی، معادلات نفتی به نفع کشورهای عضو اوپک رقم خواهد خورد. این تحقیق شامل هفت فصل می‌باشد:

فصل اول: طراحی پژوهش، فصل دوم: کلیات نظری، فصل سوم: تاریخچه و عملکرد اوپک، فصل چهارم: جایگاه عراق در اوپک و بحرانهای این کشور، فصل پنجم: وضعیت آمریکا در زمان حمله به عراق و دلایل آمریکا از حمله به عراق، فصل ششم: تحلیل و دیدگاه‌های اتحادیه‌ اروپا، اوپک و شاخصهای اقتصادی تولید جهانی نفت، فصل هفتم: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری تحقیق.

نتایج تحقیق، مؤید فرضیه جانشین تحقیق است که جنگ آمریکا علیه عراق تأثیری بر روند فعلی اوپک برجای نگذاشته و این جنگ در راستای نظم نوین جهانی است و به همین منظور امنیت انرژی یکی از اهداف اصلی در این زمینه است و مسائل دیگری همچون هژمونی دلار در برابر یورو بدلیل گسترش معاملات نفتی با یورو و افزایش نرخ برابری آن در برابر دلار و همچنین بهبود شاخص‌های اقتصادی چین، اروپا و ژاپن در مقایسه با آمریکا، از دیگر اولویتهای جهانی قابل طرح آمریکا در حمله به عراق می‌باشد.

فهرست مطالب

عنوان

صفحه

فصل اول: طراحی پژوهش

- مقدمه..................................................................................................... 1

1-1- طرح مسأله.......................................................................................... 2

2-1- سئوال اصلی.......................................................................................... 3

1-2-1- سئوال فرعی............................................................................ 3

3-1- فرضیه اصلی......................................................................................... 4

1-3-1- فرضیه جانشین....................................................................... 4

4-1- متغیرهای دخیل..................................................................................... 4

5-1- تعریف عملیاتی مفاهیم.......................................................................... 4

6-1- پیشینه تحقیق......................................................................................... 5

7-1- روش تحقیق.......................................................................................... 9

8-1- هدف تحقیق.......................................................................................... 10

1-8-1- هدف کلی................................................................................... 10

2-8-1- هدف جزیی................................................................................ 10

9-1- قلمرو تحقیق.......................................................................................... 10

10-1- انگیزه و ضرورت تحقیق...................................................................... 11

عنوان

صفحه

11-1- موانع و تنگناهای تحقیق.................................................................... 11

12-1- سازماندهی تحقیق............................................................................. 11

فصل دوم: کلیات نظری

- مقدمه نظری.............................................................................................. 14

1-2- همگرایی............................................................................................ 15

1-1-2 - عوامل همگرایی اوپک......................................................... 20

2-2- نظام تک قطبی متقارن....................................................................... 22

3-2- دکترین بوش، نظم نوین جهانی......................................................... 26

4-2- نظریه هژمونی و کاربرد آن در منطقه خاورمیانه................................. 28

1-4-2- اهداف هژمونیک آمریکا........................................................ 29

2-4-2- هژمونی نفتی آمریکا.............................................................. 29

فصل سوم : تاریخچه و عملکرد اوپک

1-3- چگونگی شکل‌گیری اوپک................................................................. 32

2-3- اهداف و برنامه‌های اوپک..................................................................... 33

3-3- اعضای اوپک........................................................................................ 35

4-3- ساختار و ارکان اوپک........................................................................... 36

1-4-3- کنفرانس...................................................................................... 36

عنوان

صفحه

2-4-3- هیئت عامل............................................................................. 38

3-4-3- دبیرخانه.................................................................................. 38

4-4-3- دبیر کل................................................................................... 39

5-3- تحولات اوپک از زمان تشکیل.............................................................. 40

6-3- آژانس بین‌الملل انرژی و نقش آن در کاهش قدرت اوپک................... 42

7-3- جنگ عراق علیه ایران و تأثیر آن بر اوپک............................................ 45

8-3- جنگ عراق علیه کویت و اوپک............................................................ 47

9-3- حمله آمریکا به عراق (2003)............................................................ 51

10-3- جمع‌بندی تحولات اوپک.................................................................... 53

11-3- نوسانات نظام سهمیه بندی اوپک........................................................ 53

فصل چهارم: تحولات عراق

1-4- پیشینه تاریخی و جغرافیایی عراق.......................................................... 69

2-4- تاریخچه نفت و عراق............................................................................ 71

3-4- بحرانهای عراق در حوزه خلیج فارس................................................... 74

1-3-4- جنگ عراق علیه ایران و تأثیر آن بر نفت عراق......................... 74

2-3-4- جنگ عراق علیه کویت............................................................. 76

3-3-4- جنگ آمریکا علیه عراق............................................................. 78

عنوان

صفحه

فصل پنجم: اهداف آمریکا در عراق

1-5- آمریکا و خلیج فارس.............................................................................. 80

2-5- رابطه ایالات متحده در جنگ عراق علیه ایران......................................... 82

3-5- جنگ عراق علیه کویت و نقش ایالات متحده آمریکا.............................. 85

4-5- حمله آمریکا به عراق یک گزینه با چندین هدف..................................... 87

5-5- افزایش وابستگی آمریکا به نفت.............................................................. 90

6-5- دلایل و اهداف آمریکا از جنگ................................................................ 92

1-6-5- شرایط اقتصادی آمریکا در بروز جنگ........................................ 93

2-6-5- اهداف و دلایل داخلی آمریکا...................................................... 94

3-6-5- اهداف و دلایل منطقه‌ای آمریکا.................................................. 96

4-6-5- اهداف و دلایل جهانی آمریکا..................................................... 99

فصل ششم: دیدگاه‌ها و تحلیل‌ها درباره حمله به عراق و آینده اوپک

1-6- اتحادیه اروپا و بحران عراق.................................................................... 104

1-1-6- موافقان حمله به عراق.............................................................. 105

2-1-6- مخالفان حمله به عراق............................................................. 106

2-6- قطعنامه 1441 و دیدگاه‌های موافق و مخالف حمله به عراق................. 109

1-2-6- ادله موافقان حمله آمریکا به عراق.............................................. 110

عنوان

صفحه

2-2-6- ادله مخالفان حمله آمریکا به عراق.............................................. 111

3-6- آینده اوپک با حضور یا عدم حضور عراق................................................. 113

1-3-6- اگر عراق در اوپک بماند............................................................. 113

2-3-6- اگر عراق از اوپک خارج شود..................................................... 114

4-6- تحلیل‌های اقتصادی عرضه و تقاضای جهانی نفت..................................... 117

1-4-6 - شاخص‌های کمی عرضه و تقاضای جهانی نفت........................... 117

2-4-6- تحلیل اقتصادی آمارهای 10 ساله نفت جهان................................ 120

فصل هفتم:

نتیجه‌گیری.................................................................................................................. 126

منابع و مأخذ............................................................................................................. 132

پیوست‌‌ها و ضمائم................................................................................................... 141

1- روزشمار اوپک از 2003 تا پایان 2004 میلادی

2- پیش‌بینی تولید کشورهای غیر اوپک

3- نمودار تحولات قیمت نفت

4- گزارش آماری انرژی جهان در سال 2005

فهرست جداول و نمودارها

عنوان

صفحه

جدول شماره یک – میزان تولید نفت جهانی برحسب مناطق جغرافیایی.................... 58

جدول شماره2- تقاضا و عرضه نفت جهان................................................................ 59

جدول شماره3- سقف سهمیه تولیدی کشور‌های عضو اوپک.................................... 60

جدول شماره4- ذخایر اثبات شده نفت اوپک............................................................ 62

نمودار شماره یک- ظرفیت تولید نفت تا سال 2020................................................ 63

جدول شماره 5- سناریوهای مختلف پیش‌بینی ظرفیت تولید اوپک در سال 2010.. 64

جدول شماره6- موازنه عرضه و تقاضای نفت در سال 2010................................... 65

جدول شماره7- ذخایر اثبات شده نفت عراق............................................................. 65

جدول شماره8- تولیدات نفت خام عراق................................................................... 66

جدول شماره9- میزان تولید نفت آمریکا.................................................................... 67

جدول شماره10- میزان مصرف نفت آمریکا.............................................................. 67

جدول شماره11- میزان واردات نفت خام آمریکا...................................................... 68

جدول شماره12- میزان مصرف نفت جهان............................................................... 117

جدول شماره13- میزان واردات نفت جهان............................................................... 118

جدول شماره14- میزان تولیدات نفت جهان.............................................................. 118

جدول شماره15- تحولات قیمت‌های نفت................................................................ 119

جدول شماره 16- میزان ذخایر نفتی جهان................................................................ 119

جدول شماره17- جدول برهم کنش تولید، مصرف، واردات و قیمت نفت جهان...... 120

نمودار شماره دو- برآیند تقاطعی تولید، مصرف، واردات بر قیمت نفت جهان

مقدمه:

در قرن 21 توان مهار منابع انرژی یا خطوط انتقال آن تضمین ورود ثروت است و بدون تضمین جریان انرژی، امنیت ملی کشور‌ها تهدید خواهد شد. این موضوع تا آن حد مورد توجه قرار گرفته که اصطلاح «بازی بزرگ جدید» برای آن انتخاب شده است. در این بازی بزرگ هدف اصلی هر بازیگر مهار منابع یا راه‌های انتقال انرژی است.

برای اردوگاه غرب و در رأس آن آمریکا که تامین انرژی کشور را جزو منافع حیاتی اعلام کرده، وضع خاورمیانه و آینده آن بسیار خطرناک است. آمریکا و غرب یا باید شیوه‌ای همانند عراق (البته به شرط موفقیت در آینده) یعنی مهار نفتی را در اختیار بگیرند یا آن که راه مناسبی در همکاری با کشورهای دارای منابع عظیم نفتی پیدا کنند.

بحران خاورمیانه و تحولات درونی کشورهای منطقه در جهتی نیست که غرب را به تامین انرژی خود امیدوار سازد. بنابراین موقعیت مناسبی در اختیار اوپک و بویژه کشورهای تولید کننده نفت در خلیج فارس و خاورمیانه قرار گرفته است تا بتوانند با اتخاذ یک راهبرد مشترک و با راهکارهای دیپلماتیک منافع خود را تضمین کنند. در غیر این صورت آمریکا و کشورهای غربی با روشهای گذشته خود که ریشه در استعمار دارد در پی تضمین منافع خود خواهند بود که عراق نمونه آن است؛ هر چند آینده عراق معلوم نیست تا چه حد به سود آمریکا و غرب تمام می‌شود یا به تقویت اوپک در جایگاه نظام جهانی. به همین جهت، پیامدهای، جنگ آمریکا و عراق و تأثیر آن برآینده اوپک، در این بررسی مورد تاکید قرار گرفته است تا زاویای از این مساله روشن شود.

-1- طرح مسأله:

عراق به سبب در اختیار داشتن 112 میلیارد شبکه ذخیره نفت خام، به عنوان دومین کشور جهان از لحاظ ذخایر نفتی می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای را در آینده اوپک و معادلات نفتی جهان داشته باشد و همین مسأله، بهانه ایالات متحده پس از تصرف عراق بود و با طراح اینکه سهمیه در نظر گرفته شده برای عراق در اوپک (2 درصد نفت جهان) به هیچ وجه برازنده عراق نیست، بذر جدایی و تفرقه را در بین عراق با سایر اعضای اوپک بیفکند. تا حدی که بوش و چنی تصور می‌کردند که ذخایر نفتی عراق در کمترین مدت ممکن می‌تواند بازارهای جهان را اشباع کند و قیمت نفت خام را به شبکه‌ای 15 دلار برساند.

اگر تولید کنندگان نفت بازار را اشباع کنند قیمتها سقوط وحشتناکی خواهد داشت و اوپک تحت فشار قرار خواهد گرفت. این امر باعث عدم ثبات در کشورهایی که اتکاء بودجه آنها به درآمدهای نفتی است، خواهد شد و عدم ثبات اقتصادی بر بی‌ثباتی سیاسی فراگیر در منطقه خاورمیانه افزوده می‌گردد. کارشناسان معتقدند هدف نهایی آمریکا دستیابی به منابع عظیم نفتی جهان به منشور کنترل مناقشات آینده و تسلط بر کانون‌های احتمالی قدرت در آینده (اروپا و چین، روسیه) است. در این میان آژانس بین‌المللی انرژی که در آغاز عملاً برای مقابله با اوپک تشکیل شده بود، سعی می‌کند چنین بر همگان به باوراند که جایگزین‌هایی برای قدرت اوپک هم می‌توان یافت. مقامات آژانس مذکور شایع می‌کنند که مناطق نفت خیزی در خارج از اوپک وجود دارند که می‌توانند بر سلطه چندین دهه آن در بازار خاتمه دهند.

از طرف دیگر بحث حضور یا خروج عراق از اوپک مسأله‌ای است که می‌تواند بر سرنوشت اوپک اثر بگذارد. از اینرو به بررسی این مسأله خواهیم پرداخت که آیا عراق به عنوان یکی از بنیانگذاران اوپک پس از حمله آمریکا به عراق (مارس 2003)، بر اتحاد و همگرایی با اوپک وفادار خواهد ماند و یا اینکه به عنوان متحد آمریکا و انگلیس مسیری خلاف اوپک را می‌پیماید و با ایجاد اختلاف بین اعضاء درباره نظام سهمیه بندی، افزایش تولیدات نفت بدون توجه به نظام سهمیه فروش ذخایر نفتی به شرکت‌های نفتی آمریکایی – اروپایی به تجزیه و تضعیف اوپک می‌انجامد. حال با توجه به اینکه اوپک در جهت تحولات ناشی از جنگ عراق – آمریکا قرار خواهد داشت و پیامدهای جنگ متوجه این سازمان خواهد بود بررسی این پیامدها که قطعاً بر سیاستگذاریهای نفتی خاورمیانه ای و اوپک تأثیرگذار است، حائز اهمیت است. حال با توجه به این امر سرنوشت اوپک چگونه خواهد بود.

2-1- سئوال اصلی:

جنگ آمریکا علیه عراق در مارس 2003 چه پیامد‌های سیاسی ـ اقتصادی بر آینده اوپک بر جای خواهد گذاشت.

سئوالات فرعی:

- اهداف و ساختار اوپک چیست؟

- رابطه آمریکا و عراق پس از تشکیل اوپک چگونه بوده است؟

- دلایل حمله آمریکا به عراق چه بود؟

- آیاعراق به تنهایی می‌تواند جایگزین مناسبی برای تأمین نیازهای نفتی آمریکا باشد.

3-1- فرضیه اصلی:

جنگ آمریکا علیه عراق باعث تسلط آمریکا بر منابع نفتی عراق شده و بازتاب آن باعث تشدید اختلافات بین اعضای اوپک و در نتیجه تضعیف اوپک خواهد شد.

فرضیه‌های جانشین:

- جنگ آمریکا علیه عراق باعث اتحاد بیشتر اعضای اوپک خواهد شد و اوپک نه تنها تضعیف نخواهد شد بلکه تقویت نیز می‌شود.

- جنگ آمریکا علیه عراق تأثیری بر روند فعلی اوپک برجای نخواهد گذاشت و این امر بیشتر بدنبال نظم نوین جهانی با تأکید بر امنیت انرژی است.

4-1- متغیرهای دخیل:

1- قیمت تولید و مصرف نفت جهان

2- ذخایر و تولید نفت اوپک

3- تولید، مصرف و ذخایر نفتی کشور عراق

4- بحرانهای مؤثر بر قیمت نفت

5- جنگ آمریکا علیه عراق

6- آینده اوپک

5-1- تعریف عملیاتی مفاهیم:

حادثه یازدهم سپتامبر: در تاریخ یازده سپتامبر 2001 چهار هواپیمای ربوده شده بوسیله افراد ناشناس با ساختمانهای پنتاگون در واشنگتن و مرکز تجارت جهانی در نیویورک اصابت کردند و بخش اعظم آن را تخریب کردند که آمریکا عاملان این حمله تروریستی اسامه بن لادن و شبکه تروریستی القاعده نسبت داد بدین ترتیب مبارزه خود را علیه تروریسم آغاز کرد.

6-1- پیشینه تحقیق:

مروری بر تحقیقات و مطالعات پیشین، به شناخت دقیقتر ابعاد مسأله تحقیق کمک می‌نماید و از این رو می‌توان دیدگاه‌ها و یافته‌هایی که در زمینه تحقیق وجود دارد، شناسائی نمائیم و بر این اساس به دنبال گردآوری اطلاعات و تولید یافته‌های نوینی باشیم که تاکنون در مورد آنها کاری صورت نگرفته و اطلاعاتی درباره آن وجود ندارد.

با این مقدمه لیست منابع موجود در زمینه پیامدهای جنگ آمریکا علیه عراق (2003) و تأثیر آن برآینده اوپک را می‌توان در 5 گروه طبقه‌بندی کرد:

1- تحقیقات و بررسیهای آکادمیک اعم از بحثهای نظری و کاربردی.

2- پایان نامه‌های تحصیلی

3- کتب: هیچ کاری منطبق با عنوان تحقیق انجام نشده است.

4- مقالات:

از آنجایی که در ارتباط با موضوع مورد بررسی مقالات متعددی در نشریات تخصصی و روزنامه‌های سراسری منتشر گردیده است که بیشتر از رویکرد سیاسی، نظامی و اقتصادی به مسأله پرداخته‌اند که اهم آن در متن تحقیق مورد استناد قرار گرفته است در اینجا فقط به تعدادی از مهمترین مقالات در این زمینه اشاره می‌شود:

نخستین مقاله «دستیابی به نفت جهان یا مهار چین» نوشته مایکل کلر مندرج در همشهری دیپلماتیک صفحات 14 و 15 نیمه اول مرداد 83 می‌باشد. در این مقاله نویسنده بیشتر به اهمیت عامل انرژی در رقابت آمریکا با چین می‌پردازد و اشاره می‌کند بر اساس گزارش دیک چنی، میزان تولید داخلی نفت از حدود 5/8 میلیون شبکه در روز در سال 2002 به 7 میلیون شبکه در روز در سال 2020 کاهش می‌یابد و در همین حال میزان مصرف از 5/19 میلیون شبکه در روز به 5/25 میلیون شبکه در روز افزایش خواهد یافت و به همین جهت توجه به خلیج فارس، امنیت انرژی و کسب هواداران جدید در منطقه از جمله سیاست‌های انرژی و نظامی آمریکا در دو دهه اول قرن بیست و یکم خواهد بود.

مقاله دیگر در این زمینه «نظم نوین نفت» مارشال آئوربک مندرج در همشهری دیپلماتیک مورخ 18 مهر 83 در صفحه 12 می‌باشد. مقاله مذکور به «اعجاب نفتی اکتبر» پرداخته است که طی آن عربستان سعودی و سایر اعضای اوپک در ژوئیه 2003، رضایت خود را از افزایش قیمت نفت به 35 دلار اعلام کردند و این نگرانی را بوجود آورد که دوران «نفت ارزان» به پایان برسد و از آنجایی که رشد اقتصادی آینده آمریکا به طور عمده وابسته به تولید تضمین شده، دست یافتنی و فراهم شدنی انرژی است و کاهش تولید نفت اوپک در زمانی که بازار به آن نیاز دارد و افزایش قیمت نفت در زمانی که آمریکا با کاهش در آمد قابل مصرف روبروست از جلمه فاکتورهای تکاپو و توجه ویژه آمریکا به نفت خاورمیانه است.

مقاله دیگر در این زمینه «نفت و استراتژی‌های آمریکا» ترجمه عباس فتاح‌زاده مندرج در همشهری مورخ 30 دی ماه 81 در صفحه 18 می‌باشد و اشاره می‌نماید که علاقه آمریکا به منطقه خلیج فارس جدید نیست. البته در ابتدا رنگ سیاسی قضیه پررنگ تر از بعد اقتصادی بود ولی بتدریج پس از فروپاشی کمونیسم، تصرف نظامی کویت توسط نیروهای آمریکا، افزایش مصرف نفت و کاهش تولید نفتی و ذخایر آن در سایر حوزه‌ها، اهمیت بیشتری می‌یابد. منطقه خلیج فارس با 679 میلیارد بشکه (65 درصد ذخایر شناخته شده جهان) مدتها آمریکا بازیگر اصلی منطقه باقی خواهد ماند. عامل این امر هم فاکتورهای اقتصادی تأثیرگذار در آن می‌باشد.

گزارش دیگر در این زمینه تحت عنوان «لقمه چرب» با نگاهی به نفت آمریکا، نفت عراق و اوپک مندرج در همشهری مورخ 4 اردیبهشت 82 می‌باشد که در آن اشاره می‌شود از نظر آمریکا، سهم در نظر گرفته شده اوپک برای عراق به عنوان دومین کشور نفت خیز و اختصاص 5/2 میلیون بشکه (2 درصد تولید نفت جهان) منطقی نمی‌داند و خواهان تغییراتی در این زمینه است و این در صورتی است که اوپک برای تثبیت قیمت نفت جهان، بدنبال کاهش تولید نفت از 5/24 میلیون شبکه به 24 میلیون شبکه در اجلاس 24 آوریل اوپک بوده است. از طرف دیگر بازسازی عراق با ثروت نفتی 112 میلیارد بشکه‌ای چنان لقمه چربی است که حتی ناتو هم نتوانسته نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. به رغم آنکه برخی اعضای ناتو نظیر آلمان و فرانسه عملاً جنگ را تحریم کرده بودند اما حالا ظاهراً این سازمان طرح‌هایی برای صلح بانی و بازسازی عراق دارد. به نوشته روزنامه فرانکفورتر آلگماین سایتونگ در داخل ناتو تمایل برای برعهده گرفتن مسئولیت و نقش در عراق افزایش پیدا می‌کند.

مطلب دیگر در این زمینه، مقاله «بوش بوی نفت می‌دهد» نوشته عبدالمهدی مستکین مندرج در صفحه7 همشهری دیپلماتیک مورخ 18 مهر 83 است که در آن اشاره می‌شود دولتمردان جمهوری خواه آمریکا ارتباط تنگاتنگی با کارتل‌های نفتی آمریکا دارند و یکی از اهداف اساسی ایالات متحده آمریکا از اشغال نظامی عراق، بدست گرفتن ابتکار عمل در تولید و تعیین قیمت نفت از طریق سیطره بر ذخایر استراتژیک نفت عراق بود. در همان روزهای اول اشغال عراق، نیروهای آمریکایی تنها مناطق نفتی را تحت حفاظت شدید خود قرار دادند. در واقع هدف آمریکاایجاد جایگزینی مناسب برای اوپک در منطقه خاورمیانه است. از این منظر به خوبی حضور 50 ساله آمریکا در عراق قابل درک خواهد بود. در همین چارچوب گفته «برنت اسکورکرافت» مشاور امنیت ملی اسبق آمریکا مؤید این دیدگاه ایالات متحده خواهد بود: «مهم‌ترین هدف آمریکا از اشغال نظامی عراق بدست گرفتن شریان نفت و تضعیف و از بین بردن اوپک است.»

مطلب دیگر در این زمینه، گفتگو با عمادالدین باقی تحت عنوان «دموکراسی در خدمت منافع آمریکا» مندرج در روزنامه همشهری مورخ 12 خرداد 82 صفحه 15 می‌باشد که به تحلیل اهداف آمریکا از حمله به عراق می‌پردازد که مهمترین آنها عبارتند از: 1- نفت عراق، 2- خاورمیانه بزرگ و تقویت اسرائیل در منطقه، 3- امنیت انرژی.

به اعتقاد ایشان، گرچه مسأله نفت یا صلح خاورمیانه برای آمریکا استراتژیک است اما مسأله فوری‌تر و مهم‌تر از اینها در حال حاضر امنیت است و بعد از واقعه 11 سپتامبر این مسأله امنیت در صدر قرار گرفت.

بالاخره آخرین مطلب، مقاله اینترنتی اسماعیل محمدی تحت عنوان «3 «هدف سیاسی و اقتصادی آمریکا در جنگ با عراق» در سایت بنیاد اندیشه اسلامی ژوئن 2004 می‌باشد. به اعتقاد وی ایالات متحده فقط به نفت و انرژی عراق توجه ندارد بلکه این کشور مطامع اقتصادی گسترده‌ای را دنبال می‌کند که به مراتب فراتر و بیشتر از نفت عراق است. آمریکا تلاش می‌کند با کنترل دومین ذخیره نفتی دنیا، عرضه بازار جهانی نفت را کنترل و مدیریت نماید و با بهره‌برداری از منابع نفتی عراق، بخشی از هزینه جنگ آمریکا را تأمین نماید. این تسلط بر منابع نفتی عراق، چانه زنی‌های کشورهای عربی حامی آمریکا بویژه عربستان، قطر و امارات را در مناسبات انرژی بشدت کاهش دهد و علاوه بر این با بهره‌گیری از کردهای عراقی چانه زنی و قدرت تأثیرگذاری واشنگتن در مناسبات سیاسی با کشورهای منطقه بویژه ترکیه و سوریه افزایش یافته است. آخر اینکه کاهش شدید نفوذ اقتصادی اروپا و روسیه در خاورمیانه هدف دیگر کاخ سفید است که آمریکا تلاش می‌کند شاخص‌های اقتصادی (کسری بودجه، تراز حساب جاری، کاهش تراز سرمایه) خود را تقویت و از حالت رکود اقتصادی خارج نماید.

5- منابع اینترنتی موجود در سایتهای مرتبط که بخشی از یافته‌های آن در پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته است.

در نهایت در جمع‌بندی تحقیقات پیشین می‌توان اینگونه اذعان کرد که فقط تعدادی از مقالات و منابع اینترنتی اشاراتی محدود به مسأله آینده اوپک پس از جنگ آمریکا علیه عراق (2003) داشته‌اند و سایر منابع (کتب، پایان‌ نامه، تحقیقات آکادمیک) به صورت گذرا، غیر متمرکز و بسیار اندک و محدود به موضوع تحقیق فقط اشاره کرده‌اند و به همین جهت تحقیق مذکور می‌تواند در جهت رفع بخشی از کاستیها و خلاء‌های اطلاعاتی موجود مفید واقع شود.

7-1- روش تحقیق:

با توجه به اینکه تحقیق حاضر از مطالب موجود در مقالات، اخبار، کتب و اینترنت بدست آمده است، لذا تحقیق موجود توصیفی ـ تحلیلی و همچنین کتابخانه‌ای می‌باشد.

نتایج جدول شماره 3: سقف سهمیه تولیدی کشورهای عضو اوپک طی اجلاس 109 تا 130 (مارس 2000 تا مارس 2004) نشان می‌دهد اوپک براساس مکانیسم عرضه و تقاضا و نوسانات قیمت نفت در بازار جهانی طی 22 اجلاس سهمیه اعضاء را تعیین کرده است و میزان سهمیه اعضاء شناور بوده، گاهی افزایش و گاهی کاهش بر اساس شرایط بازار برای اعضاء در نظرگرفته شده است و در مجموع چهار سال، اندکی افزایش در سهمیه اعضاء به چشم می‌خورد و میزان سهمیه اوپک از 22 هزار و 750 بشکه در مارس 2000 به 23 هزار و 500 بشکه در مارس 2004 می‌رسد. جالب اینکه در سال (2002) پیش از حمله آمریکا به عراق سهمیه اوپک در پائین‌ترین حد (21707 بشکه) خودش بوده و در مارس، ژوئن و ژوئیه 2003 نخستین ماه‌های پس از جنگ بطور بی‌سابقه‌ای روند صعودی پیدا می‌کند و تولیدات آن به بشکه‌ای 25401 در روز افزایش می‌یابد تا جلوی احتمال بروز بحران انرژی گرفته شود. از نظر سهمیه، اعضای اوپک، عربشتان سعهودی و ایران بیشترین سهمیه و قطر و الجزایر کمترین سهمیه اوپک را به خود اختصاص دادند.

لازم به ذکر است سید نفتی اوپک از چهار منطقه مختلف جهان، شامل هفت نفت خام مخلوط صحرایی الجزایر، میناس اندونزی، بانی لایت نیجریه، عرب لایت عربستان، دوبی، امارات متحده عربی، یتاخوان ونزوئلا و استیموس مکزیک است. وزن قیمت این نفت خام‌ها در سبد نفتی اوپک یکسان در نظر گرفته شده است.

جدول شماره4: ذخایر اثبات شده نفت اعضای اوپک (بدون عراق)

(واحد : میلیارد بشکه)

کشور	1985	1990	1995	2000	2003
الجزایر	82/8	2/9	97/9	31/11	8/11
اندونزی	18/9	41/5	9/4	1/5	7/4
ایران	59	8/92	7/93	5/99	5/133
کویت	46/92	97	5/96	5/96	99
لیبی	3/21	8/22	5/29	36	12/39
نیجریه	6/16	1/17	8/20	29	25/35
قطر	5/4	9/2	7/3	15/13	2/15
عربستان	49/171	3/260	45/261	76/262	73/262
امارات	99/32	1/98	1/98	8/97	8/97
ونزوئلا	54/54	05/60	32/66	8/76	22/77
اوپک	79/470	665	06/685	67/769	776

منبع: نفت و توسعه، همان ص 22.

یافته‌های جدول شماره 4: مربوط به ذخایر اثبات شده نفت اعضای اوپک نشان می‌دهد که میزان ذخایر اثبات شده طی مدت مذکور روندی صعودی داشته است و از (470179) میلیارد بشکه در سال 1985 میلادی به 776 میلیارد بشکه در سال 2003 می‌رسد و بیشترین میزان افزایش ذخایر اثبات شده به امارات متحده عربی، ایران، عربستان سعودی، قطر و نیجریه اختصاص یافته است و فقط اندونزی روند نزولی در اکتشاف ذخایر اثبات شده نفتی را نشان می‌دهد.

خرید فایل